PRESENTACION
En aquela velhada de Pascas, lo solelh colc careçava de sas darrièras lusors las vinhas que ribejavan lo flume. Sul camin que serpejava entre las colinas, una femna e sos dos enfants marchavan peniblament en direccion d'un vialtge que los lums s'escafavan dins la bruma. Quand dintrèron dins lo borg, los contravents èran clausats, las chiminèias fumavan. Coneissiá plan l'endreit. Se dirigissiá sus la plaça granda. Faguèt s'assetar sos dos enfants contra la paret de la glèisa. Se relevèt, respirava prigondament e de metèt a cantar.
Quand los estatjants ausiguèron sa cançon, dobriguèron lors contravents. Éra ela, èra la « Naneta ». La rejonhèron sus la plaça per l'escotar, li faire l'almòina, la mercejar d'èsser presenta. Vaquí un an ja que l'avian pas vista. De que lor poiriá cantar e lor contar aqueste ser ? Segurament d'unas cançons d'amor, de viatge... d'unes contes dins los quals las princessas èran de simplas pastressas... Aviá tant de racontes la Naneta.
Propaus
Lo repertòri de Naneta Lévesque es eissit del monde paisan del Mézenc, son marcats pe son epòca, la fin del sègle XIX. Aqueles contes, pòrtan a l'encòp lo legendari e l'emprenta culturala contemporanèa de la contaira.
Mai d'un sègle separa Naneta Lévesque e Séverine Sarrias. Pertant, aqueles contes interrògan totjorn la nòstra societat : cossí inversar lo poder dels poderoses ? Quina(s) relacion(s) avèm amb la mòrt ? Quin imaginari desvolopam fàcia a ela ? Quinas relacions entretenèm amb las nòstras filhas ? Quina plaça acordam a las femnas dins la nòstra societat ?
Biografia de Naneta Lévesque
Naneta Lévesque es nascuda en 1803 a Santa Aulalha. Passèt una partida de sa vida suls monts del Vivarés, del Mézenc, e a la mòrt de son espós, s'installèt a Fraisse prèp de Firminy. A l'atge de 8 ans, al decès de sa maire, son paire se maridèt amb una novèla femna qu'èra pas brica bona amb ela. Foguèt afermada en cò d'unes mèstres, e aguèt dos enfants en defòra del maridatge.
Puèi se maridèt amb lo Jacques Lévesque. Aquel òme èra fabricant de culhèras de fusta que vendriá en Forés. Quant a Naneta, mendicava son pan de vilatge en vilatge, per noirir sos enfants. En mercejament de l'almòina que li faguèt facha, contava e cantava. Despièit d'aquel destin, fait d'erranças e de pauretat, sentissèm pas cap de revòlta, pas cap de rancòr proprament dichas.
I a pas qu'aqueles personatges marcats del sagèl de la feminitat que pòrtan sa vision del monde. Existís un tal ligam entre d'unes personatges femenins e sa pròpia existéncia, que podèm pas negar que nos fa part de son experiença personala del monde.
Analfabèta, Naneta Lévesque n'èra pas mens una contaira e una cantaira sens parion. En efèit, son repertòri comptèt pas mens d'una cinquantenat de contes e de legendas, e mai de 70 cançons. Victor Smith, folclorista d'aquela periòde que reculhiguèt tot son repertòri disiái a son propaus : « Pòt pas legir ni una letra. La memòria sola agís en ela.» Aviá apres sos contes al prèp de las pastressas quand s'ocupavan amassa del tropèls, mas atanben pendent d'unas velhadas. Naneta aviá doncas acquerit aquelas estructuras narrativas dins la pura tradicion orala. Disiá d'alhors : « E quand los sabèm, los ensenham a d'autres.» Un còp aprés, Naneta noirissiá los racontes de sa pròpia experiença, de son pròpia sentit e la singularitat de sa paraula, fan de son repertòri un tresaur unic.
Son univèrs narratiu es d'una granda diversitat : contes facecioses, contes d'animals, racontes meravilhoses, legendas crestianas... Sas cançons abordavan l'amor, la religion, l'embarrament...
Los contes
Tres contes causits : s'agís d'un conte faceciós e de dos contes meravilhoses dins los quals lo legendari crestian costeja las credenças paganas.
- « Le granger et le bourgeois », conte faceciós que trobam las traças tre lo sègle X. Aquí, un monde a l'envèrs es imaginat, ont l'eròi l'empòrta sus son adversari en metent a mal son poder per la derision.
- « L'arbre merveilleux », version primitiva de Cendrillon que remanda a las relacions maire-filha.
- « La Mayrastre » : conte qu'interròga suls fondaments del nucli familial. A travèrs aqueles dos contes podèm atanben entreveire la divinitat Déma. Divinitat que de per sa mòrt, dona la vida.
Las cançons
Victor Smith que collectèt Naneta Lévesque èra pas un musician. Pr'aquò, notèt pas las melodias.
Arnaud Cance a pres la melodia a d'unes aires tradicionals e i a pausat las paraulas de Naneta. Mas a tanben compausat d'unas novèlas melodias. L'occitan e lo francés se costejan dins lo repertòri cançonièr de Naneta. Las cançons que Séverine Sarrias a causidas d'interpretar fan la part bèla a las doas lengas.
Los cants que seleccionèt son en resson amb los contes ja evocats. La Chabra e lo lop » es una cançon de passejada per excelléncia. Fa referéncia a l'enfança e a un monde que tenguèt pas dreit. Coma dins tot repertòri tradicional, i a d'unas cançons fòrça conegudas. Mas dins lo de Naneta, i a tanben d'unas cançons unencas. Es lo cas per Voici le printemps, que coneissem pas d'autra version d'aquel cant. Aital, Arnaud Cance a compausat una cançon per aquel unica. Un dels cants, dit de « réveilhez » que Naneta deteniá serà atanben interpretada. Sustot, Arnaud e Séverine resistiguèron pas a l'enveja de compausar una cançon en omenatge a la Naneta, que la vida foguèt tan singulara.
EQUIPA ARTISTICA
Un espectacle de Séverine Sarrias
Contes e cançons de Naneta Lévesque
Agach exterior : Françoise Diep
Trabalh e adaptacion musicala : Arnaud Cance
FICHA TECNICA
Durada 1h
Tot public a partir de 8 ans.
Alprès de la Companhiá Les Fées du Az'Art
CONTACTE DIFUSION
06.82.19.66.38.
lesfeesduazart@gmail.comwww.lesfeesduazart.com
Es pauc de dire que los elements son al centre de l'espectacle atipic ofèrt pels dos Laurenç dins « De l'aire a l'aiga ». Lo primièr Laurenç, es lo Cavalié, acordeonista suau, cantaire, fretonaire de maissa d'ase entre autras percussions que aquí tòrna posar a una de sas fonts mai aimadas : lo colectatge. Son rajar natural e cascalhant de nòtas encadenadas e d'envoladas vocalas jazzy tròba un resson particulièr dins las pintruras de Laurenç Bonneau, qu'afialèt sos pincèls tant sus de retraches e de paisatges qu'en benda dessenhada.
