Recèrca
Recèrca
Donc me cal sonar la Matilda. Devi esperar sièis oras. Miègjorn de l’autre costat. Benlèu que lo matin a besonh de dormir un pauc s’es embarrassada. Vòli pas decidir avant çò que vau far amb ela. De tot biais ai de trabalh dins l’ostal : devi voidar los bagatges. Subretot sonar lo notari per saupre çò que s’es passat ambe lo teulat.
- Mèstre Bardòt ? Bonjorn.
- Madama ?
- Joana Belcaire. Me reconeissètz pas ? Pasmens pensi pas qu’ai pres l’accent american !
- Desencusatz me ! segur que sabiái qu’èretz tornada : tot lo vilatge o sap: « l’americana es tornada sens sa filhòla ! ».
- Mercé per tot vòstre trabalh : lo teulat, los papièrs, los impòstes. Voldriái saupre çò que s’es passat per lo teulat.
- I a agut un gròs auratge e lo dessús del teulat de vòstre ostal s’es retrobat dins lo jardin. Mon maçon a plan trabalhat. A cambiat los teules e a tot adobat. A netejat vòstre jardin e ai tot pagat.
- Vos devi donc d’argent. Quand volètz pòdi venir al burèu. E i a tanben d’autras causas que devèm discutir ensems : de qu’anatz faire de l’ostal de vòstre oncle e de las vinhas ? 20 ectaras es un molon de tèrra dins aquel pais de bon vin. Lo Sud de França es de mai en mai conegut. Benlèu qu’ai trapat quicòm que seriá interessant per vos e per lo vilatge. N’en parlarem totes dos. Quand poiriatz venir ?
- Voldriái esperar un pauc. Tant de causas son a venir dins los jorns qu’arriban ! Vos sonarai en fin de setmana.
- Esperatz pas tròp : òm sap pas jamai…a ben lèu Joana !
- Al reveire Mèstre Bardòt !
E ara un pichòt tè a l’irange aquel qu’aima mon òme american tant lonhdan ! Que plaser d’èstre sus la terrassa sus una cadièra de jardin de tela roja jos lo solelh pas encara tròp caud ! Amb un pichòt ventolet que cor dins los arbres del jardin : l’euse totjorn verd estiu coma ivèrn e lo pin tanben.
Es pas l’ora de sonar Remy que deu totjorn èstre a l’universitat. Tot d’un còp me desrevelhi : lo jet lag, lo desfasament orari ! Ai dormit doas oras ! Vau cercar lo telefòn, lo numerò, ai paur. Devi saupre que ma vida uèi es ambe Remy. De tot biais cal causir : Matilda serà pas jamai ma filha mas deman Remy serà mon marit !
- Allo Matilda ?
- Joana ! Que meravilha d’ausir ta votz. Cossí vas ? Fa de temps que siás tornada al vilatge ?
- E tu Matilda de que fas ? Me deves tot dire que me fau de lagui. De qu’as fach dempuèi tot aquel temps ? Se vòls tot saupre : siái urosa mas siái totjorn perduda. Encara un còp sabi pas pus onte ne siái.
- Mas aquel pichòt qu’espères cal es lo paire ?
- Es complicat benlèu qu’es melhor d’esperar per te contar l’istòria de se tornar veire. Es que pòdi venir en cò de tu ?
- Qual es lo paire de l’enfant ?
- Un musician.
- De musica classica ?
- Non pas : african jazz se vòls tot saupre ! Negre ! Fred Tiafran.
- E vòls venir amb el dins lo vilatge ? Sabi pas se o sabes mas dins lo vilatge per las darrièras eleccions la drecha drecha e la gaucha èran 49/51 per cent.
- E donc ? Pensi que seriá melhor de venir soleta.
- Aquò tomba plan : a de trabalh e pòt pas venir. Mas ieu vòli venir.
- E quand l’enfant arribarà segur que serà pas blanc !
- Joana, me decebes. Te cresiái mai dubèrta al mond modèrne. O sabes ben ara que la tèrra es de mai en mai pichòta.
- Ieu o sabi mas dins lo vilatge o sabon pas encara. Donc se veniás soleta tot seriá plan. Quand arribas ?
- I a un problèma : ai pas un sòu per crompar lo bilhet d’avion.
- E ton òme a pas de sòus per tu, la maire de son pichòt ?
- Un jorn benlèu quand serà conegut coma musicaire. Mas i siam pas encara. E dins aquel pais los artistas an pas d’ajuda per viure. Pas « d’intermittent du spectacle » !
- Donc onte devi mandar l’argent per lo bilhet ?
- Sus la banca de Fred, un virament.
- Pensi que lo melhor seriá de demandar a Rémy que prenguèsse ton bilhet per te lo mandar. Baila me ton adreiça. Vendrai te quèrre a Montpelhièr.
- Alara : Matilda Delbas en cò de Fred Tiafran 2345 Hillview Avenue Philadelphia US.
- Tròp complicat. Demandarai a Rémy de te sonar deman matin. A ben lèu.
- Potons !
- Diga me es un garçon o una filha ?
- Ai pas volgut saupre: descubrirem ensem ! Ciao !
Benlèu que siái tròp vièlha mas ai pas poscut dire de non ! Temps de sonar Rémy….
Qualqu'un tusta a la pòrta cridant :
- Joana, Joana !
Sus l’escalièr de l’intrada de l’ostal magra, vièlha e tot en plors la vesina de Renat, l’Angèla :
- Joana secors ! Lo Renat s’es penjat dins son garatge e se te veni veire es qu’a laissat una letra.
- E alara ? Es terrible mas i pòdi pas res, es vengut ièr e l’ai fotut defòra. Voliái pas mai ausir d’istòrias sus nòstra joinessa que m’an fach tant de mal.
- Legís aquela letra !
- Se vòls mas ara es un pauc tard per faire quicòm.
A mon vilatge tant aimat tota ma vida,
Dempuèi l’escòla primariá siái estat amorós de la Joana. Segur que l’ai abandonada per la Roseta a 20 ans. Mas uèi la Roseta es partida e pensavi que ara lo sòmi podiá devenir realitat. Veni d'apréner qu’es amorosa e que se va maridar ambe un american. Donc vòli pas mai contunhar a viure. Quand los sòmis son mòrts i a pas pus de rason de viure.
Adieu-siatz totes vòstre amic Renat lo malurós
- Encara un còp i pòdi pas res faire, es pas ma fauta. Es vengut me veire ièr e èra furiós.
- Tot lo mond van dire qu’es de ta fauta.
E l’Angèla furiosa s’en va. Uèch oras del ser. Temps de sonar lo Rémy.
- Allo ! Rémy !
- Cossí vas amor de ma vida ?
- Ai pas tròp de temps per parlar. Matilda m’a sonada. Es premsa e vòl venir faire son pichòt en çò de ieu. Lo problèma es qu’a pas un sòu per pagar lo bilhet d’avion. Es que pòs li mandar l’argent o melhor prendre lo bilhet e lo mandar a Philadelphia o per internet ? L’adreiça: Matilda Delbas encò de Fred Tiafran 2345 Hillview Avenue Philadelphia. E lo telefòn: 410 587 90 87.
- O vau faire. Te fagas pas de marit sang. Mas es que siás segura de çò que fas ? As pas jamai agut d’enfant e d’un còp vas devenir maire e grand, es pas simple.
- Mas tu serà ambe ieu e serai pas pus soleta. M’ajudaràs. E en mai lo paire del pichòt es negre, cantaire o musicaire, ai pas comprés. Te sonas lèu lèu. E de l’autre costat i a de problèmas al vilatge. Te contarai tot aquò lo còp que ven. Adieu e potons mon Rémy !
- Adieu ma bèla !
Tot va plan. Es bon de pas pus èstre soleta. E zo mai lo telefòn ! Qual pòt sonar ara ?
- Madomaisèla Belcaire ?
- Òc es ela ! De que voletz ?
- Aquí la gendarmariá del vilatge. Sabi qu’es tard mas volriam vos veire. Mossur Renat Delrieu s’es penjat e a laissat una letra que parla de vos. E en mai una vesina Madama Soulages a ausit una disputa entre vos, ièr a dos oras.
- E de que pòdi faire ? Es pas ieu que l’ai penjat.
- Madama se voletz podem vos venir veire a l’ostal.
- Deman matin ?
- Non ara. Avans de donar lo permés d'enterrar seriá bon de discutir ambe la darrièra persona que l’a vist.
- E ben vos espèri !
Mas avant me cal manjar un bocinet e subretot beure un copet de vin. Un pauc de cambajon, de fromatge amb una lesca de pan e una poma reineta del Vigan. E son dejà aquí ! Amb la veitura de la polícia. Comenci de me demandar s’ai plan fach de tornar al vilatge. Evidentament la mòrt del Renat es pas un plaser per ieu. Durbissi la pòrta. Dos òmes dintran. N’en coneissi un : Madama Blanquet. Mas l’autre l’ai pas jamai vist.
- Es que nos podem assetar ?
- Vos ne'n prèga. Venètz per aquí sus la terrassa.
Se meton cadun dins un fautuèlh de jardin. M’en vau cercar d’aiga e de gòts a la cosina.
- Avètz un polit ostal Madomaisèla Belcaire ! Vos fasètz pas de lagui aurem lèu fach. Pas que de rotina.
Lor conte nòstra istòria ambe lo Renat tre la debuta fins a ièr la disputa sus lo davantal de l’ostal. Escrivon tot çò que disi. E s’en van.
Siái anada me jaire e ai dormit tota la nuèch sens me desrevelhar. Uèi es un autre jorn. Ièr es lo passat.
Bonjorn tot lo mond. Adieu los sovenirs ! Ma vida comença ara! Lo solelh brilha sus mon teulat tot nòu !
Un còp de mai tot semblava d’anar pel melhor dins lo melhor dels monds possibles coma disiá lo grand Voltaire que pecaire ai pas jamai legit son òbra.
Benlèu un jorn quand serai retirada : es çò que dison totes: lo jorn ont…
Qualqu'un tòca a la pòrta, Mèstre Bardot :
- Bonjorn Joana. Lo Renat aviá ges de familha e coma es vos l’eretièra de son ben tot lo mond pensa qu’es a vos de prendre en carga l’entèrrament. Sabi qu’es pas simple : èra catolic e aquela religion aima pas tròp los suicidats !
- Pensi pas que lo Renat èra tant religiós qu’aquò ! M’en vau anar veire lo curat de la parròquia. I a segurament dins la tomba de sa femna la Rosetta una plaça per el.
- E non ! es a la comuna que devètz anar e puèi veire la familha de Roseta.
- Farai tot çò que cal per qu’aja un bon viatge de l’autre costat. Anarem pas al funerarium coma per l’Oncle Vincent. E lo gòt de l’amistat se farà dins son jardin.
- Vòstre jardin ara !
- Pas per longtemps podètz me creire !
Ai pas qu’una enveja : anar al lièch e me desrevelhar aprèp l’entèrrament ! Segur qu’ai pas poscut o faire per ieu mas o vau faire per vos. E ara que tot es acabat coma dins la cançon o pòdi afortir : tot s’es plan passat e lo Renat e sa femna « resquiescant en pace » dins lo cementèri comunal.
Uèi sèm lo dissabte e la Matilda arriba lo diluns 24 de Junh a Frejòrgues. Per lo moment demorarà ambe ieu a l'ostal fins a la jacina. Ai pas res dich a degun dins lo vilatge. Serà la suspresa per tot lo mond, subretot lo ventre. Urosament que son òme es pas vengut amb ela. Mas un jorn caldrà ben e alara serà l’escandal dins lo vilatge.
Bon e deman cossí anam nos tornar trobar ? Per ieu la rancura se n’i a aguda existís pas pus. Tant de causas an cambiadas dins ma vida dempuèi lo mes d’octòbre. Benlèu que siái una autra femna : mai jove o benlèu mai vièlha...
Siái anada a Besièrs aqueste matin e ai crompat de ridèus per la cambra de Matilda : amb de flors jaunas e rojas e d’aucèls verds e blaus, la prima e l’estiu son dintrats ensem plen de jòia dins l’ostal per la San Joan ! Amb la machina es estat lèu fach : ostalariá 4 estelas ! E ara ensage de me sovenir çò que li agradava mai per manjar : la parelhada de peis a la catalana, las costèlas d’anhèl, los faviòls, l'ensalada verda, lo fromatge de cabra... N’i a pron per començar : i aura tot aquò dins lo frigò. Còire serà lèu fach.
Ara sèm dimenge, Angèla la vesina amorosa del Renat es venguda me veire per se desencusar de çò que m’aviá dich.
- O Madama Joana sabi ben que l'avètz pas tuat e de tot biais me soveni de çò que vos a fach dins vòstra joinessa quand a fach un enfant a la Rosetta. Es de sa fauta se siatz demorada tanturla ! Mas comprenètz ara qu’es pas pus aicí siái tota sola ! Aquò me fa plorar. Li ai portat lo dinnar cada jorn dempuèi la mòrt de la Roseta. Cada còp li demandava çò que li agradariá. Ieu coneissi los òmes, sieu demorada quaranta ans ambe mon Edmond. Evidentament o podetz pas saupre per de qu'avètz estada soleta tota vòstra vida. Es pas simple per un òme d'èstre veuse e es per aquò que las femnas vivon mai longtemps que los òmes. Ara ma vida es un ermàs : pas pus de Renat per discutir del vilatge e de las gens !
L’ai presa dins mos braces aquela pichòta femnòta braveta amb son coconhon cendrat e l’ai potonejada.
- Podètz me venir veire quand volètz me farà plaser Angèla !
- E bè sai que ! sètz plan brava ! Auriái pas jamai cregut qu’un jorn seriá possible de charrar ambe vos coma amb una amiga ! Doblidarai pas de venir Joana, ambe plaser !
Deman devi èstre a 10 oras del matin a Frejòrgues. Lo bonur dintra d’en pertot dins mas venas. L’istòria recomença tre la debuta : deman serem totas doas sus la terrassa coma l’an passat a la meteissa data. Lo retorn de l’enfant prodiga. Au lièch madama que deman tot va cambiar !
Ara siái assetada davant la sortida « Arrivée » de l’aeropòrt. Evidentament coma totes los que vivon dins la campanha, los païsans, siái arribada una ’ora avant l’ora. Cal bolegar un pauc Joana, anar beure un cafè e legir un jornal. M’agrada de gaitar los viatjaires que s’en van òm sap pas ont, benlèu de l’autre costat del mond. Ai començat de legir un article sus las vinhas en Lengadòc e dison que lo vin es de mai en mai bon e que i a fòrça americans que crompan de vinhals dins lo pais.
- Joana ! siái aquí ! Vèni m’ajudar que los bagatges son pesucs !
- Matilda ! Ma filha ! Tant polida !
La preni dins mos braces mas amb lo ventre es pas simple. Nos potonejam sens relambi tot en cridant coma dos enfants.
- Es que te pòdi sonar « maman » !
- Perqué pas, me fariá pus lèu plaser a mon atge. Oh ! as cambiat ta color de pels e as pas engraissat. Sens lo ventre deves èstre magreta !
- E tu as cambiat de look tanben : siás mai coma una dama de la vila. Pus ges de pels grises, de jeans de joina filha, una camisa plena de colors. Mas t’ai reconeguda madama Joana !
- E ieu tanben Madomaisèla Matilda ! Siás totjorn bèla !
Dintram a l’ostal !
Sèm dins la veitura. Matilda es tan urosa de veire lo païsatge. Es estat la meteissa causa per ieu quand tornèri fa doas setmanas. Tot sembla pichòt aquí mas amb una granda causida de colors e òm pòt veire la campanha e subretot las vinhas de cada costat de la rota. Dins l’autre pais i pas que de d'autostradas amb d’arbres gigantàs e grisàs de cada costat qu’amagan lo païsatge.
Matilda es urosa de las colors de sa cambra e arrèsta pas de dire : cool ! so cool ! Ai preparat lo sopar sus la terrassa : la parelhada de peis ambe l’aiòli.
Quand Matilda torna s’es cambiada : una camisa longa, leugièra e clara qu’aviái pas jamai vista.
- Ont as trapada aquela rauba ?
- Es Fred que me l’a crompada quand es anat visitar sa maire per nadal a Montego Bay.
- Ont es aquò ?
- Una ciutat de son pais la Jamaica.
- As una fòto de Fred ?
- Non. Mas pensi que lo vòle pas pus veire. A cadun sa tòca !
- Cresiái qu’èra lo paire de ton enfant.
- L’un empacha pas l’autre! Mas se siái tornada aicí es que l’istòria èra acabada. Aquela vida m’agradava pas. Segur qu’es un bèl òme, intelligent e tot e tot. Mas lo monde de la musica quand òm es pas musicaire es pas per ieu. Dins la vida vòli pas èstre darrièr e vòli decidir quin camin seguir.
- E ton enfant aura ges de paire !
- Aurà la color de sa pèl e quand serà grandet se vòl serà possible per el de visitar son paire a New York o a Montego Bay. E benlèu que traparai un autre paire per el, qual sap ?
E Rémy?
- Serà aicí la setmana que ven. Es retirat e se tot se passa plan anam viure ensems, aicí, ailà !
- Es qu’aurai l’escasença de demorar aicí quand seretz ailà ?
- Per lo moment es la Fèsta de la San Joan e una Fèsta qu’ai pas jamai vista: lo Total Festum. Vas anar te pausar e anirem dançar
Los enfants an corregut d’en pertot, los joves an cantat, los vièlhs an contat d’istòrias, los jogaires de grailes an fach dançar puèi lo mond a sautat lo fuòc. Cal faire mèfi ambe los enfants que de còps s’encontran al mitan del fuòc, tomban e se rabinan los pès se pas mai !
A un moment m’an demandat de cantar una cançon qu’aviam apresa ambe Clara a la corala occitana : A la San Joan d’estiu.
A la san Joan d’estiu la nuèit es tan pichòta
A la san Joan d’estiu la nuèit es tan pichòta
Tant pichòta es la nuèit que la mentida ombra
Ombra jos la luna ombra jos lo fuòc
E viran viran las sorcièras entorn d’un pibol
E cric cric fa lo grilh e chocho la nichola...
Angèla assetada a costat de ieu comencèt de contar la « sorcièra de Narbona ». Matilda se regalava.
- Aviái pas jamai festejat la San Joan, es tant bèl ! L’an que ven i menarai lo pichòt !
E tot lo vilatge èra estrambordat de la veire e subretot, son ventre :
- E bè Joana ta filhòla es tornada mas pas soleta, coma disiá ma grand « a un polichinèla dins lo tirador » !
- Mas totjorn polideta e braveta ! Es qu’a après un mestièr de l’autre costat ?
- Cal li demandar : ieu sabi pas tot !
Matilda se lèva e va discutir amb un joine òme que coneissi pas. Me lo presenti :
- Joana, es Jaume l’amic que m’a menat dins lo vilatge l’an passat. T’aviái contat l’istòria ! Avèm estudiat ensems la dietetica.
- A ! si ara me soveni. Bonjorn Mossur ! Bon per vos de vos retrobar ! Siatz totjorn a l’universitat ?
- E òc, ai pas encara acabat, mas tot va plan. Dins un an ai un trabalh que m’espèra en çò de mon paire qu’a un restaurant a Montpelhièr. Farai un menú especial per los diabetics e los vegetarians.
Es mièja nuèch quand arribi a l’ostal. Matilda es demorada amb son amic. Un còp de mai me senti fòra de la vida. M’aima aquela pichòta mas pensa que i a pas qu’una causa importanta per ieu : son bonur. Pensa qu’es una chança per ieu de l’aver trobada per emplenar lo void d’un avenidor sens autra tòca que la mòrt. Es coma aquò que los joves veson los vièlhs. Siái trista, decebuda : aviái tant esperat aqueste moment aprèp la fèsta per parlar de la seguida. Assetada sus la terrassa me disi qu’encara un còp me siái enganada, l’adopcion es pas una bona idèia. Es a ela de trapar son camin soleta. E a ieu de trapar lo mieu : ai cregut de me faire aimar per ma generositat. Per ganhar l’amor de Matilda, la filha qu’aviái pas aguda, li auriái tot donat. E aquel jorn de Sant Joan tot s'arrèsta. Aimar l’autre es pas se faire manjar per el.
Of ! Temps de faire un poton a Rémy e d’anar dormir un pauc.
- Alara Madama cossí va vòstra filha amb son ventre redon ?
- Siái en trin de me desrevelhar. Lo pantais es tombat al fons del potz. Matilda serà pas jamai ma filha e siái pas sa maire.
- Joana enfin rasonabla ! Me fa un grand plaser e tot aquel amor lo gardarem per nòstre avenidor. Doblides pas de me venir quèrre a Frejorgues dins una setmana.
- Donc seràs aquí lo 1er de julhet ! Òsca ! Me cal crompar un lièch per dos : lo meu fa pas que 90 centimètres, es pas per dos.
- Te daissi la causida. L’important es d’èstre l’un prèp de l’autre. Potons !
- Potons !
Ausissi Matilda dintrar a 2 oras del matin.
Nos retrobam per lo cafè a 10 oras.
- Pensi que te cal anar veire lo doctor del vilatge. Quand es prevista la jacina ?
- Lo 15 de julhet se tot se passa plan. Voldriái pichonar a l’ostal, vòli pas anar a l'espital.
- Sabi pas s’es possible. Se i a un problèma pòt èstre dangierós, òm sap pas jamai. En mai siái pas ta maire ni mai quauqu'un de ta familha. Donc m’agradariá que siaguèsse pas dins mon ostal.
- Coma voldràs ! Siái urosa d’aver retrobat Jaume. Avèm decidit de sortir ensems aqueste ser.
- Bon per tu, sembla plan brave lo tipe.
- Es totjorn amorós de ieu, m’a pas oblidada. Es una bona causa d’aver dins lo vilatge una maire e un òme !
- La setmana que ven Rémy arriba e volèm èstre un pauc tranquilles totes dos. Anem anar visitar l’ostalet de l’oncle Vincent e serà un bon ostal per viure ambe ton pichòt e ton amic se vòls. Caduna farà sa vida de son costat e pensi qu’es melhor. Puèi anirem a la vila crompar tot çò que cal per lo nanet. Aquò t’agrada ?
- Mercé plan Joana. Traparai pas jamai los mots per te grand mercejar. Anam veire l’ostal !
Evidentament l’ostal de l’oncle Vincent a besonh de netejar e la cosina sembla aquela de ma grand. Mas i a tot çò que cal per viure. Cal crompar de lençòls, d'espongas. Caldrà lavar los ridèus, e lo linge de cosina e de tot biais tot l’ostal.
La veitura al retorn de Besièrs es mai que plena. Per lo lièch lo portaràn dins la setmana.
Lo Jaume es vengut ajudar e los dos aucèls semblan plan urós. Ara es lor ostal. Compreni pas tot mas pensi a la cançon de Carmen « L’amour est un oiseau rebelle que nul ne peut apprivoiser… ». Mas pecaire n’i a un o una dins lo ventre de Matilda qu’a pas res demandat...
La maire de Jaume es venguda tanben per visitar e tot lo mond es convidat divendres per l’aperitiu. Aprèp Matilda vòl demorar dins l’ostal.
- E Jaume ? O sabi, es pas mon afaire.
- Jaume va viure ambe ieu coma aquò seràs tranquilla. Me menarà a l'espital.
Encara un còp me senti mesa sus lo costat mas serai liure de viure coma vòli amb Rémy. E lo divendres sèm totes jos lo trelhat de l'ostal de Matilda e Jaume servís lo pastís e lo vin blanc. La maire e lo paire de Jaume, los Martino semblan contents e per finir ieu tanben.
Ara m’en vau netejar mon ostal per mon Rémy. M’en tòrni soleta a l’ostal e sabi pas pus onte ne siái. De tot biais per li donar l’ostal caldrà l’adoptar i aura pas d’autra possibilitat. Mas coma benlèu se va maridar ambe lo Jaume se sonarà pas jamai Matilda Belcaire. Mas i a encara las vinhas de Vincent, e l’ostal e las tèrras de Renat.
Tot aquò a veire amb Rémy, siái cansada.
Durbissi la pòrta de l’ostal e davant ieu una filha dins sos 20 ans benlèu, polideta, los peus negres, los uòlhs verds, la pèl bruna, granda e linja, una maleta dins la man que me demanda amb un bel sorire e una votz doça :
- "Madama Joana Belcaire?"
- "Òc es ieu ! De qué volètz ?"
- "Vos sovenètz de Maria Delbàs, ma maire ?"
- "Benlèu, possible…"
- "Èretz au collègi ensemble dins las annadas…"
- "E de qué fa vòstra maire ara ?"
- "Pecaire es mòrta la paura l’an passat e m’a totjorn dich : s’un jorn sès dins la maganha vai te'n veire mon amiga Joana Belcaire, t’ajudarà.
- "Ieu ? Coma vos podriái ajudar : ai ges de trabalh per une filha coma vos, soisoleta e subretot pensi que ara que soiretirada, vòli viatjar."
- "Benlèu que me poiriatz lotjar ? En escambi de la cambra e del manjar fariái lo dedins e tanben lo defòra, qu’avètz un polit jardin."
- "Madama siatz plan brava : ai pas d’endrech ont anar !"
I aguèt un silenci : aquela filhòta me fasiá pena de la daissar defòra…Benlèu que verai, sa maire èra al collègi amb ieu? Puèi sens soscar mai longtemps :
- "Dintratz : dormiretz aquí aquesta nèit e deman cercaretz un endrech ont anar."
Ai ensajat de trapar sus la cara d’aquela jove una semblança amb una femna qu’auriái coneguda dins ma joinessa : res. Li ai mostrat la sala d’aiga, l’ai menada dins la cambra d’amics.
- "Pausatz vos aquí e vos sonarai per lo dinnar. Ara ai de causas de far."
- "Per l’enterrament de vòstre tonton Vincenç?"
- "Cossí o sabètz ?"
- "Tot lo vilatge ne parla e dison que ara siatz rica !"
- "Res es pas encara fach ! Mas avètz rason l’enterrament es per deman."
- "Vos ajudarai per reçaupre la familha…"
Ai tancat la pòrta e soi anada dins lo salon e me soi assetada : tot aquò semblava pas de bon ! Qual èra aquela filha ? E aquela Maria Delbàs ? Ges de sovenir d’aquela filha au collègi o endacòm mai. Benleù qu’èra son nom de femna maridada ? Los pantaisses se n’èran anats, la realitat m’emplenava la tèsta e me fasiá mau.
Lo telefòn sonèt : sus la maquina s’afichèt lo nom de Mèstre Bardòt, lo notari de l’oncle Vincenç :
- "Madomaisèla Belcaire ?"
- "Bonjorn Mèstre Bardòt, cossí anatz ?"
- "Madomaisèla ai besonh de vos veire : es temps de legir lo testament de vòstre oncle."
- "Lo cal faire uèi ?"
- "Sulpic : l’oncle a demandat que lo testament siá legit a la familha, es a dire vos e vòstre cosin Paul abans l’enterrament !"
- "A bon !?"
- "Vòstre cosin Paul serà dins mon burèu a 4 oras : i vos espèri tanben."
- "Vendrai, ajatz pas paur, Mèstre Bardòt !"
Ai pausat lo telefòn. E ara de qu'anavi faire d’aquela filha ? La laissar soleta dins l’ostal ambe los cats ? Non, aviái pas fisança : vendriá ambe ieu e m’esperariá dins la sala d’espèra del notari. Quina istòria !
- "Madomaisèla Delbàs!"
- "Mon nom es Matilda, Matilda Delbàs."
- "Matilda es un polit nom. Matilda vendretz amb ieu encò del notari o se volètz vos pausarai davant lo supermercat e vos tornarai prene aprèp mon rendètz-vos.
- "Ai ges d’argent per crompar de causas al supermercat !"
- "Alara vendretz amb ieu e m’esperaretz dins la sala d’espèra del notari."
Començavi de susar e de tremolar : de qu’aviái fach de durbir la pòrta e daissar dintrar dins mon ostal una filha qu’aviái pas jamai vista ? Benlèu que seriá una bona causa de li demandar sos papièrs? Òm pòt èstre brava, mas sens èstre completament nècia ! O benlèu que Matilda èra la filha qu’aviái pas poscut aver. Quand èri jove èra pas possible d’èstre «filha maire » la sola causida èra de demorar vièlha filha coma dison los mascles al cafè de la Prima.
Zo mai, lo telefòn…..
Qual sonava a n'aquesta ora ?
Sus la maquina òm podiá legir : Funerarium. Aviái doblidat !
Matilda èra assetada sus una cadièra de l'autre costat del salon. Semblava completament cansada : boca dubèrta e uòlhs barrats. Totjorn bèla e jove mas ia aviá quicòm que virava pas redond per aquela joineta : benlèu qu'aviá talent ? Èra l'ora del dinnar, miègjorn e mièja.
Per lo moment le caliá respondre :
-"Allò ! Madomaisèla Belcaire ?"
- "Bonjorn ! es èla !"
- "Avètz pas oblidat que la ceremonia es per deman a quinze oras."
- "Òc, sabi !"
- "Avèm besonh de quauques entresenhas per organizar."
- "Vos escoti !"
- "Quant de personas avètz convidadas - per las cadièras ? es qu'avètz previst un presic amb un curat - per saupre quant de temps durarà. avètz pas encara causit l'urna per los cendres ..." (la femna s'arrestava pas...)
- "Alara : 25 personas, ges de curat, doas charadissas de 5 minutas. Per l'urna la causirai deman. Arriarem a l'etorn de 2 oras e mièja" (N'aviai pron, mas la femna contunhava e la Matilda èra en trin de s'estavanir : aviá besonh de manjar).
-"Bon dòna, ai un molon de causas de far : adieussiatz. Tornarem parlar de tot aquò deman. Bona vesprada !"
E cric e crac ai atudat lo telefòn.
-"E ben ! es pas trop lèu."
Soi anada dins la cosina.
-"Matilda avètz talent ?"
-" Òc, s'avètz quicòm arosegar me farià plaser. Pensi que i a longtemps qu'ai pas res manjat."
Ai preparat una cassairolada de pasta/pesto amb un pauc de parmiggianó. Avèm manjat o pus lèu èla a engolit doas sietadas rasièras sens prendre lo temps d'alenar. Gausavi res dire e, de tot biais, sabiái pas de qu'auriái poscut dire : òm a lo drech d'aver talent.
-"Mercé Madomaisèla Belcaire : èra bon."
-"Ara belèu que vos fariá de ben d'anar vos pausar un pauc abans d'anar encò del notari ?"
-"Es que me serià possible de sonar mon amic ? Li dirai pas onte soi, mas m'agardariá de saupre cossí va, lo paure. Es pas luenh, costarà pas car !"
-"S'aquò vos fa plaser, prenètz lo telefòn dins vòstra cambra : mas ai un prètz fach per doas oras : siaguetz plan brava de faire lèu."
-"Mercé Madomaisèla."
Prenguèt lo telefòn, barrèt la pòrta de sa cambra e comencèt de parlar talament sotavotz que posquèri pas res ausir. Puèi tornèt pausar lo telefòn sus l'estaudèla e me diguèt :
-"Mercé plan, siatz plan brava."
Tornèt dins sa cambra. N'èri segura sos uòlhs èran banhats : aviá plorat. pecaire de qué faire ? Se voliá pas res me dire ieu podiái res demandar. Una nèit e deman la Matilda deuriá trapar un autr'ostal : èri pas Maire Terèsa ! Ai trabalhat un pauc - talament de papièrs que me caliá emplenar per l'enterrament.
Puèi a mes un "jin", un "camison" - que fasiá tròp caud per se vestir coma una dama, e soi anada picar a la pòrta de la cambra :
-"Matilda, es ora de partir !"
-"Arribi."
Es sortida de la cambra amb una bèla rauba roja, de sabatas d'estiu rojas tanben : èra eleganta e polida. Lo viatge foguèt cortet. E quand soi dintrada encò del notari, èri fièra d'èstre amb una tan bèla filha. Lo notari me venguèt dubrir la pòrta :
-"Bonjorn Mèstre, vos presenti ma filhòla, Matilda !"
(M'èra vengut com'aquò : me caliá ben dire quicòm ! Matilda aguèt coma un pichòt sorire e s'assetèt sus un sèti de vim de Valabrègas)
-"Encantat. se volètz esperar aquí Matilda ! Benlèu que sarà un pauc longuet mas avètz de que legir e s'avètz ser, aquí una botelha d'aiga amb un veire."
-"Ai lo temps, mercé plan. Sarai ben aquí."
Sèm dintrats dins l'estudi de Mèstre Bardòt : lo Paul èra pas encara arribat. Èra un bèl burèu : doas grandas fenèstras que regardavan un grand jardin ambe de palmièrs, de cèdres del Liban, de marronièrs, e me semblava d'èstre, assetada atal dins un grand sèti verd Napoleon III, dins un roman del Balssas de Rodés.
-"Vos ai demandat de venir un pauc mai lèu per de que i a un pichòt problèma. Segur que vòstr'oncle vos a bailat mai o mens tot çò qu'avià. Mas i a una causa pas clara : es que vòstre cosin Paul aviá un fermatge sus la vinha del Clapàs que fa 2 ectars. E la volontat de vòstr'oncle es que serà pas possible per vos de la vendre e lo vos caldrà gardar coma baile, lo cosin Paul. la renda es pas granda."
-"Vos fagatz pas de marrit sang : e mai se la li aviá donada aquela vinha, i auriá pas agut de problèma. Soi soleta e ai pron d'argent per viure e viatjar."
-"Una autra causa : coma avètz pas ges d'enfant quand partirez per l'autre mond, lo mai tard possible o vos sovète, tot ço qu'auretz gardat, argent, tèrras e ostal anarà a la Glèisa catolica."
-"Ai pas res a dire : la volontat d'un mòrt dins un testament deù èstre seguida."
-"Joana, me cal vos o dire : soi estat susprés, sabiái pas qu'aviatz une filhòla tant polida, aqueles uòlhs verds..."
Urosament la pòrta se dubriguèt e la secretària feguèt intrar lo cosin Paul. Of !
Tèxte de l'episòdi 4 :
E tota la nèit ai vist córrer de cachavièlhas d’escambarlon sus de muòlas : mos aujòls, comunistas del costat de mon paire e uganauds de las Cevènas del costat de la maire, èran furioses. Lo matin mos pels èran dreches sus ma tèsta : me caliá soscar d’a fons per res laissar aprèp mon darrièr buf. Podiái pas digerir la causa ausida encò de mèstre Bardòt : aprèp ieu la glèisa catolica e romana anava tot engolir, los papistas!
Puèi i aguèt la ceremonia al funerarium : la causida de l’urna, roja e jaune. Los amics de Vincenç qu’èran evidentament pas de joines an cantat lo « se canta » e lors felens tanben an cantat amb eles : lo mond cambiava, benlèu que los trobadors tornavan, òsca !
Pensi que tot aquò auriá fach plaser a l’oncle.
Al moment de partir quand las charadissas foguèron acabadas, la vielha Julia a volgut cantar (n’i a que dison que quand èra joina èra amorosa del Vincenç) aquela cançon cevenola que m’agrada tant :
Quand un còp sentiràs que l’atge desrevelha
De mai en mai en tu de patiments divers
Las de fóire aquel sòl ingrat com’un desert
A l’apèl dau repaus apararàs l’aurelha
Lo temps abotirà ton còr vengut tròp vièlh
E per dessús ton cròs
E dominant la plana
La poncha d’un ciprès
Farà veire lo cèl
Lo temps abotirà
Ton còr vengut trop vièlh
Alòr t’enterraràn per amont dins l’ermàs
Tot florit d’imortèlas a dos pas de ton mas
Onte s’ausís pron fòrt
Bufar la tramontana
Alòr t’enterraràn per amont dins l’ermàs
L’astre que nos rescaufa e que nos ensorelha
Sarà ton companhon
Tan l’estiu que l’ivèrn
L’avèm laissada acabar la canson soleta e sèm partits.
Sèm anats totes ensems amb l’urna e ai fach çò que m’aviá demandat lo Vincenç : ai esparpalhat los cendres dins lo riu de Vire. Sabi pas s’aviái lo drech !
Las gens èran susprès mas diguèron : Es el que l’a volgut. Es partit tranquil, sens sofrir… Anar se colcar lo ser, e sens se desrevelhar lo matin… Dormir per l’eternitat…..Caucanha !
Puèi sèm tornat a l’ostal onte Matilda nos esperava ambe l’aperitiu. Aviá una polida rauba grisa. Tot lo mond m’a demandat quala èra aquela filha tan polida : ai contunhat d’afortir qu’èra ma filhòla, la filha d’una amiga d’escòla, Luciena. Matilda diguèt res, fasiá simplament de sorires a tota l’assemblada.
Aviái decidit qu’auriái una discutida amb ela dins la serada.
- "E de qué vas faire ara qu’as d’argent Joana : la caritat, la vida, l’artista ? As una polida votz! Te caldriá ensajar d’anar al conservatòri de Montpelhièr. Òm sap pas jamai….I pas d’atge per cantar e subretot per se faire plaser.
Lo que me disiá tot aquò èra lo Renat – mon amorós - que pecaire sa femna, la Roseta, èra mòrta l’an passat e que de segur li auriá plan agradat de trapar una companha de son atge, subretot amb un pauc de moneda. Sovenir ! Sovenir : benlèu que m’aviá agradat quand èri joina mas ara…
Lo cosin Paul e Danisa, sa femna, èran fòrça contents de la pacha qu’aviam facha encò del notari :
- "Mercé Joana per la renda tan pichòta : ambe los problèmas de la vinha benlèu que me caldrà tot derabar e faire un òrt. Danisa anarà vendre sus lo mercat."
- "Segur que m’agradarà mai que de trabalhar al supermercat !"
- "Ensajarem lo biò, ara i a pas qu’aquò que marcha, e mai per lo vin….E tu de qué vas faire de ton temps, de las tèrras e de l’ostal del Vincenç ? T’a daissat d’argent ?
- "Òc ! Te pòdi pas res dire uèi. Mas te prometi que se un jorn vendi las tèrras es tu que seràs lo primièr avisat."
- "Mercé per tot !"
A 8 oras tot lo mond èra partit : lo darrièr a se n’anar èra lo Renat. Me venguèt faire un poton de prèp, aviá begut un còp e me diguèt sus lo pas de la pòrta :
- "S’un jorn n’as pron d’èstre soleta, me fariá plaser de viure ambe tu. O sabes ben que t’aimi dempuèi totjorn !"
- "Taisa-te grand tablèu! Un còp e pas mai : es totjorn çò qu’ai fach dins ma vida ! Adieussiatz !"
Ai tancat la pòrta sus aquel paure Renat. Avèm fach lo recapte, avèm manjat un bocin.
- "E ara Matilda, es temps de parlar. Se volètz demorar amb ieu devi saupre d’onte venètz e tot çò qu’avètz fach dins vòstra vida."
- "Sabi pas se pòdi : ai paur…"
- "Avètz pas d’autra causida, autrament deman me caldrà vos dire de partir."
- "Non pas ! vòli demorar aicí. Me senti tant urosa ambe vos. Es coma s’èri amb una maire, comprenètz…"
Al cap d’un’ora me soi levada per prene lo jornal, ai començat de lo legir - lo Midi Libre -, ambe tota la poësia que conneissèm ben - e alara ai ausit :
- "Es que vos pòdi dire Joana ?"
- "De segur, me farà puslèu plaser."
- "Bon : Soi prèsta e comenci. Soi nascuda a Besièrs fa 19 ans. Ai pas jamai vist lo paire. La maire me diguèt un jorn qu’es ela que l’aviá fotut defòra de l’ostal per de qu’èra un ivronhàs e que dintrava cada ser bandat. Mas un autre jorn me diguèt qu’èra el que l’aviá abandonada quand aprenguèt qu’èra gròssa. Sabi pas quina es la vertat. Mas que que siague cambiarà pas res a ma vida : ges de papa ! E sabi res d'el, sa vida e sa familha. La maire èra fòrça joina : 18 ans. Aviá ges d’argent, e se deguèt cercar de trabalh : soi estada abalida per ma grand dins un caire de la vila, darrièr la catedrala. La maire trapèt un trabalh a Marselha dins una botiga de vestits. Lo patron èra un amic de mon grand, Sénher Chauvet. Belèu qu’èra amorós de ma maire… Ela tornava cada mes. Èri urosa de la potonejar e m’agradava de sentir sas mans sus ma pèl. Me soveni qu’un ser li ai dich abans d’anar au lièch : "se te'n vas deman de matin, o vòli pas saupre, autrament dormirai pas e vòli pas plorar tota la nèit ! Deman, me cal anar a l’escòla per veire mas amigas." M'agradava, l’escòla e aguèri l’astre d’aver de regentas formidablas. Per las vacanças ma maire me menava, quand èra ambe nos autres, cada jorn a la mar ambe la veitura de mon grand. M'agrada fòrça l’aiga, la mar e los gabians."
Matilda comencèt de plorar doçament. Gausavi pas bolegar. Lo vent de la mar faguèt dançar la cortina de pèrlas entre lo salon e la cosina. Lo cat sautèt sus mos genolhs.
- "Matilda, vòs una tisana de verbena dau jardin ?" ( sens faire mèfi, l’aviái tutejada !)
- "Mercè plan : soi pas tisanejaira. Un veire de lach puslèu !"
Engoliguèt lo lach sens alenar e puèi :
- Soi estada plan urosa d’annadas. E d’un còp tot a cambiat. Lo malastre es arribat. Mon grand se moriguèt quand èri dins mos 15 ans. E un jorn, fa 2 ans, lo Sénher Chauvet nos telefonèt : ma maire èra pas venguda a la botiga dempuèi una setmana. Èra pas a son estudi tanpauc. La polícia faguèt de (re)cèrcas prigondas : res. Anèrem ambe ma grand per prene tot çò qu’aviá laissat dins sa cambra. Paguèrem la renda. Èra l’annada del bachelierat. Tot s’èra plan passat e aviái decidit d’anar a l’universitat de Montpelhièr. Ma grand, aprèp tot aquò, voliá pas demorar tota sola a Besièrs. Anèt dins un ostal pels retirats e partiguèt lèu lèu rejónher son òme, l’an passat. Me daissèt un pauc d’argent mas pas gaire. Èra pas possible per ieu de contunhar a l’universitat : voliái aprene la dietetica e los estudis son cars.
- "Coma sès arribada a mon ostal ?"
- "Dins vòstre vilatge ai un amic : avèm viscut ensems a Montpelhièr. Jaume se ditz. M’a convidada a son ostal. Sos parents m’an fòrça ben aculhida. Mas vòli pas demorar amb aquel joine : benlèu dins quauques annadas nos tornarem trapar. Òm sap jamai. A l’ora d’ara ma vida, la me devi causir ieu ! Aprèp una nèit soi partida : ai begut un cafè a la Prima, e ai ausit un òme que parlava de Joana Belcaire qu’èra tota sola, qu’aviá ges de marit, ges d’enfants e qu’aviá un pauc de moneda. Sabiái pas ont anar : ai soscat un briu e me soi dich : benlèu qu’aquela dòna a besonh de quaucun per l’ajudar dins son ostal ? E coma la vida m’a res bailat, lo camin lo me devi cavar soleta, sens esperar que tombe del cèl. E vaquí, sabètz tot ! Segur ai un pauc mentit…"
Èra coma una istòria d’un autre sègle : un conte per faire plorar lo ser al canton de la chiminèia la grand de ma grand. Mas de tot biais èra la vida d’una filha d’uèi e aquela filha, assetada davant ieu, me demandava l’espitalitat.
- "Matilda, pòs demorar dins mon ostal, soi d’acòrdi. Deman es un autre jorn. Ai decidit de viatjar : es que vòs venir ambe ieu vesitar un amic a Baltimòre USA ?"