Explorar los documents (12 total)
Le mouvement des mineurs de Decazeville : los carbonièrs de La Sala
Caucat, Domenge
Fin de 1959, lo governament dirigit per Michel Debré decidís de plegar los jaces carbonièrs d’Avairon e un an aprèp arriban a la Sala las primièiras letras de licenciament. Es la condamnacion a mòrt de tot un país. Sulpic, lo 19 de decembre de 1961, los 2200 minaires (d’unes retenon la chifra de 1500) de la conca roergassa fan la grèva sul mont sostenguts per tota la populacion. Los minaires passan la nuèch de Nadal al fons del potz, e, debuta de genièr, lo movement s’alarga per tocar Tarn, Gard e Erau e 17 departaments amb la grèva generala dins Avairon. S’atropèla la fola bèla suls pavats de la Sala, 50 000 personas e lo 5 de febrièr, 20 minaires fan pendent 10 jorns la grèva de la fam fins a çò que se tenga una taula redonda refusada fins ara per los poders publics e los Charbonnages de France e que siá fachas cap als grevistas qualques concessions.
La desmobilizacion se fa, amarganta, sus de promessas menudas que non seràn tengudas, lo problèma essent pas resolgut. Mas las idèas de decentralizacion tiran camin. Es per Ives Roqueta « lo començament de quicòm » que los occitanistas « prenent d’auçada a rapòrt a la situacion locala donan al malastre collectiu lo nom de colonialisme interior ». En abril 1962 es la creaccion del COEA, Comitat Occitan d’Estudis e d’Accion, que pausa clarament coma politicas las exigéncias culturalas tot fasent lo ligam amb las reivendicacions socialas e economicas. Caldrà comptar d’ara enlà sus de convergéncias de las luchas entre occitanistas e vinhairons, sul Larzac o un pauc mai tard per sosténer tornarmai los minaires, a Ladrecht.
Se la preséncia de carbon dins lo bacin de la Sala èra coneguda dempuèi l’Antiquitat e los romans , se son expleitacion se metèt en òbra tre lo sègle XV es mercé la descobèrta de minièira de fèrre dins lo ròdol que dintra dins son plen al sègle XIX tresmudant una societat rurala en bacin industrial. En 1829, lo duc Decazes eiretièr de las carbonièiras dona en tota modestia son nom a una vila que « coma lo chin sus son colar pòrta encara lo nom de son mèstre » nos ditz Gerard de Sède. E d’aquel temps, l’economia del país tot ven dependenta de sas minas.
Una primièira falhida de la companhiá siderurgica en 1865 e un equilibri dels mai fragils dobrís un periòd de dobtas per menar en 1886 a un conflicte dur : « las grandas grèvas d’un còp èra » evocadas per Joan Bodon dins sos Carbonièrs de La Sala. Lo sosdirector de las minas, l’engenhaire Watrin, mandatat per faire baissar los costs e los salaris –tocava un percentatge sul demesiment de las pagas- es defenestrat. La tropa ocupa vila e poses, la grèva pren d’ample per devisir França tota, l’assemblada nacionala se n’empara –d’unes i veiràn puèi las fondamentas dau socialisme francés. La grèva s’acaba al mes de junh amb qualques avançadas sus los salaris.
La prosperitat economica e la creissença reprenon pasmens a partir de 1885. D’autras grèvas seguiràn, nacionalas aquelas d’aquí, dins las annadas 1947-1948 amb a cada còp un ralentiment de l‘activitat.
Mas en 1959, decision es presa per los Charbonnages de France e lo ministèri de l’Industria de barrar definitivament l’extraccion del carbon sus lo bacin. Per d’unes l’expleitacion deficitària es deguda a la marrida qualitat dels carbons, a la concuréncia del petròli e del gas, del nucleari que naseja, per d’autres son la marrida gestion, los dividendes tròp bèlses pels accionaris, l’enclavament del territòri o lo mercat comun que ne son l’encausa. Coma qué ne vire, tre la mesa en òbra del plan de licenciament, fin de 1961, es la grèva que s’enseguís. Los minaires son sostenguts per tot un departament. Aqueles que davalan dins las galariás tornaràn pas montar, lo tocasenh tinda rampelant per carrièiras tota una fola que crida a l’injustícia facha al minaires. L’unitat sindicala se fa, los sostens venon d’en pertot, la Glèisa –evesque a son cap- que ten una influéncia importanta dins lo departament es als costats dels « morre-negres » tant coma deputats o elegits –lo cònsol de Sala davala amb son municipi dins lo potz central-, las botigas demòran barradas, de collèctas s’organizan… Lo Nadal dels minaires, passat al fons, fa fòrça per popularizar lo movement, lo ressopet del jorn de l’an multiplica las solidaritats.
Desmission d’unes elegits, manifestacion de las femnas dels minaires a Rodés, grèva de l’Estat Civil, creacion de comitats d’accion, pas res i fa. Lo ministre de l’industria Jeaneney refusa de recebre las delegacions montadas a París a son encontre. Lo conflicte s’enduresís cap a una grèva generala, se parla d’una federacion dels departaments paures e daissats de caire de la region, l’analisi dels problèmas socials e economics cambia d’escala. Son 17 departaments que son ara concernits. Lo Midi Libre titola : « Le Midi choisira-t’il l’auto-détermination ? »
Debuta de febrièr, 20 minaires començan una grèva de la fam, d’unes deuràn èsser espitalisats al cap d’una setmana. La direccion dels carbonatges, lo director del cabinet ministerial e l’intersindicala dobrisson enfin una taula redonda que fa proposicions cap a la reconvertida, al manten de l’emplec sul bacin, a la creacion d’una Caissa per finançar lo regim minièr pels retirats. Lo Comitat intersindical apèla a la represa del trabalh lo 20 de febrièr. Los grevistas de la fam e nombre de minaires se sentisson traïts. 180 milions de francs ancians de dons son estats reculhits. Lo desastre economic e demografic redobtat seguirà.
La grèva de la Sala crea pasmens un precedent dins las luchas a venir. La mobilizacion grandarassa, l’unitat, lo pacifisme, la fiertat d’un país e la denóncia d’un jos-desvolopament, la presa de consciéncia d’un « drech de viure e de trabalhar al país », per repréner l’eslogan conegut, que pòt suscitar solidaritats e simpatias, èsser partejat e viscut per delà las frontièiras per d’autres pòbles, la decentralizacion necita o las estructuras de metre en òbra per defugir los desequilibris regionals son d’ensenhaments que ne son portaires aqueles eveniments.
La lenga d’òc, emai los actors la tenguèsson, es pas primièira, luènh se’n manca, al dintre del conflicte. Una pancarta e un eslogan que puèi farà flòri : « Visca la Solidaritat, Nos daissarem pas tòrcer » (Bibo la soulidaritat, Nous daïssarem pas torssé) e qualques tèxtes en occitan de Pradèl, Garcia, Molin, etc… que pareguèron dins la premsa. Viure donarà un pauc mai tard « La Fam » de Pradèl o « la Fin de la Sala » de Bodon. Es fin finala lo poèma de Joan Bodon, dins una cançon de Mans de Breish, qu’acabarà de popularizar aquela grèva carrejada tanben per lo teatre de la Carrièira a travèrs Mòrt e resureccion de Monsur Occitania o Tabò. Pasmens, aquela lucha es l’eveniment fondator qu’ancora l’occitanisme dins una realitat politica e socio-economica que i aviá fins a aquel moment escapat. A travèrs primièr lo Comitat Occitan d’Estudis e d’Accion, lo COEA, puèi al dintre del quiti IEO aprèp 1968, o dins de movements politics coma Lucha Occitana o Volèm Viure al País, tant coma dins sas universitats d’estius.
La desmobilizacion se fa, amarganta, sus de promessas menudas que non seràn tengudas, lo problèma essent pas resolgut. Mas las idèas de decentralizacion tiran camin. Es per Ives Roqueta « lo començament de quicòm » que los occitanistas « prenent d’auçada a rapòrt a la situacion locala donan al malastre collectiu lo nom de colonialisme interior ». En abril 1962 es la creaccion del COEA, Comitat Occitan d’Estudis e d’Accion, que pausa clarament coma politicas las exigéncias culturalas tot fasent lo ligam amb las reivendicacions socialas e economicas. Caldrà comptar d’ara enlà sus de convergéncias de las luchas entre occitanistas e vinhairons, sul Larzac o un pauc mai tard per sosténer tornarmai los minaires, a Ladrecht.
Se la preséncia de carbon dins lo bacin de la Sala èra coneguda dempuèi l’Antiquitat e los romans , se son expleitacion se metèt en òbra tre lo sègle XV es mercé la descobèrta de minièira de fèrre dins lo ròdol que dintra dins son plen al sègle XIX tresmudant una societat rurala en bacin industrial. En 1829, lo duc Decazes eiretièr de las carbonièiras dona en tota modestia son nom a una vila que « coma lo chin sus son colar pòrta encara lo nom de son mèstre » nos ditz Gerard de Sède. E d’aquel temps, l’economia del país tot ven dependenta de sas minas.
Una primièira falhida de la companhiá siderurgica en 1865 e un equilibri dels mai fragils dobrís un periòd de dobtas per menar en 1886 a un conflicte dur : « las grandas grèvas d’un còp èra » evocadas per Joan Bodon dins sos Carbonièrs de La Sala. Lo sosdirector de las minas, l’engenhaire Watrin, mandatat per faire baissar los costs e los salaris –tocava un percentatge sul demesiment de las pagas- es defenestrat. La tropa ocupa vila e poses, la grèva pren d’ample per devisir França tota, l’assemblada nacionala se n’empara –d’unes i veiràn puèi las fondamentas dau socialisme francés. La grèva s’acaba al mes de junh amb qualques avançadas sus los salaris.
La prosperitat economica e la creissença reprenon pasmens a partir de 1885. D’autras grèvas seguiràn, nacionalas aquelas d’aquí, dins las annadas 1947-1948 amb a cada còp un ralentiment de l‘activitat.
Mas en 1959, decision es presa per los Charbonnages de France e lo ministèri de l’Industria de barrar definitivament l’extraccion del carbon sus lo bacin. Per d’unes l’expleitacion deficitària es deguda a la marrida qualitat dels carbons, a la concuréncia del petròli e del gas, del nucleari que naseja, per d’autres son la marrida gestion, los dividendes tròp bèlses pels accionaris, l’enclavament del territòri o lo mercat comun que ne son l’encausa. Coma qué ne vire, tre la mesa en òbra del plan de licenciament, fin de 1961, es la grèva que s’enseguís. Los minaires son sostenguts per tot un departament. Aqueles que davalan dins las galariás tornaràn pas montar, lo tocasenh tinda rampelant per carrièiras tota una fola que crida a l’injustícia facha al minaires. L’unitat sindicala se fa, los sostens venon d’en pertot, la Glèisa –evesque a son cap- que ten una influéncia importanta dins lo departament es als costats dels « morre-negres » tant coma deputats o elegits –lo cònsol de Sala davala amb son municipi dins lo potz central-, las botigas demòran barradas, de collèctas s’organizan… Lo Nadal dels minaires, passat al fons, fa fòrça per popularizar lo movement, lo ressopet del jorn de l’an multiplica las solidaritats.
Desmission d’unes elegits, manifestacion de las femnas dels minaires a Rodés, grèva de l’Estat Civil, creacion de comitats d’accion, pas res i fa. Lo ministre de l’industria Jeaneney refusa de recebre las delegacions montadas a París a son encontre. Lo conflicte s’enduresís cap a una grèva generala, se parla d’una federacion dels departaments paures e daissats de caire de la region, l’analisi dels problèmas socials e economics cambia d’escala. Son 17 departaments que son ara concernits. Lo Midi Libre titola : « Le Midi choisira-t’il l’auto-détermination ? »
Debuta de febrièr, 20 minaires començan una grèva de la fam, d’unes deuràn èsser espitalisats al cap d’una setmana. La direccion dels carbonatges, lo director del cabinet ministerial e l’intersindicala dobrisson enfin una taula redonda que fa proposicions cap a la reconvertida, al manten de l’emplec sul bacin, a la creacion d’una Caissa per finançar lo regim minièr pels retirats. Lo Comitat intersindical apèla a la represa del trabalh lo 20 de febrièr. Los grevistas de la fam e nombre de minaires se sentisson traïts. 180 milions de francs ancians de dons son estats reculhits. Lo desastre economic e demografic redobtat seguirà.
La grèva de la Sala crea pasmens un precedent dins las luchas a venir. La mobilizacion grandarassa, l’unitat, lo pacifisme, la fiertat d’un país e la denóncia d’un jos-desvolopament, la presa de consciéncia d’un « drech de viure e de trabalhar al país », per repréner l’eslogan conegut, que pòt suscitar solidaritats e simpatias, èsser partejat e viscut per delà las frontièiras per d’autres pòbles, la decentralizacion necita o las estructuras de metre en òbra per defugir los desequilibris regionals son d’ensenhaments que ne son portaires aqueles eveniments.
La lenga d’òc, emai los actors la tenguèsson, es pas primièira, luènh se’n manca, al dintre del conflicte. Una pancarta e un eslogan que puèi farà flòri : « Visca la Solidaritat, Nos daissarem pas tòrcer » (Bibo la soulidaritat, Nous daïssarem pas torssé) e qualques tèxtes en occitan de Pradèl, Garcia, Molin, etc… que pareguèron dins la premsa. Viure donarà un pauc mai tard « La Fam » de Pradèl o « la Fin de la Sala » de Bodon. Es fin finala lo poèma de Joan Bodon, dins una cançon de Mans de Breish, qu’acabarà de popularizar aquela grèva carrejada tanben per lo teatre de la Carrièira a travèrs Mòrt e resureccion de Monsur Occitania o Tabò. Pasmens, aquela lucha es l’eveniment fondator qu’ancora l’occitanisme dins una realitat politica e socio-economica que i aviá fins a aquel moment escapat. A travèrs primièr lo Comitat Occitan d’Estudis e d’Accion, lo COEA, puèi al dintre del quiti IEO aprèp 1968, o dins de movements politics coma Lucha Occitana o Volèm Viure al País, tant coma dins sas universitats d’estius.
Yves Rouquette
Caucat, Domenge
De las rasigas roergassas, Ives Roqueta nasquèt a Seta en 1936 d’un paire caminòt e d’una maire que teniá una espiçariá. Professor de letra, òme de terren e d’accion, menaire infatigable, del vèrb naut, d’una eloquéncia magnifica, foguèt un actor dau renovèl militant de las annadas seissanta e joguèt un ròtle màger dins l’occitanisme contemporanèu mai que mai al dintre de l’IEO. Se los vejaires son partejats sus lo personatge volontièr provocator e sas orientacions militantas, l’unanimitat se fa per saludar una òbra literària d’una qualitat remirabla. « Escriveire public », poèta de la vida e dels pantaises, foguèt contaire, autor e actor de teatre, romancièr, assagista, traductor, amb al còr de sa quista tant politica coma literària una fidelitat a sas originas e a son pòble dins sa simplicitat, son umilitat, lo pòble sempre coma sorsa d’inspiracion.
La lenga d’òc es un afar de familha a cò dels Roquetas, los parents se parlavan en « patés » mas s’adreiçavan totjorn en francés als enfants. Lo paire, emplegat de gara a Seta, sortissiá dau pont de Camarés e la maire de Confoleus, a doas oras de camin d’a pè, mas prenguèt una espiçariá dels Docks Méridionaux, a Seta tanben. Es aval que se tornèron trapar e se maridèron. Lor nasquèron dos enfants, Ives en 1936 e dos ans aprèp son fraire Joan, lo futur Joan Larzac. Quand petèt la guèrra, los enfants foguèron plaçats a cò dels grands, dins lo sud Avairon, dins una societat paisana e completament occitanofòna. Es aquí qu’Ives se trachèt que mestrejava perfièchament lo « patés » que se parlava a son entorn.
Tornat a Seta, a 10 ans, al collègi encontra Robèrt Lafont, « ma segonda maire » çò disiá Ives que « lo va metre al monde de la literatura e de l’occitan ». Li apren que son patés es una lenga, l’occitan, e l’accepta dins sos corses de primièra, terminala. Del còp, dins lo meteis temps que descobrís la literatura francesa, lo pichòt Ives dintra dins la literatura d’òc e se tracha de la capacitat, en mai lo cant e la poesia, qu’a l’occitan per tot dire. Es tanben lo temps que nais son amistat amb Pèire François que vendrà puèi l’illustrator de son òbra. Quand Lafont se’n va, mudat en Arle, Ives Roqueta se carga a 14, 15 ans d’esperlongar los corses d’occitan. Lo mèstre i manda regularament libres en occitan e en 1952 lo convida a una amassada de l’IEO a Montpelhièr. Estonament novèl, la lenga se pòt acarar a d’analisis culturalas o societalas .
Aprèp lo bac que passa amb l’opcion occitan -èra la primièira annada que se podiá far- dintra en hypokhâgne, a Montpelhièr. Max Roqueta que remira ven son correspondent e l’aculhís coma un filh cada dijòus pendent quatre ans. Va vistalhar tanben Leon Còrdas que teniá per l’IEO una bugadariá carrièira de l’agulhariá, escambia amb Carles Camprós, Max Allier, Cristian Anatole. Per fidelitat per los sieus, per « son paure monde », en 1958, Ives Roqueta daissa tombar un temps los estudis per se faire escriveire public en lenga d’òc publicant son primièr recuèlh de poesia.
Mèstre d’internat al licèu de Nimes, son recaptador novèl es a cò dels Lafonts tot demorant marcat a la fac per defugir la mobilizacion en Argèria. S’enseguís una experiéncia religiosa de dos ans a Sant Bonet de Galaura, aqueste còp coma susvelhant-ensenhaire, dins un Fogal de Caritat de Marta Robin. Lafont nos ditz qu’es a aquel moment que « noirit d’una experiéncia crestiana de la dolor del mond e tanben d’un occitanisme a la Bodon que ressentís la mòrt del país d’òc coma una mòrt de l’òme »1 que, còrmacat, Ives escriu Lo Mal de la tèrra. Son engatjament politic contra De Gaulle e son referendum lo buta a quitar aquela vida quasi monacala. Finís per acabar sa licéncia de letras classicas, redigís un estudi sus Pons que lo recep dins son ostal a Illa-de-Riberal (en francés Ille-sur-Tèt), passa e obten lo CAPES.
En 1961, encontra, mercé Camprós, Maria Roanet al cercle occitan e l’esposa sulpic. En 1962, Ives es cap redactor de la revista Òc, guierdonat del Prèmi de las letras occitanas per la Paciéncia e s’amistança amb Josèp Delteil. Es l’annada de la grèva de la Sala : Lafont, Campros e qualques autres vòlon donar a l’accion occitana una dimension politica que pren fòrma amb la creacion en 1965 del COEA, lo Comitat Occitan d’Estudis e d’Accion que met en abans lo concèpte de colonialisme interior presentat per Robèrt Lafont. En 1972-73, dins aquel encastre, Ives torna sus aqueles eveniments de la Sala « per tornar escriure l’Istòria diferentament ». Aquò dona en 1975 a cò de Vent Terral, los Carbonièrs de la Sala, amb de tèxtes de Pradèl, Bodon, Mallet. Lo retrobam tot parièr ligat a las luchas vinhaironas dau temps.
1962 es tanben un pòste a Ancenís, Leir Atlantic e un engatjament sindical mas l’amor de la lenga d’òc los fa tornar al país, a Besièrs, la vila de Maria Roanet, en 1965. Ives, professor al licèu Enric IV, s’assabenta de la vida politica e socio-economica de la vila tocada en plen per una catastròfa economica e influenciat per Aimé Césaire escriu L’òda a Sant Afrodisi, « un daquòs de colonizats ». Es una denóncia del torisme de massa, la revòlta dels colonizats de la tèrra entièira e l’angoissa atomica qu’Ives pòrta al còr dempuèi l’enfança e los imatges dels camps de concentracion. Lança tanben, aquela annada, la revista Viure e un moviment de reflexion Réalité occitane et Christianisme.
1968 es l’encontre amb Claudi Martí e en seguida de Guiu Broglia decidisson de faire cançons. Es la debuta de l’aventura de la Nòva Cançon Occitana amb la creacion del labèl Ventadorn que pòrta la paraula d’òc en public cotria lo teatre de la Carrièira per « un desmontatge dau processús d’alienacion e de colonizacion en contacte amb la realitat d’una societat occitana que se met en moviment ».
Es lo temps : de l’interés per lo catarisme e l’afrairament amb Nelli ; del trabalh d’escritura per sortir del campèstre e installar -en seguida Maria Roanet e Dins de patetas rojas- la literatura occitana en vila amb Made in France ; del raprochament d’Ives Roqueta de Joan Bodon per qual ten una granda admiracion. Una amistat prigonda es a nàisser. Roqueta publica Bodon dins Òc, n’es lo secretari, e dins Viure. Mans de Breish, Marti, se n’emparan per fargar cançons. « Amb Bodon la literatura d’òc agèt son escriveire mas una lenga se sauva pas per de cap d’òbras… ».
La batèsta de menar per que la lenga d’òc foguèsse una lenga del mond contemporanèu passa pel Larzac. Non violéncia, dobèrtura suls autres, necessitat a se descolonizar, Ives se fa escrivan, poèta d’òc al dintre del moviment : « Tota lucha deu èsser pacifista e dobèrta sus lo mond entièr ».
Organiza tanben en 1974 una exposicion Mille ans de littérature occitane a Besièrs e fonda amb Robert Sirc, Jacques Boisgontier, Carles Camproux, lo CIDO que vendrà puèi lo CIRDÒC en 1999. En mai, es la naissença cotria Joan Pèire Laval de Volèm viure al país, un moviment autonomista.
Lo questionament sul nacionalisme occitan per quin Ives a de simpatias, la necessitat per el de vulgarizar tota idèa per anar a l’encontre del pòble, mena a una crisi aguda al dintre de l’IEO que s’estrifa a l’amassada generala d’Orlhac entre doas tendéncias : l’una portada per Roqueta dicha « per un IEO non dependent » qualificada per sos opausants de « populista » ; l’autra « l’Alternativa » o « universitària » que ligada a Robèrt Lafont. Es la rompedura amb Lafont e los universitaris que quitan l’organisacion en 1981. Es un moment amargant, lo desencantament aprèp l’eleccion de Mitterand qu’aviá signat lo manifèsta « l’occitan lenga nacionala » aquò malgrat de succèsses coma las placas de carrièiras a Besièrs, a Montpelhièr o lo primièr maridatge en occitan celebrat per Maria Roanet, conselhièira municipala, e las primièiras calandretas.
En 1982, Ives Roqueta quita la direccion de l’IEO per passar la man tot contunhant son trabalh d’escritura, de creacion d’exposicions, de teatre, de cronicaire, de traduccions. Se fa aparaire de las reviradas : Delteil, Hauréau, Valéry, Giono, Victorini…, « cal saupre manjar quicòm mai que de pan d’ostal », çò disiá. Amb Maria Roanet quitan Besièrs en 1996 per se’n tornar dins L’ordinari del monde, al país dels davancièrs, a La Sèrra, ont Ives Roqueta esperlonga son prètzfach d’escritura cap als sieus. Contunha de publicar fins a sa mòrt en 2015.
La lenga d’òc es un afar de familha a cò dels Roquetas, los parents se parlavan en « patés » mas s’adreiçavan totjorn en francés als enfants. Lo paire, emplegat de gara a Seta, sortissiá dau pont de Camarés e la maire de Confoleus, a doas oras de camin d’a pè, mas prenguèt una espiçariá dels Docks Méridionaux, a Seta tanben. Es aval que se tornèron trapar e se maridèron. Lor nasquèron dos enfants, Ives en 1936 e dos ans aprèp son fraire Joan, lo futur Joan Larzac. Quand petèt la guèrra, los enfants foguèron plaçats a cò dels grands, dins lo sud Avairon, dins una societat paisana e completament occitanofòna. Es aquí qu’Ives se trachèt que mestrejava perfièchament lo « patés » que se parlava a son entorn.
Tornat a Seta, a 10 ans, al collègi encontra Robèrt Lafont, « ma segonda maire » çò disiá Ives que « lo va metre al monde de la literatura e de l’occitan ». Li apren que son patés es una lenga, l’occitan, e l’accepta dins sos corses de primièra, terminala. Del còp, dins lo meteis temps que descobrís la literatura francesa, lo pichòt Ives dintra dins la literatura d’òc e se tracha de la capacitat, en mai lo cant e la poesia, qu’a l’occitan per tot dire. Es tanben lo temps que nais son amistat amb Pèire François que vendrà puèi l’illustrator de son òbra. Quand Lafont se’n va, mudat en Arle, Ives Roqueta se carga a 14, 15 ans d’esperlongar los corses d’occitan. Lo mèstre i manda regularament libres en occitan e en 1952 lo convida a una amassada de l’IEO a Montpelhièr. Estonament novèl, la lenga se pòt acarar a d’analisis culturalas o societalas .
Aprèp lo bac que passa amb l’opcion occitan -èra la primièira annada que se podiá far- dintra en hypokhâgne, a Montpelhièr. Max Roqueta que remira ven son correspondent e l’aculhís coma un filh cada dijòus pendent quatre ans. Va vistalhar tanben Leon Còrdas que teniá per l’IEO una bugadariá carrièira de l’agulhariá, escambia amb Carles Camprós, Max Allier, Cristian Anatole. Per fidelitat per los sieus, per « son paure monde », en 1958, Ives Roqueta daissa tombar un temps los estudis per se faire escriveire public en lenga d’òc publicant son primièr recuèlh de poesia.
Mèstre d’internat al licèu de Nimes, son recaptador novèl es a cò dels Lafonts tot demorant marcat a la fac per defugir la mobilizacion en Argèria. S’enseguís una experiéncia religiosa de dos ans a Sant Bonet de Galaura, aqueste còp coma susvelhant-ensenhaire, dins un Fogal de Caritat de Marta Robin. Lafont nos ditz qu’es a aquel moment que « noirit d’una experiéncia crestiana de la dolor del mond e tanben d’un occitanisme a la Bodon que ressentís la mòrt del país d’òc coma una mòrt de l’òme »1 que, còrmacat, Ives escriu Lo Mal de la tèrra. Son engatjament politic contra De Gaulle e son referendum lo buta a quitar aquela vida quasi monacala. Finís per acabar sa licéncia de letras classicas, redigís un estudi sus Pons que lo recep dins son ostal a Illa-de-Riberal (en francés Ille-sur-Tèt), passa e obten lo CAPES.
En 1961, encontra, mercé Camprós, Maria Roanet al cercle occitan e l’esposa sulpic. En 1962, Ives es cap redactor de la revista Òc, guierdonat del Prèmi de las letras occitanas per la Paciéncia e s’amistança amb Josèp Delteil. Es l’annada de la grèva de la Sala : Lafont, Campros e qualques autres vòlon donar a l’accion occitana una dimension politica que pren fòrma amb la creacion en 1965 del COEA, lo Comitat Occitan d’Estudis e d’Accion que met en abans lo concèpte de colonialisme interior presentat per Robèrt Lafont. En 1972-73, dins aquel encastre, Ives torna sus aqueles eveniments de la Sala « per tornar escriure l’Istòria diferentament ». Aquò dona en 1975 a cò de Vent Terral, los Carbonièrs de la Sala, amb de tèxtes de Pradèl, Bodon, Mallet. Lo retrobam tot parièr ligat a las luchas vinhaironas dau temps.
1962 es tanben un pòste a Ancenís, Leir Atlantic e un engatjament sindical mas l’amor de la lenga d’òc los fa tornar al país, a Besièrs, la vila de Maria Roanet, en 1965. Ives, professor al licèu Enric IV, s’assabenta de la vida politica e socio-economica de la vila tocada en plen per una catastròfa economica e influenciat per Aimé Césaire escriu L’òda a Sant Afrodisi, « un daquòs de colonizats ». Es una denóncia del torisme de massa, la revòlta dels colonizats de la tèrra entièira e l’angoissa atomica qu’Ives pòrta al còr dempuèi l’enfança e los imatges dels camps de concentracion. Lança tanben, aquela annada, la revista Viure e un moviment de reflexion Réalité occitane et Christianisme.
1968 es l’encontre amb Claudi Martí e en seguida de Guiu Broglia decidisson de faire cançons. Es la debuta de l’aventura de la Nòva Cançon Occitana amb la creacion del labèl Ventadorn que pòrta la paraula d’òc en public cotria lo teatre de la Carrièira per « un desmontatge dau processús d’alienacion e de colonizacion en contacte amb la realitat d’una societat occitana que se met en moviment ».
Es lo temps : de l’interés per lo catarisme e l’afrairament amb Nelli ; del trabalh d’escritura per sortir del campèstre e installar -en seguida Maria Roanet e Dins de patetas rojas- la literatura occitana en vila amb Made in France ; del raprochament d’Ives Roqueta de Joan Bodon per qual ten una granda admiracion. Una amistat prigonda es a nàisser. Roqueta publica Bodon dins Òc, n’es lo secretari, e dins Viure. Mans de Breish, Marti, se n’emparan per fargar cançons. « Amb Bodon la literatura d’òc agèt son escriveire mas una lenga se sauva pas per de cap d’òbras… ».
La batèsta de menar per que la lenga d’òc foguèsse una lenga del mond contemporanèu passa pel Larzac. Non violéncia, dobèrtura suls autres, necessitat a se descolonizar, Ives se fa escrivan, poèta d’òc al dintre del moviment : « Tota lucha deu èsser pacifista e dobèrta sus lo mond entièr ».
Organiza tanben en 1974 una exposicion Mille ans de littérature occitane a Besièrs e fonda amb Robert Sirc, Jacques Boisgontier, Carles Camproux, lo CIDO que vendrà puèi lo CIRDÒC en 1999. En mai, es la naissença cotria Joan Pèire Laval de Volèm viure al país, un moviment autonomista.
Lo questionament sul nacionalisme occitan per quin Ives a de simpatias, la necessitat per el de vulgarizar tota idèa per anar a l’encontre del pòble, mena a una crisi aguda al dintre de l’IEO que s’estrifa a l’amassada generala d’Orlhac entre doas tendéncias : l’una portada per Roqueta dicha « per un IEO non dependent » qualificada per sos opausants de « populista » ; l’autra « l’Alternativa » o « universitària » que ligada a Robèrt Lafont. Es la rompedura amb Lafont e los universitaris que quitan l’organisacion en 1981. Es un moment amargant, lo desencantament aprèp l’eleccion de Mitterand qu’aviá signat lo manifèsta « l’occitan lenga nacionala » aquò malgrat de succèsses coma las placas de carrièiras a Besièrs, a Montpelhièr o lo primièr maridatge en occitan celebrat per Maria Roanet, conselhièira municipala, e las primièiras calandretas.
En 1982, Ives Roqueta quita la direccion de l’IEO per passar la man tot contunhant son trabalh d’escritura, de creacion d’exposicions, de teatre, de cronicaire, de traduccions. Se fa aparaire de las reviradas : Delteil, Hauréau, Valéry, Giono, Victorini…, « cal saupre manjar quicòm mai que de pan d’ostal », çò disiá. Amb Maria Roanet quitan Besièrs en 1996 per se’n tornar dins L’ordinari del monde, al país dels davancièrs, a La Sèrra, ont Ives Roqueta esperlonga son prètzfach d’escritura cap als sieus. Contunha de publicar fins a sa mòrt en 2015.