Recèrca

sus 2
Filtrar
Filtres actifs
Auteur : Clément, Anne. Auteur, interprète
Sauf
Type de Document : Œuvre
Auteur : François, Isabelle. Interprète
Tipe : Son documentari / Data : 2009
Texte de l'episodí 2 : 

Durbissi la pòrta de l’ostal e davant ieu una filha dins sos 20 ans benlèu, polideta, los peus negres, los uòlhs verds, la pèl bruna, granda e linja, una maleta dins la man que me demanda amb un bel sorire e una votz doça :

- "Madama Joana Belcaire?"

- "Òc es ieu ! De qué volètz ?"

- "Vos sovenètz de Maria Delbàs, ma maire ?"

- "Benlèu, possible…"

- "Èretz au collègi ensemble dins las annadas…"

- "E de qué fa vòstra maire ara ?"

- "Pecaire es mòrta la paura l’an passat e m’a totjorn dich : s’un jorn sès dins la maganha vai te'n veire mon amiga Joana Belcaire, t’ajudarà.

- "Ieu ? Coma vos podriái ajudar : ai ges de trabalh per une filha coma vos, soisoleta e subretot pensi que ara que soiretirada, vòli viatjar."

- "Benlèu que me poiriatz lotjar ? En escambi de la cambra e del manjar fariái lo dedins e tanben lo defòra, qu’avètz un polit jardin."

- "Madama siatz plan brava : ai pas d’endrech ont anar !"

I aguèt un silenci : aquela filhòta me fasiá pena de la daissar defòra…Benlèu que verai, sa maire èra al collègi amb ieu? Puèi sens soscar mai longtemps :

- "Dintratz : dormiretz aquí aquesta nèit e deman cercaretz un endrech ont anar."

 Ai ensajat de trapar sus la cara d’aquela jove una semblança amb una femna qu’auriái coneguda dins ma joinessa : res. Li ai mostrat la sala d’aiga, l’ai menada dins la cambra d’amics.

- "Pausatz vos aquí e vos sonarai per lo dinnar. Ara ai de causas de far."

- "Per l’enterrament de vòstre tonton Vincenç?"

- "Cossí o sabètz ?"

- "Tot lo vilatge ne parla e dison que ara siatz rica !"

- "Res es pas encara fach ! Mas avètz rason l’enterrament es per deman."

- "Vos ajudarai per reçaupre la familha…"

Ai tancat la pòrta e soi anada dins lo salon e me soi assetada : tot aquò semblava pas de bon ! Qual èra aquela filha ? E aquela Maria Delbàs ? Ges de sovenir d’aquela filha au collègi o endacòm mai. Benleù qu’èra son nom de femna maridada ? Los pantaisses se n’èran anats, la realitat m’emplenava la tèsta e me fasiá mau. 

Lo telefòn sonèt : sus la maquina s’afichèt lo nom de Mèstre Bardòt, lo notari de l’oncle Vincenç :

- "Madomaisèla Belcaire ?"

- "Bonjorn Mèstre Bardòt, cossí anatz ?"

- "Madomaisèla ai besonh de vos veire : es temps de legir lo testament de vòstre oncle."

- "Lo cal faire uèi ?"

- "Sulpic : l’oncle a demandat que lo testament siá legit a la familha, es a dire vos e vòstre cosin Paul abans l’enterrament !"

- "A bon !?"

- "Vòstre cosin Paul serà dins mon burèu a 4 oras : i vos espèri tanben."

- "Vendrai, ajatz pas paur, Mèstre Bardòt !"

Ai pausat lo telefòn. E ara de qu'anavi faire d’aquela filha ? La laissar soleta dins l’ostal ambe los cats ? Non, aviái pas fisança : vendriá ambe ieu e m’esperariá dins la sala d’espèra del notari. Quina istòria !

- "Madomaisèla Delbàs!"

- "Mon nom es Matilda, Matilda Delbàs."

- "Matilda es un polit nom. Matilda vendretz amb ieu encò del notari o se volètz vos pausarai davant lo supermercat e vos tornarai prene aprèp mon rendètz-vos.

- "Ai ges d’argent per crompar de causas al supermercat !"

- "Alara vendretz amb ieu e m’esperaretz dins la sala d’espèra del notari."

Començavi de susar e de tremolar : de qu’aviái fach de durbir la pòrta e daissar dintrar dins mon ostal una filha qu’aviái pas jamai vista ? Benlèu que seriá una bona causa de li demandar sos papièrs? Òm pòt èstre brava, mas sens èstre completament nècia ! O benlèu que Matilda èra la filha qu’aviái pas poscut aver. Quand èri jove èra pas possible d’èstre «filha maire » la sola causida èra de demorar vièlha filha coma dison los mascles al cafè de la Prima. 

Zo mai, lo telefòn…..

Veire l'episòdi 3

 

Mise en ligne : 08/12/2011
Appartient à :
Lo viatge de Joana - Liste des épisodes
Tipe : Son documentari / Data : 2016
Tèxte de l'episòdi : 
Matin de junh, matin de fèsta sus la plana ! Lo solelh dardalha. Es dimars lo jorn del mercat dins lo vilatge.
Podriái benlèu crompar de flors per plantar dins lo jardin. Fariá plaser a Remy e a Matilda.

I vau ! Me soveni de ma gran qu’aimava tant las flors e tot çò que creissiá dins lo jardin : los legums, los arbres fruchièrs. Fasiá un molon de consèrvas per l’ivèrn : de pomas d’amor, de mongetas, de ratatolha e tanben de confituras d’albricòts, de majofas, de cerièras... E quand veniam lo dimenge l’ivèrn nos regalàvem. Me disiá : mon marit es mòrt mas quand siái ambe mas flors me sembla que siái encara amb el : aimava tant lo jardin !

Lo mercat a pas cambiat : lo Bernat es totjorn aquí, lo peissonièr de Seta tanben, e la quincalhariá de Besièrs e tant d’autres. Mas i a pas ges de mond per crompar. Me sembla que las gens me veson pas o que me vòlon pas veire. Urosament n’i a dos que son contents de me potonejar lo Paul mon nebot e la Denisa. An de polidas flors per lo jardin. Mas quand es temps de pagar vòlon pas un sòu :

- Amb tot çò qu’as fach per nos ! Deves saupre qu’amb la renda tant pichona sus la vinha e las tèrras de l'oncle Vincent podèm viure e pas pus crebar de fam… Alara encara mercés, Tanta Joana !

Aquò me fa de ben d’ausir aquelas paraulas !
Los ustrièrs de Bosigas son aquí tanben. Aimi tant las ustras e n’ai pas manjat dempuèi detz mes. Las aiman pas tròp de l’autre costat ! Una dotzena per Madama !
Mas a l’entorn pas que lo silenci. Tot d’un còp me soveni : lo Renat s’es penjat ièr donc uèi es un jorn de dòl. E segur que n’i a que dison qu’es de la fauta de la masca Joana ! Fau mas crompas lèu lèu e tòrni a l’ostal.

Onze oras del matin temps d’anar en çò de mèstre Bardòt. Me passejarai un autre còp dins lo vilatge, preni la veitura, ai pas enveja de rescontrar lo mond. Se n’i a qu’an enveja de me veire sabon onte siái !
La veitura es brava: s'aviá sul còp. Mas me cal retrobar la bóstia de cambi ! Pas simple lo primièr jorn !

Mossur Bardòt m’espèra sus son davantal. A pas cambiat.

- Quin plaser de vos tornar veire ! Cossí s’es passat de l’autre costat ? E vòstra filhòla es pas tornada ambe vos ?

- Serà aquí la setmana que ven ! Mercés encara per tota l’ajuda per l’ostal, los papièrs etc... Sens vos sabi pas çò qu’auriái fach, segur qu’auriái pas poscut demorar tant de temps luènh del vilatge.

- E mercés a vos per vòstra fisança ! Assetem nos ! Volètz beure quicòm ?

- Un pauc d’aiga, mercés !

Bevèm un còp d’aiga fresca, l’aperitiu que m’agrada mai.

- Per començar quand d’argent vos devi donar per lo teulat ?

- Aquí la nòta ! Mas avètz lo temps !

- Tenètz un chèc. E encara mercés. Me rassegura per l’avenidor que benlèu partirai encara !

- Ara nos cal parlar d’avenidor totes dos tant plan: de qu’anatz faire de l’ostal e de las vinhas de l’oncle Vincent ? Avètz una idèia ?

- Mas devètz saupre que vòli pas vendre !

- E per de qué ? Un pauc tardièr per aver d’enfants a seissanta ans.

- Mas per adoptar i a pas d’atge !

- De qu’es aquela istòria ? Volètz parlar de vòstra filhòla, qu’o sabi ara es pas vòstra filhòla ?

- Perque pas ? O pòdi faire, ai lo drech. Evidentament serà pas per deman. Primièr la pichòta es embarrassada e aprèp quand serà aquí lo pichòt, veirem.

- Li donar l’ostal perque pas ! mas las vinhas ! Es que son òme es un païsan ?

- Matilda a ges de mestièr, benlèu que li agradariá d’èsser vinhairona. N’i a que dison que lo temps de las vinhas es tornat subretot dins nòstre país.

- Bon perque pas : es vòstra istòria, i pòdi pas res. Serà pas simple per ela de trabalhar ambe los païsans d’aquí : es una femna e es pas nascuda dins lo vilatge ! E en mai i aurà d’autras causas que pòdi pas dire uèi.
Mas podriatz logar la tèrra per qualques annadas. Coneissi un tipe que seriá interessat. Vos o pòdi presentar quand volretz. Fa de bon vin es per aquò qu’a besonh de mai de tèrras.

- Perque pas ? Siái d'acòrdi.

- E ara ai quicòm de terrible a vos dire. Quicòm coma una calamitat. Desencusatz me mas o devi far !

- Es pas possible de n’en parlar un autre jorn ? Soi cansada ambe lo viatge e tot çò qu’es arribat aquí..

- Justament es la seguida…

- Coma ? Me fasètz paur !

- Avant de se penjar Renat Delrieu a fach un testament novèl.

- Oh non !

- Lo 20 de junh a sièis oras :

Ieu Renat Delrieu sens enfant, laissa mon ostal, las vinhas que teni sus la comuna (10 ectaras) e l’argent de la banca a Joana Belcaire per me faire perdonar tot lo mal que li ai fach dins nòstra joinessa... 

Sabi pas çò que s’es passat mas me desrevelhi dins ma cambra amb la Doctora Chevin a costat del lièch…
Mise en ligne : 18/07/2017
Appartient à :
Lo viatge de Joana - Liste des épisodes
Tipe : Son documentari / Data : 2016
Tèxte de l'episòdi : 

Un còp de mai tot semblava d’anar pel melhor dins lo melhor dels monds possibles coma disiá lo grand Voltaire que pecaire ai pas jamai legit son òbra.
Benlèu un jorn quand serai retirada : es çò que dison totes: lo jorn ont…

Qualqu'un tòca a la pòrta, Mèstre Bardot :

- Bonjorn Joana. Lo Renat aviá ges de familha e coma es vos l’eretièra de son ben tot lo mond pensa qu’es a vos de prendre en carga l’entèrrament. Sabi qu’es pas simple : èra catolic e aquela religion aima pas tròp los suicidats !

- Pensi pas que lo Renat èra tant religiós qu’aquò ! M’en vau anar veire lo curat de la parròquia. I a segurament dins la tomba de sa femna la Rosetta una plaça per el.

- E non ! es a la comuna que devètz anar e puèi veire la familha de Roseta.

- Farai tot çò que cal per qu’aja un bon viatge de l’autre costat. Anarem pas al funerarium coma per l’Oncle Vincent. E lo gòt de l’amistat se farà dins son jardin.

- Vòstre jardin ara !

- Pas per longtemps podètz me creire !

Ai pas qu’una enveja : anar al lièch e me desrevelhar aprèp l’entèrrament ! Segur qu’ai pas poscut o faire per ieu mas o vau faire per vos. E ara que tot es acabat coma dins la cançon o pòdi afortir : tot s’es plan passat e lo Renat e sa femna « resquiescant en pace » dins lo cementèri comunal.

Uèi sèm lo dissabte e la Matilda arriba lo diluns 24 de Junh a Frejòrgues. Per lo moment demorarà ambe ieu a l'ostal fins a la jacina. Ai pas res dich a degun dins lo vilatge. Serà la suspresa per tot lo mond, subretot lo ventre. Urosament que son òme es pas vengut amb ela. Mas un jorn caldrà ben e alara serà l’escandal dins lo vilatge.
Bon e deman cossí anam nos tornar trobar ? Per ieu la rancura se n’i a aguda existís pas pus. Tant de causas an cambiadas dins ma vida dempuèi lo mes d’octòbre. Benlèu que siái una autra femna : mai jove o benlèu mai vièlha...

Siái anada a Besièrs aqueste matin e ai crompat de ridèus per la cambra de Matilda : amb de flors jaunas e rojas e d’aucèls verds e blaus, la prima e l’estiu son dintrats ensem plen de jòia dins l’ostal per la San Joan ! Amb la machina es estat lèu fach : ostalariá 4 estelas ! E ara ensage de me sovenir çò que li agradava mai per manjar : la parelhada de peis a la catalana, las costèlas d’anhèl, los faviòls, l'ensalada verda, lo fromatge de cabra... N’i a pron per començar : i aura tot aquò dins lo frigò. Còire serà lèu fach.

Ara sèm dimenge, Angèla la vesina amorosa del Renat es venguda me veire per se desencusar de çò que m’aviá dich.

- O Madama Joana sabi ben que l'avètz pas tuat e de tot biais me soveni de çò que vos a fach dins vòstra joinessa quand a fach un enfant a la Rosetta. Es de sa fauta se siatz demorada tanturla ! Mas comprenètz ara qu’es pas pus aicí siái tota sola ! Aquò me fa plorar. Li ai portat lo dinnar cada jorn dempuèi la mòrt de la Roseta. Cada còp li demandava çò que li agradariá. Ieu coneissi los òmes, sieu demorada quaranta ans ambe mon Edmond. Evidentament o podetz pas saupre per de qu'avètz estada soleta tota vòstra vida. Es pas simple per un òme d'èstre veuse e es per aquò que las femnas vivon mai longtemps que los òmes. Ara ma vida es un ermàs : pas pus de Renat per discutir del vilatge e de las gens !

L’ai presa dins mos braces aquela pichòta femnòta braveta amb son coconhon cendrat e l’ai potonejada.

- Podètz me venir veire quand volètz me farà plaser Angèla !

- E bè sai que ! sètz plan brava ! Auriái pas jamai cregut qu’un jorn seriá possible de charrar ambe vos coma amb una amiga ! Doblidarai pas de venir Joana, ambe plaser !

Deman devi èstre a 10 oras del matin a Frejòrgues. Lo bonur dintra d’en pertot dins mas venas. L’istòria recomença tre la debuta : deman serem totas doas sus la terrassa coma l’an passat a la meteissa data. Lo retorn de l’enfant prodiga. Au lièch madama que deman tot va cambiar !

Ara siái assetada davant la sortida « Arrivée » de l’aeropòrt. Evidentament coma totes los que vivon dins la campanha, los païsans, siái arribada una ’ora avant l’ora. Cal bolegar un pauc Joana, anar beure un cafè e legir un jornal. M’agrada de gaitar los viatjaires que s’en van òm sap pas ont, benlèu de l’autre costat del mond. Ai començat de legir un article sus las vinhas en Lengadòc e dison que lo vin es de mai en mai bon e que i a fòrça americans que crompan de vinhals dins lo pais.

- Joana ! siái aquí ! Vèni m’ajudar que los bagatges son pesucs !

- Matilda ! Ma filha ! Tant polida !

La preni dins mos braces mas amb lo ventre es pas simple. Nos potonejam sens relambi tot en cridant coma dos enfants.

- Es que te pòdi sonar « maman » !

- Perqué pas, me fariá pus lèu plaser a mon atge. Oh ! as cambiat ta color de pels e as pas engraissat. Sens lo ventre deves èstre magreta !

- E tu as cambiat de look tanben : siás mai coma una dama de la vila. Pus ges de pels grises, de jeans de joina filha, una camisa plena de colors. Mas t’ai reconeguda madama Joana !

- E ieu tanben Madomaisèla Matilda ! Siás totjorn bèla !
Dintram a l’ostal !

Sèm dins la veitura. Matilda es tan urosa de veire lo païsatge. Es estat la meteissa causa per ieu quand tornèri fa doas setmanas. Tot sembla pichòt aquí mas amb una granda causida de colors e òm pòt veire la campanha e subretot las vinhas de cada costat de la rota. Dins l’autre pais i pas que de d'autostradas amb d’arbres gigantàs e grisàs de cada costat qu’amagan lo païsatge.
Matilda es urosa de las colors de sa cambra e arrèsta pas de dire : cool ! so cool ! Ai preparat lo sopar sus la terrassa : la parelhada de peis ambe l’aiòli.
Quand Matilda torna s’es cambiada : una camisa longa, leugièra e clara qu’aviái pas jamai vista.

- Ont as trapada aquela rauba ?

- Es Fred que me l’a crompada quand es anat visitar sa maire per nadal a Montego Bay.

- Ont es aquò ?

- Una ciutat de son pais la Jamaica.

- As una fòto de Fred ?

- Non. Mas pensi que lo vòle pas pus veire. A cadun sa tòca !

- Cresiái qu’èra lo paire de ton enfant.

- L’un empacha pas l’autre! Mas se siái tornada aicí es que l’istòria èra acabada. Aquela vida m’agradava pas. Segur qu’es un bèl òme, intelligent e tot e tot. Mas lo monde de la musica quand òm es pas musicaire es pas per ieu. Dins la vida vòli pas èstre darrièr e vòli decidir quin camin seguir.

- E ton enfant aura ges de paire !

- Aurà la color de sa pèl e quand serà grandet se vòl serà possible per el de visitar son paire a New York o a Montego Bay. E benlèu que traparai un autre paire per el, qual sap ?
E Rémy?

- Serà aicí la setmana que ven. Es retirat e se tot se passa plan anam viure ensems, aicí, ailà !

- Es qu’aurai l’escasença de demorar aicí quand seretz ailà ?

- Per lo moment es la Fèsta de la San Joan e una Fèsta qu’ai pas jamai vista: lo Total Festum. Vas anar te pausar e anirem dançar

Mise en ligne : 02/08/2017
Appartient à :
Lo viatge de Joana - Liste des épisodes
Tipe : Son documentari / Data : 2016
Tèxte de l'episòdi : 

Per vos dire onte ne siáu : me sòni Joana, siáu retirada e ambe una filha Matilda qu’es venguda me demandar d’adjuda siáu venguda me passejar a Baltimore. Aquí ai un amic de joinesssa Remy professor de lengas romanas a l’universitat. Mas aquela filha Matilda - la filha qu’aviái pas aguda dins ma vida solitaria -del temps qu’èri a l’universitat ambe lo Remy se n’es anada. A trapat un amorós sus l’internet.
Quant istòria!

Era pas possible per ieu de pensar que Matilda m'aviá abandonada. Segur qu’èri pas qu'una femna vièlha e que los joves an besonh de joinessa... Mas aviái l'impression d'aver tot donat per pas res. Comencère de plorar doçament. Remy sabiá pas de que faire per me consolar.

- T’a demandat d'adjuda. Çò qu'as fach es fòrça bon. Ara es devenguda adulta mercè a tu. Te fagues pas de marit sang, tornarà. Benlèu pas deman mas un jorn, aquò's segur. A l'ora d'ara a besonh de se sentir liura.

- Aviái pantaissat tant de causas : cresiái d'aver enfin una filha e de pas pus èstre soleta. E sabi pas se l'òme qu'a causit es una bona tria !

- Doblides pas que ara siáu aquí, vòli dire a costat de tu...

Aviá pausat una man sus mon espatla, mas èra pas lo moment. Faguèri dos passes e prenguèri mon saquet.

- Vòli anar me passejar.

- Coma vòs. E ont ?

- Sus lo pòrt. Per veire los bateus...

- Vòs tornar a Fellspoint ? O sabi qu'aimas los bateus mas tanben los pastissons del café Bonaparte !

E sèm partits. Avèm caminat, sèm anats bèure de tè, manjar un mufin. Pus ges de lagremas mas de tot biais la jòia èra pas de la partida.
Sèm anats caminar dins un pargue ont d’enfants jogavan. Vesiái Matilda d’en pertot, dins los arbres, dins las veituras. M’aviá pas daissat lo numerò de son barrutlaire. E ara de qu’anavi faire soleta?
Lo Rémy travalhava. Ieu parlavi pas la lenga.
Demorava pas qu’una causida: tornar a l’ostau. Mas enfin èri venguda aquí per veire Remy. Es que seriái venguda sens Matilda?
Aviái somiat d’annadas d’aquel viatge. Aviái pas lei sòus per venir. Puèi mercé a l’oncle Vincent n’aviái trapat. E ara qu’éri enfin aquí vòliái pas pus demorar.

E tot d’un còp la causa devenguèt clara : aviái paur de me retrobar sola dins un ostau amb un òme. Fasiá tant de temps benlèu 35 ans que degun aviá pas careçat ma pèl, que sabiái pas pus çò qu’èra un poton sus la boca sens anar mai luenh…

Las fuòlhas començavan de faire un tapís sus l’erba e l’umiditat amb lo ser qu’arribava montava de la tèrra. Ma tèsta virava, vesiái pas pus res. Tot d’un còp Remy prenguèt ma man e la sarrèt dins la sieuna. Fuguèt com’un eslhauç dins tot mon còs. Gausavi pas lo regardar mas un sorire espeliguèt sus mas pòtas com’una desliurança. Una pòrta s’èra duberta dins ma solituda. Avèm caminat coma dos pichòts dintran a l’ostal aprèp l’escòla. Quand sèm tornats i aviá totjorn res : Matilda aviá pas sonat.

- Te faguès pas de lagui, s’a un problèma sauprà ont te trapar.

- Pas simple d’èstre calma e rasonabla per una femna qu’a pas fach qu’aquò dins sa vida e que tot d’un còp es sortida de son camin…

- N’en traparàs un autre se vòs de camin…

- Me cal crompar un barrutlaire.

- Ges de problèma, deman. Aqueste ser te vòli faire conéisser un’especialitat de Baltimore : la coca de crancs : « crab cake ». Vòs manjar aquí o al restaurant?

- Benlèu aqui amb un veire de vin.

- Me'n vau crompar tot aquò, espèra me com’una pichòta filha. Sarà lèu fach !

Assetada davant la fenèstra de la cosina ai esperat. Los arbres dins aquel pais son tant grands. Bon per l’estiu ! La nuèch arribava. Puèi siái anada cercar mon bilhet d’avion. Lo retorn en França èra previst per lo 15 de decembre: dos mes aicí : de qu’anavi faire ?

Era important de descubrir la cosina. Ai trobat una ensalada, èra déjà presta. Un pauc de vinagre, d’òli e de sal dins un ensaladièr e tot anava pla…

Lo temps passava : fasiá pas luenh d’una ora que Remy èra partit. E s’aviá agut un accident ? benlèu qu’a l’ora d’ara èra a l’espital mitat mòrt ? Mancariá pas qu’aquò : me retrobar soleta dins aquest’ostal, dins aquel pais estranh ont conéissiái pas degun.

E Remy aviá prés ma man, l’aviá daissada e pas res de mai. Començavi de me rosegar las onglas coma quand éri filhòta. Es que l’aimavi ? E el, de que voliá ? Es ieu que l’aviái sonat per lo venir veire de l’autre costat de la mar.
- Joana, siáu aquí ! Es estat longuet per de que an degut preparar lo « crab cake ». N’i aviá pus ges. Es dissabte e tot lo mond n’en vòl !

- Ah bon !

- Eh bé, de que se passa ? As plorat ?

- Non pas ! Ai preparat l’ensalada e t’esperavi. Siáu urosa de te tornar veire.

- E ara per començar un bon còp de vin !

E aprèp tot s’es pla passat. Lo vin dins mas venas faguèt son camin. Lo "crab cake" èra mai que bon. Me cal trobar la recèpta : al vilatge seràn mai que contents de manjar aquò.

E lo lendeman matin èra dimenche e aprèp 35 ans de solituda dins mon lièch me desrevelhèri dins los braces d’un Remy plen de sorires. Una vida novèla començava benlèu...
Mise en ligne : 13/06/2017
Appartient à :
Lo viatge de Joana - Liste des épisodes
Tipe : Son documentari / Data : 2009
Tèxte de l'episòdi 1 : 

Vòli pas plorar : uèi l’oncle Vincent se n’es anat. Es totjorn estat un tipe un pauc malbiaissut mas aviá pas oblidat lo sorire e la convivéncia ambe los qu’aimava : de segur èra pas un trobador. Me cal vos o dire, de trobaires, se'n tròba pas pus dins lo vilatge : a ! Si ! Lo papet Bertrand, al cafè de la Prima, quand a engolit tres o quatre pastagàs se soven del temps onte sa grand cantava e contava : alara lo cèl càmbia de color e sos uòlhs s’emplisson de lagremas que davalan sus sa pèl cuècha al solelh e roge de tant de còps beguts entre las socas de sa vinha. 

Me presenti : ieu soi Joana Belcaire, la vièlha filha dau caire, sessanta ans, grandassa per una femna dau miegjorn (1m67), ni magra ni grassa, los uòlhs blaus tròp gròs per èstre polits, lo menton ponchut, los pels blondàs per amagar la blancor de l’atge, la boca granda e fina, la pèl blanca e roja . N’i a que dison que dins mon folhum soi estada una bèla planta : mas degun m’agradava pas. E quand me passegi per carrièra me fa plaser de tornar vèire los vielhs amorós de ma joinessa.

De còps que i a, vesi encara la flama de l’amor de luènh s’alucar dins lo : "Bonjorn Joana, cossí vas ? Totjorn redda e l’esquina drecha com’una joventa ! » Aqueste matin la cançon es cambiada quand rescontri dins la carrièra Nauta lo Renat – qu’èra tant polit e un de los qu’ai aimat tant e tant per mos vint ans. Mas sens res me dire aviá fach un enfant a la Roseta e èra estat forçat de la maridar. Ara es retirat : èra emplegat al servicis de la Comuna. : "E ben! ton oncle nos a laissat , es anat beure un còp encò del Bon Dieu. Pecaire, lo Vincenç èra pas un grand òme mas èra un òme qu’aviá totjorn trabalhat e susat per esparnhar tanben. Quales son los eretièrs ? Aviá ges d’enfants e es tu la mai pròcha. Vas devenir un partit interessant : benlèu que traparàs enfin un marit. Serà pas trop lèu !" .

 Verai que l’oncle Vincenç m’a daissat tot çò qu’aviá : es a dire un ostal, sas vinhas – 20 ectares, e son compte a la banca. Mas caldrà esperar un pauc per saupre quant d’argent i a per ieu. Comenci de pantaissar : dins mon sovenir i a un òme, Romieg, qu’ai pas jamai poscut oblidar : cada mes de genièr me manda una letra de Baltimòre, dins lo Mariland en America, per l’an novèl. Èra maridat amb una americana qu’es mòrta, ara. Èra professor de lenga romana a l’universitat e coma dins aquel país trabalhan tard, deu totjorn ensenhar. Es temps de viure ara, es temps de viatjar : soi estada emplegada de la Pòsta tota ma vida, ai pas jamai agut d’enfants. La rason rasonabla, e mos cats qu’ai pas jamai volgut abandonar, m’an empachat de viure d’afons. Vòli un lifting, de vestits a la mòda, me caldrà aprene un pauc l’anglés (pensi pas que se pòsca aprene l’amerlòc) e partirai rejónher l’amor de ma vida dins lo país d’Obama : l’aventura es a ma pòrta, la me cal durbir per la faire dintrar : un dos tres…. 

Me cal beure un pichòt veire de Tuilet qu’ai crompat a Estagel, que l’aimi tant : es doç aquel vin quand passa dins la garganta. Ara soi dins lo sèti que m’a laissat ma grand, los pès sus una cadièra, me vòli negar dins mos pantaisses. E primièr me caldrà anar veire, lo notari. Mas mon pichòt det crida com’un fadòli :

 -"Joana : primièr te cal enterrar l’oncle Vincenç, passar per lo crematorium e convidar lo vilatge a beure un còp". 

- "As rason : champanhe per totes sus la terrassa de l’oncle Vincenç ! Non, dins mon ostal !" 

- "De còps que i a semblas de pas èstre una femna d’aquí : es pas de champanhe que vòlon beure totes : vòlon de pastís e las femnas de muscat de Rivesaltas !" 

- "As totjorn rason ! Farai com’as dich. E ara al trabalh lo monde es a ieu ! Romieg : a tu per la vida". 

E lo Tuilet davalèt dins mon estomac.

Me cal veire sus l’ordenador ont’es Baltimòre, la baia del Cheasepeake - deu èstre dificil de mastegar aquel nom-: Mappy, non me cal clicar sus Estats-Units… cercar Mariland … Mas vaquí que quauqu’un sona a la pòrta : qual pòt èstre : lo notari, los cosins, un amorós o benlèu un panaire ?.....

Veire l'episòdi 2

Mise en ligne : 01/12/2011
Appartient à :
Lo viatge de Joana - Liste des épisodes
Tipe : Son documentari / Data : 2009

Qual sonava a n'aquesta ora ?

Sus la maquina òm podiá legir : Funerarium. Aviái doblidat !

Matilda èra assetada sus una cadièra de l'autre costat del salon. Semblava completament cansada : boca dubèrta e uòlhs barrats. Totjorn bèla e jove mas ia aviá quicòm que virava pas redond per aquela joineta : benlèu qu'aviá talent ? Èra l'ora del dinnar, miègjorn e mièja.

Per lo moment le caliá respondre :

-"Allò ! Madomaisèla Belcaire ?"

- "Bonjorn ! es èla !"

- "Avètz pas oblidat que la ceremonia es per deman a quinze oras."

- "Òc, sabi !"

- "Avèm besonh de quauques entresenhas per organizar."

- "Vos escoti !"

- "Quant de personas avètz convidadas - per las cadièras ? es qu'avètz previst un presic amb un curat - per saupre quant de temps durarà. avètz pas encara causit l'urna per los cendres ..." (la femna s'arrestava pas...)

- "Alara : 25 personas, ges de curat, doas charadissas de 5 minutas. Per l'urna la causirai deman. Arriarem a l'etorn de 2 oras e mièja" (N'aviai pron, mas la femna contunhava e la Matilda èra en trin de s'estavanir : aviá besonh de manjar). 

-"Bon dòna, ai un molon de causas de far : adieussiatz. Tornarem parlar de tot aquò deman. Bona vesprada !"

E cric e crac ai atudat lo telefòn.

-"E ben ! es pas trop lèu."

Soi anada dins la cosina.

-"Matilda avètz talent ?"

-" Òc, s'avètz quicòm arosegar me farià plaser. Pensi que i a longtemps qu'ai pas res manjat."

Ai preparat una cassairolada de pasta/pesto amb un pauc de parmiggianó. Avèm manjat o pus lèu èla a engolit doas sietadas rasièras sens prendre lo temps d'alenar. Gausavi res dire e, de tot biais, sabiái pas de qu'auriái poscut dire : òm a lo drech d'aver talent.

-"Mercé Madomaisèla Belcaire : èra bon."

-"Ara belèu que vos fariá de ben d'anar vos pausar un pauc abans d'anar encò del notari ?"

-"Es que me serià possible de sonar mon amic ? Li dirai pas onte soi, mas m'agardariá de saupre cossí va, lo paure. Es pas luenh, costarà pas car !"

-"S'aquò vos fa plaser, prenètz lo telefòn dins vòstra cambra : mas ai un prètz fach per doas oras : siaguetz plan brava de faire lèu."

-"Mercé Madomaisèla."

Prenguèt lo telefòn, barrèt la pòrta de sa cambra e comencèt de parlar talament sotavotz que posquèri pas res ausir. Puèi tornèt pausar lo telefòn sus l'estaudèla e me diguèt :

-"Mercé plan, siatz plan brava."

Tornèt dins sa cambra. N'èri segura sos uòlhs èran banhats : aviá plorat. pecaire de qué faire ? Se voliá pas res me dire ieu podiái res demandar. Una nèit e deman la Matilda deuriá trapar un autr'ostal : èri pas Maire Terèsa ! Ai trabalhat un pauc - talament de papièrs que me caliá emplenar per l'enterrament. 

Puèi a mes un "jin", un "camison" - que fasiá tròp caud per se vestir coma una dama, e soi anada picar a la pòrta de la cambra : 

-"Matilda, es ora de partir !"

-"Arribi."

Es sortida de la cambra amb una bèla rauba roja, de sabatas d'estiu rojas tanben : èra eleganta e polida. Lo viatge foguèt cortet. E quand soi dintrada encò del notari, èri fièra d'èstre amb una tan bèla filha. Lo notari me venguèt dubrir la pòrta :

-"Bonjorn Mèstre, vos presenti ma filhòla, Matilda !"

(M'èra vengut com'aquò : me caliá ben dire quicòm ! Matilda aguèt coma un pichòt sorire e s'assetèt sus un sèti de vim de Valabrègas)

-"Encantat. se volètz esperar aquí Matilda ! Benlèu que sarà un pauc longuet mas avètz de que legir e s'avètz ser, aquí una botelha d'aiga amb un veire."

-"Ai lo temps, mercé plan. Sarai ben aquí."

Sèm dintrats dins l'estudi de Mèstre Bardòt : lo Paul èra pas encara arribat. Èra un bèl burèu : doas grandas fenèstras que regardavan un grand jardin ambe de palmièrs, de cèdres del Liban, de marronièrs, e me semblava d'èstre, assetada atal dins un grand sèti verd Napoleon III, dins un roman del Balssas de Rodés.

-"Vos ai demandat de venir un pauc mai lèu per de que i a un pichòt problèma. Segur que vòstr'oncle vos a bailat mai o mens tot çò qu'avià. Mas i a una causa pas clara : es que vòstre cosin Paul aviá un fermatge sus la vinha del Clapàs que fa 2 ectars. E la volontat de vòstr'oncle es que  serà pas possible per vos de la vendre e lo vos caldrà gardar coma baile, lo cosin Paul. la renda es pas granda."

-"Vos fagatz pas de marrit sang : e mai se la li aviá donada aquela vinha, i auriá pas agut de problèma. Soi soleta e ai pron d'argent per viure e viatjar."

-"Una autra causa : coma avètz pas ges d'enfant quand partirez per l'autre mond, lo mai tard possible o vos sovète, tot ço qu'auretz gardat, argent, tèrras e ostal anarà a la Glèisa catolica."

-"Ai pas res a dire : la volontat d'un mòrt dins un testament deù èstre seguida."

-"Joana, me cal vos o dire : soi estat susprés, sabiái pas qu'aviatz une filhòla tant polida, aqueles uòlhs verds..." 

Urosament la pòrta se dubriguèt e la secretària feguèt intrar lo cosin Paul. Of !

Veire l'episòdi 4

Mise en ligne : 15/12/2011
Appartient à :
Lo viatge de Joana - Liste des épisodes
Tipe : Son documentari / Data : 2009

Tèxte de l'episòdi 4 : 

E tota la nèit ai vist córrer de cachavièlhas d’escambarlon sus de muòlas : mos aujòls, comunistas del costat de mon paire e uganauds de las Cevènas del costat de la maire, èran furioses. Lo matin mos pels èran dreches sus ma tèsta : me caliá soscar d’a fons per res laissar aprèp mon darrièr buf. Podiái pas digerir la causa ausida encò de mèstre Bardòt : aprèp ieu la glèisa catolica e romana anava tot engolir, los papistas!

Puèi i aguèt la ceremonia al funerarium : la causida de l’urna, roja e jaune. Los amics de Vincenç qu’èran evidentament pas de joines an cantat lo « se canta » e lors felens tanben an cantat amb eles : lo mond cambiava, benlèu que los trobadors tornavan, òsca !

 Pensi que tot aquò auriá fach plaser a l’oncle. 

Al moment de partir quand las charadissas foguèron acabadas, la vielha Julia a volgut cantar (n’i a que dison que quand èra joina èra amorosa del Vincenç) aquela cançon cevenola que m’agrada tant :

 Quand un còp sentiràs que l’atge desrevelha 

De mai en mai en tu de patiments divers 

Las de fóire aquel sòl ingrat com’un desert 

A l’apèl dau repaus apararàs l’aurelha 

Lo temps abotirà ton còr vengut tròp vièlh 

E per dessús ton cròs 

E dominant la plana 

La poncha d’un ciprès 

Farà veire lo cèl

Lo temps abotirà 

Ton còr vengut trop vièlh 

Alòr t’enterraràn per amont dins l’ermàs 

Tot florit d’imortèlas a dos pas de ton mas 

Onte s’ausís pron fòrt 

Bufar la tramontana 

Alòr t’enterraràn per amont dins l’ermàs 

L’astre que nos rescaufa e que nos ensorelha 

Sarà ton companhon 

Tan l’estiu que l’ivèrn  

L’avèm laissada acabar la canson soleta e sèm partits. 

Sèm anats totes ensems amb l’urna e ai fach çò que m’aviá demandat lo Vincenç : ai esparpalhat los cendres dins lo riu de Vire. Sabi pas s’aviái lo drech !

Las gens èran susprès mas diguèron : Es el que l’a volgut. Es partit tranquil, sens sofrir… Anar se colcar lo ser, e sens se desrevelhar lo matin… Dormir per l’eternitat…..Caucanha !

 Puèi sèm tornat a l’ostal onte Matilda nos esperava ambe l’aperitiu. Aviá una polida rauba grisa. Tot lo mond m’a demandat quala èra aquela filha tan polida : ai contunhat d’afortir qu’èra ma filhòla, la filha d’una amiga d’escòla, Luciena. Matilda diguèt res, fasiá simplament de sorires a tota l’assemblada.

Aviái decidit qu’auriái una discutida amb ela dins la serada. 

- "E de qué vas faire ara qu’as d’argent Joana : la caritat, la vida, l’artista ? As una polida votz! Te caldriá ensajar d’anar al conservatòri de Montpelhièr. Òm sap pas jamai….I pas d’atge per cantar e subretot per se faire plaser. 

Lo que me disiá tot aquò èra lo Renat – mon amorós - que pecaire sa femna, la Roseta, èra mòrta l’an passat e que de segur li auriá plan agradat de trapar una companha de son atge, subretot amb un pauc de moneda. Sovenir ! Sovenir : benlèu que m’aviá agradat quand èri joina mas ara…

Lo cosin Paul e Danisa, sa femna, èran fòrça contents de la pacha qu’aviam facha encò del notari :

- "Mercé Joana per la renda tan pichòta : ambe los problèmas de la vinha benlèu que me caldrà tot derabar e faire un òrt. Danisa anarà vendre sus lo mercat." 

- "Segur que m’agradarà mai que de trabalhar al supermercat !" 

- "Ensajarem lo biò, ara i a pas qu’aquò que marcha, e mai per lo vin….E tu de qué vas faire de ton temps, de las tèrras e de l’ostal del Vincenç ? T’a daissat d’argent ? 

- "Òc ! Te pòdi pas res dire uèi. Mas te prometi que se un jorn vendi las tèrras es tu que seràs lo primièr avisat." 

- "Mercé per tot !"

A 8 oras tot lo mond èra partit : lo darrièr a se n’anar èra lo Renat. Me venguèt faire un poton de prèp, aviá begut un còp e me diguèt sus lo pas de la pòrta : 

- "S’un jorn n’as pron d’èstre soleta, me fariá plaser de viure ambe tu. O sabes ben que t’aimi dempuèi totjorn !" 

- "Taisa-te grand tablèu! Un còp e pas mai : es totjorn çò qu’ai fach dins ma vida ! Adieussiatz !"

Ai tancat la pòrta sus aquel paure Renat. Avèm fach lo recapte, avèm manjat un bocin. 

- "E ara Matilda, es temps de parlar. Se volètz demorar amb ieu devi saupre d’onte venètz e tot çò qu’avètz fach dins vòstra vida." 

- "Sabi pas se pòdi : ai paur…" 

- "Avètz pas d’autra causida, autrament deman me caldrà vos dire de partir." 

- "Non pas ! vòli demorar aicí. Me senti tant urosa ambe vos. Es coma s’èri amb una maire, comprenètz…"

Veire l'episòdi 5

Mise en ligne : 19/12/2011
Appartient à :
Lo viatge de Joana - Liste des épisodes
Tipe : Son documentari / Data : 2009
Tèxte de l'episòdi 5 : 

La pòrta-fenèstra de la terrassa èra duberta. Fasiá un brave moment qu’èrem totas doas assetadas: las moscas rondinavan sus la lampa e los moissals fasián la farandola. Matilda dubriguèt sas pòtas coma per revelar lo secret de sa vida e es un sorire qu’espeliguèt sus sa cara tan polida. Ieu la badavi e esperavi. E la serada semblava s’estirar sens tòca.

Al cap d’un’ora me soi levada per prene lo jornal, ai començat de lo legir - lo Midi Libre -, ambe tota la poësia que conneissèm ben - e alara ai ausit :

- "Es que vos pòdi dire Joana ?"

- "De segur, me farà puslèu plaser."

- "Bon : Soi prèsta e comenci. Soi nascuda a Besièrs fa 19 ans. Ai pas jamai vist lo paire. La maire me diguèt un jorn qu’es ela que l’aviá fotut defòra de l’ostal per de qu’èra un ivronhàs e que dintrava cada ser bandat. Mas un autre jorn me diguèt qu’èra el que l’aviá abandonada quand aprenguèt qu’èra gròssa. Sabi pas quina es la vertat. Mas que que siague cambiarà pas res a ma vida : ges de papa ! E sabi res d'el, sa vida e sa familha. La maire èra fòrça joina : 18 ans. Aviá ges d’argent, e se deguèt cercar de trabalh : soi estada abalida per ma grand dins un caire de la vila, darrièr la catedrala. La maire trapèt un trabalh a Marselha dins una botiga de vestits. Lo patron èra un amic de mon grand, Sénher Chauvet. Belèu qu’èra amorós de ma maire… Ela tornava cada mes. Èri urosa de la potonejar e m’agradava de sentir sas mans sus ma pèl. Me soveni qu’un ser li ai dich abans d’anar au lièch : "se te'n vas deman de matin, o vòli pas saupre, autrament dormirai pas e vòli pas plorar tota la nèit ! Deman, me cal anar a l’escòla per veire mas amigas." M'agradava, l’escòla e aguèri l’astre d’aver de regentas formidablas. Per las vacanças ma maire me menava, quand èra ambe nos autres, cada jorn a la mar ambe la veitura de mon grand. M'agrada fòrça l’aiga, la mar e los gabians."

Matilda comencèt de plorar doçament. Gausavi pas bolegar. Lo vent de la mar faguèt dançar la cortina de pèrlas entre lo salon e la cosina. Lo cat sautèt sus mos genolhs.

- "Matilda, vòs una tisana de verbena dau jardin ?" ( sens faire mèfi, l’aviái tutejada !)

- "Mercè plan : soi pas tisanejaira. Un veire de lach puslèu !"

Engoliguèt lo lach sens alenar e puèi :

- Soi estada plan urosa d’annadas. E d’un còp tot a cambiat. Lo malastre es arribat. Mon grand se moriguèt quand èri dins mos 15 ans. E un jorn, fa 2 ans, lo Sénher Chauvet nos telefonèt : ma maire èra pas venguda a la botiga dempuèi una setmana. Èra pas a son estudi tanpauc. La polícia faguèt de (re)cèrcas prigondas : res. Anèrem ambe ma grand per prene tot çò qu’aviá laissat dins sa cambra. Paguèrem la renda. Èra l’annada del bachelierat. Tot s’èra plan passat e aviái decidit d’anar a l’universitat de Montpelhièr. Ma grand, aprèp tot aquò, voliá pas demorar tota sola a Besièrs. Anèt dins un ostal pels retirats e partiguèt lèu lèu rejónher son òme, l’an passat. Me daissèt un pauc d’argent mas pas gaire. Èra pas possible per ieu de contunhar a l’universitat : voliái aprene la dietetica e los estudis son cars.

- "Coma sès arribada a mon ostal ?"

- "Dins vòstre vilatge ai un amic : avèm viscut ensems a Montpelhièr. Jaume se ditz. M’a convidada a son ostal. Sos parents m’an fòrça ben aculhida. Mas vòli pas demorar amb aquel joine : benlèu dins quauques annadas nos tornarem trapar. Òm sap jamai. A l’ora d’ara ma vida, la me devi causir ieu ! Aprèp una nèit soi partida : ai begut un cafè a la Prima, e ai ausit un òme que parlava de Joana Belcaire qu’èra tota sola, qu’aviá ges de marit, ges d’enfants e qu’aviá un pauc de moneda. Sabiái pas ont anar : ai soscat un briu e me soi dich : benlèu qu’aquela dòna a besonh de quaucun per l’ajudar dins son ostal ? E coma la vida m’a res bailat, lo camin lo me devi cavar soleta, sens esperar que tombe del cèl. E vaquí, sabètz tot ! Segur ai un pauc mentit…"

Èra coma una istòria d’un autre sègle : un conte per faire plorar lo ser al canton de la chiminèia la grand de ma grand. Mas de tot biais èra la vida d’una filha d’uèi e aquela filha, assetada davant ieu, me demandava l’espitalitat.

- "Matilda, pòs demorar dins mon ostal, soi d’acòrdi. Deman es un autre jorn. Ai decidit de viatjar : es que vòs venir ambe ieu vesitar un amic a Baltimòre USA ?"

Veire l'episòdi 6

Mise en ligne : 19/12/2011
Appartient à :
Lo viatge de Joana - Liste des épisodes
Tipe : Son documentari / Data : 2009

Tèxte de l'episòdi 6 : 

L'endeman èra lo jorn de l’auton. Las vendémias èran acabadas. Anèri encò del notari. Li diguèri que voliái vendre las vinhas qu’èran pas afermadas quand tornariái. Se quaucun cercava …. Me diguèt :

« Ambe la crisi las solas tèrras que se vendan son aquelas ont se pòt bastir d’ostals per los retirats e los toristas. Mas òm sap pas jamai : un ric american per faire un vin especial… »

Per lo moment l’argent de l’oncle bastariá per faire la fèsta ambe Matilda : n’i aviá pron. Voliái pas lo dire a degun, mas sus lo papièr, degun l’ausirà pas : 500.000€ !

De tot biais me caliá escriure un mail a Romieg a Baltimore avant de cercar a crompar las bilhetas d’avion. Urosament Matilda – qu’èra fòrça urosa de partir ambe ieu - parlava l’Anglés e foguèt un’ajuda de las grandas : Romieg èra professor a UMBC-University of Maryland Baltimore County Campus. Son ostal èra dins Catonsville dins lo comtat pas dins la ciutat de Baltimore. Enfin trapèrem son numèro de telefòn.

Èri vergonhosa, mas lo me caliá sonar : i aviá pas d’autra causida per partir. L’aviái pas vist dempuèi 10 ans. Lo darrièr còp èra vengut per l’enterrament de sa maire (encara, aquò finira pas jamai ! mas aqueste còp èra dins lo cementari, l'enterrament, pas dins lo Vire los pes dins l’aiga ambe l’urna !) E l’ora per sonar? Cossí saupre quand travalhava ? ambe lo desfasament orari èra pas simple : sièis oras de mens.

- "Pensi que lo melhor es de lo sonar de matin : ai vist sus la mapa que l’universitat es pròcha de son ostal qu’es sus Hill View numerò 875."

- "Es dins lo campèstre ?"

- "Non mas deu èstre un ostal ambe un jardin coma ne pòdes veire a la TV."

- "Nos caldrà logar una veitura, autrament serem embarradas luènh de la ciutat ! Vòli veire de mond !"

- "Donc sonarem a doas oras aprèp dinnar : serà uèch oras del matin per el."

Abans de nos anar jaire avèm fach una virada sus los sits de « vols économiques ».

Per Baltimòre èra pas simple e fòrça long : Montpelhièr/Paris, puèi Paris/Filadelfia e, per acabar, Filadelfia/ Baltimòre. E mai se costava 1700 €, èra lo mens car.

Aviam la nèit per soscar.

Èra lo primier còp de ma vida dempuèi qu’aviái quitat l’ostal de la maire que podiái dire « bona nèit » a quaucun dins mon ostal e qu’aviái de projèctes de vida vidanta amb aquela persona. Benlèu que Matilda, polida coma èra, trapariá lèu lèu un òme e que me daissariá tombar coma un vièlh crostet : mas uèi èra la vida « d’ici et maintenant » comme ils disent les intellos, que m’apassionava.

L'endeman matin avèm parlat dels papièrs : los passapòrts. Avèm sonat la prefectura : per ieu tot anava plan. Matilda, ela, aviá un passapòrt biometric tot nòu : èri fòrça suspresa qu’aquela pichòta aguèsse aquò.

- "Lo jorn de ma majoritat ai volgut èstre liura de me laissar l’escasença de partir lo jorn onte seriá possible e de laissar aquel vièlh mond."

- "Mas sabes Matilda qu’es pas qu’un viatge de 3 meses qu’anam faire. Puèi tornarem."

- "Veirem ben : pensi que tot es possible a mon atge ! Ai tota la vida davant ieu e la vòli engolir."

Bon : aviái pas res a dire.

Doas oras arribèron :

- "Allo. Romieg. Es Joana. Joana Belcaire !"

- "Ah ! la Jeanne , ça fait plaisir d’ausir ta votz e subretot ton accent. E la lenga occitana, qu’aicí es pas simple de trapar quaucun per la parlar. Quel bon vent ?.."

- "Romieg : je voudrais venir te voir à Baltimore. Je suis retraitée et j’ai envie de voyager. Et j’aimerais beaucoup te revoir. Sès un amic per ieu dempuèi totjorn."

- "Joana me fariá plaser tanben. Mas ieu trabalhi e seràs soleta a l’ostal. Te languiràs tota la jornada e en mai parlas pas la lenga d’aquí."

- "Romieg : soi pas soleta !"

- "Coma ? As un òme ? Enfin ?! E ieu que cresiái..."

- "Non : ma filhòla es venguda viure ambe ieu !"

- "Quina filhòla ? La coneissi pas !"

- "Es la filha d’una amiga del collègi, Luciana. Sa maire es mòrta e ara es venguda viure ambe ieu."

- "E trabalha pas ?"

- "Voldriá aprene la dietetica. Commençarà l’an que ven."

- "Bon ! Strange ! Aquò me fa plaser. Vos espèri : pren las bilhetas e vos vendrai quèrre a l’aeropòrt BWI Baltimore. Espèri los oraris. Te fau un poton : a benlèu." - "Te fau un poton tanben e te sonarai lèu lèu !"

Matilda dansava sus la terrassa, tant urosa ! Puèi me venguèt faire un poton. E valsèrem totas doas en cantant « la mazurka sota lei pins ».

- "Cossí coneisses aquela canson ?"

- "Una regenta nos aprenguèt quauques mots d’occitan e de cansons tanben !"

Un ora aprèp aviam pres las bilhetas electronicas : lo primièr d’octòbre seriam a Cattonsville Maryland.

Veire l'episòdi 7

Mise en ligne : 11/01/2012
Appartient à :
Lo viatge de Joana - Liste des épisodes
Tipe : Son documentari / Data : 2009

Tèxte de l'episòdi 7 : 

E ara èrem dins l’avion. Dejós i aviá los camps, los vilatges e mai las vilas, e a l’entorn de la maquina d'Air Bus Industrie A319, las nívols blancas que s’estiravan coma de tablèus del Miquèl Àngel : èra lo primièr còp qu’èri dins lo cèl ! Mon còr fasiá tifa tafa ! Matilda semblava èstre ambe los àngels e, del fenestron, regardava la tèrra s’aluenhar. Quante plaser d’èstre amb’aquela pichòta, benlèu qu’èra pas qu’un sòmi ! Tot lo bonur de la vida m’èra tombat sus l’esquina e aviái res demandat : aviái l’amor d’una filha polideta e soleta e l’argent del tonton mòrt. Lo malastre dels autres fasiá mon bonur !

Dins l’avion i aviá un molon de retirats : èran totes ensems, en rengadas a l’intrada de la classa « economica ». Parlavan mai que fòrt e fasián de bruch : risián, cantavan « c’est un fameux trois mats fin comme un oiseau, hisse et ho Santiago » !

Èra un viatge organizat : l’auton en Florida, Miami Beach en riba de mar.

Nòstres sètis èran sus lo costat drech au mitan aprèp las alas. Dos sètis darrièr i aviá un coble : lo tipe grandaràs e magre com’un estocafich, 45 ans, los pels blonds tintats, la boca fina que semblava anar d’una aurelha a l’autra. La femna, granda tanben, los pels roge, grasseta e risolièra. Sus lo sèti de l’autre costat de l'alèa, èra assetat un òme de trenta ans mal vestit, los pels crassós, lo menton pelut, la boca amara. Parlavan totes tres amb un accent fòrça ponchut. Lors voses èran d’un autre mond : me semblava d’ausir un filme policièr. Dins ma tèsta virava la comptina de l’escòla de mon vilatge : « parisien, tête de chien, parigot, tête de veau » !

Las ostèssas nos portèron lo dinnar e per començar, l’aperitiu. Per festejar aquel grand jorn de partença beguèrem de champanhe. Puèi manjèrem, èra pas michant per « una classa economica ». Los parisencs, eles, s’arrestavan pas de sonar l’ostessa per demandar de oisquí. Aprèp lo cafè commencèri de dormir, un pichòt penequet seriá benvengut qu'èrem levadas dempuèi lo matin d’ora. Los retirats contunhavan de parlar e de rire.

Subte lo tipe crassós commencèt de cridar :

- "Eh les vieux fermez-là, moi je suis de Bécon les Bruyères et j’ai la haine. Tas de vieux clous !"

Un grand silenci tombèt e tot lo mond se virèt per veire qual cridava :

- "J'veux m'saoûler – à boire l’hôtesse ! - tournez-vous les vieux, j'veux pus voir vos faces de clowns sinon j'réponds pus de rien."

Lo grand blondàs commencèt de s’espetar de rire en cridant :

- "Va-z-y Bécon les Bruyères, fais leur voir qui tu es !"

L’autre se quilhèt e contunhèt :

- "Vous avez peur vieux bouts ? Nous on est jeune ! On fait l’amour et vous vous n’avez plus qu’à faire le mort ! A boire ! et plus vite que ça !"

- "Wisky à gogo sur l’Atlantique ! à nos femelles qui nous attendent à Philadelphie !"

Las gens (los vièlhs e los autres) s’escondèron dins los sètis. La paura ostèssa sabiá pas pus de qué faire, e quand la paura femna passèt dins l'alèa, lo tipe li bailèt un grand carpan sus lo cuól !

- "Olé ! l’Amérique est à nous !"

Quand quicòm com’aquò arriba en bas sus la tèrra, es pas agradiu mas enfin se pòt totjorn dire qu’òm pòt arrestar la maquina, dubrir la pòrta e sortir. Mas tot en aut dins lo cèl en dessús de la mar, de qué faire ?

Matilda me prenguèt la man :

- "Joana, son capbords e son bandats ! As pas paur ?"

Ara los dos tipes dansavan en cantant e en cridant :

- "R'gardez les vieux, nous on danse et on chante ! Eh ! La femme ! Viens avec nous !"

Mas la femna rossèla se volguèt pas levar per dançar.

- "A boire ! A boire !"

Mas las ostèssas venián pas pus. E d’un còp arribèt lo capitani de l’avion amb son vestit blau e daurat e son capèl. Èra pas solet : de l’autre costat i aviá un autre òme, un stewart.

- "Asseyez vous Messieurs. Nous ne sommes pas dans un dancing et nous vous prions de rester tranquilles."

- "Eh capitaine ! On a payé ! On fait c'qu’on veut non ?"

- "Si vous voulez repartir à Paris par le prochain avion, libre à vous…"

- "Eh ! Tu vas pas nous faire peur avec ton uniforme ?!"

- "Vous voulez être attachés à votre fauteuil pour la fin du voyage ?"

Lo capitani sortiguèt las manetas de sa pòcha e tot cambièt.

- "Capitaine, vous avez gagné, on s'tait !"

- "Les hôtesses ne vous donneront plus à boire et nous vous retrouverons à Philadelphie. Outrages à passagers…"

Tot d’un còp lo silenci foguèt rei amb lo bronzinament de l’avion. La paur de la polícia aviá fach son efièch. La vida tornèt dins « la classa economica », mas los retirats èran mens brusents. Los dos parisencs se calèron sens dire un mot de mai e comencèron de roncar, boca duberta : lo oisquí fasiá son trabalh ! I aviá encara 5 oras davant de se pausar. Matilda, cansada, dormiguèt coma un enfant. Ieu causiguèri d’agachar un filme : Harry Potter a l’escòla de las mascas, en francés. M’agradèt fòrça. Puèi demorèri los uòlhs dubèrts somiant : benlèu qu’èri capborda d’ensajar de tornar veire Romieg aprèp 35 ans ! Mas de tot biais èra una escasença de las bonas per viatjar ambe ma pichòta Matilda. Veirem ben, lo deluvi me fasiá pas paur.

L’avion comencèt sa davalada per l’aterriment : e los fromatges de cabra de ma sòrre qu’aviái amagats dins un tuperware, es que los trobarián dins la valisa a la doana ?

Veire l'episòdi 8

Mise en ligne : 19/01/2012
Appartient à :
Lo viatge de Joana - Liste des épisodes
sus 2