Explorar los documents (15418 total)

Contributeur : CIRDOC - Institut occitan de cultura

« T'ai amada » lu par Serge Bec

Bec, Serge (1933-....)

Lectura per Serge Bec d'un extrach del poèma tirat del recuelh La nuèch fendasclada (éd. À chemise ouverte, 1994).

Extrach sonòr publicat dins lo disc de la colleccion Trésors d'Occitanie (ne saber mai) consacrat a Serge Bec, produch per Aura - Occitània Productions.

Transcripcion del texte :

T'ai amada dins l'acabament di sens

quora la luna s'esposca dins tis uèlhs

'mbe son regard de Joconda liparèla

e fai lingueta au ceusin que pòrta pèira

e pèr engana descabuça ta sòm

onte m'assote desempuèi l'espelida

dau mond coma dins lo nonrén de l'amor (fin de l'extrach sonòr)

T'ai amada de l'autra man di temporas

seguissent la chorma dis enterraments

onte l'òm charra en patès ambe li vièlhs

dau païs que fan boqueta d'a galís

enterin que l'òm regarda la mòrt siuna

dins lo fons dis uèlhs e que non l'òm saup plus

se pas jamai existís sèmpre l'amor

« Lo sol poder es que de dire » : Robèrt Lafont ditz lo poèma « La lenga d'òc »

Lafont, Robert (1923-2009)

Robèrt Lafont (1923-2009) es sens contèsta, per son òbra e son accion, un actor màger de la modernitat occitana. L’es coma cercaire e coma ensenhaire, coma òme d’accion e coma menaire de moviments, coma intellectual aitant que coma escrivan.

Sul plan literari, son òbra en pròsa e son teatre an representat d’etapas de reconquista d’espacis literaris e de capacitats lingüisticas estructurantas per la lenga occitana contemporanèa. Pasmens Robèrt Lafont foguèt primièr un poèta e es per la poesia qu’entra en escritura. L’ample e la riquesa de son òbra poetica, mantun còps mesa en musica dempuèi los ans 1960 fins als 2000, es estada mesa en lum recentament per l’edicion complèta de son òbra poetica : Robert LAFONT, Poèmas 1943-1984, Montpeyroux, Jorn, 2011.

Mercés a la colleccion de CD « Trésors d’Occitanie » (Aura - Occitània produccions), nos es ofèrt de poder ausir una caudisa de poèmas diches pel poèta el-meteis.

L’extrach aicí-dejós es la primièra part del poèma « Lenga d’òc », tanben intitulat dins d’unes recuèlhs « A meis amics occitanistas » e que s’obrís amb un vèrs vengut manifeste per tota una generacion : « Lo sol poder es que de dire ».

Dire, lo sol poder es que de dire

Lo recuèlh Dire (Tolosa e Rodés, Institut d'Estudis Occitans e Subervie, 1957) es lo second recuèlh poetic de Robèrt Lafont. Amassa de poèmas escriches entre 1945 e 1953 e se despartís en tres moments : « Dire l’amor lei causas », « Flaüta sorna enamorada » e « Dire l’òme lo segle ». Aqueste recuèlh pareis coma una manifeste poetic pel present e lo futur : « Dire » es per Robèrt Lafont s’apropriar aqueste monde nòu que s’obrís, fretar sa lenga, « nusa coma una dròlla » coma o ditz dins lo poèma a las aventuras esteticas e istoricas de son temps.

Lo vèrs qu’obrís lo poèma : « lo sol poder es que de dire » es vengut famós tan fa figura a posteriori de programa per una òbra indissociabla d’una pensada, d’una accion, de tota una vida, e dins lo qual la generacion occitanista de l’Après-guèrra se retrobarà.

« La lenga d’òc » dich per Robèrt Lafont dins aqueste extrach sonòr, es paregut amb aqueste títol dins lo recuèlh Dire (1957). Es estat représ dins Aire liure (P.J. Oswald, 1974), florilègi de tèxtes poetics de l’autor, amb lo títol « A meis amics occitanistas ».

Lo poèma es estat mes en musica per Jan-Mari Carlotti dins l’album Dire Robert Lafont (Arles, Mont-Jòia, 2005).

L’enregistrament aicí-dejós es un extrach del poèma dich per Robèrt Lafont el-meteis dins la colleccion CD « Trésors d’Occitanie » (Vendargues, Aura - Occitània produccions, 2000).

Tèxte de l'extrach

Lo sol poder es que de dire.
Dire doç : una aranha
penchena lo soleu
sus lo pònt de l'aubeta.
Dire fèr : la montanha
es una frucha amara
qu'enteriga lei sòrgas.
Dire larg : la marina
a pausat si doas mans
sus l'esquinau dau mond.
Dire amic : l'amarina.
(fin de l'extrach sonòr)

Ma lenga es davant ieu
nusa coma una dròlla.
(fin de la premièra part del poèma)

L'apocalipsi de las serps / Serge Pey

Pey, Serge

Lectura per Serge Pey de L'apocalipsi de las serps, extrach de son òbra L'évangile du serpent.

Extrach publicat dins lo disc eponim, editat per las edicions TRIBU en 1995.

Sonets : IV-3 / Bernard Manciet

Manciet, Bernard

Lectura per Bernard Manciet d'un extrach de sos Sonets.

Extrach sonòr publicat dins lo disc de la colleccion Trésors d'Occitanie (ne saber mai) consacrat a Bernard Manciet, produch per Aura - Occitània Productions.

Transcripcion :

Lo só quan a la mar de Cordoan

hèi pojar las lèrmas

esmolut de verd lo só dalha e dalha

qu'ès lo naviu cargat

i caid hroment suu bocau e viraire

pebe a las nòstras recòrtas de clapats

las velas tau e tau que s'abracan las èrsas

nòstre só s'es aparelhat

batusa de só-cocs e d'embrejatges

ardents que màrcham que tàngam que chàncam

haut dab las isclas los lacs bruscs (fin de l'extrach sonòr)

hèis livar ò Cedòf nòstas nueits de glòria

que livas lo mar-vir

que te pòrtas la mar

Max Roqueta

Max Roqueta (1908-2005) es un escrivan lengadocian sortit del rèire país de Montpelhièr. I faguèt un temps de medecin abans que d’exercir en vila per la Securitat Sociala. Causiguèt la lenga occitana de son enfança coma lenga d’escritura per nos daissar una òbra de las bèlas, uèi reconeguda internacionalament, amb de poèmas recampats en recuèlhs (Los sòmis dau matin, 1937 ; Sòmis de la nuòch, en 1942 ;…) de pròsas (La tièira dels Verd Paradís), de romans (La cèrca de Pendariès ; Tota la sabla de la mar de la mar ; …), de pèças de teatre, (Lo Metge de Cucunhan, 1942 o Medelha, 1989), d’ensages, de traduccions de Dante o de Federico Garcia Lorca, d’articles e de contribucions de totas menas.

[imatge id=22179]Animator de l’occitanisme dempuèi son temps d’estudiant, sòci del Nouveau Languedoc (1928), membre de la Societat d'Estudis Occitans (SEO), cap redactor de la revista Occitania (1936), es tanben en 1945 un dels fondators de l’Institut d’Estudis Occitans (IEO). En 1962, cotria Jean Camp et Jòrgi Reboul, forma lo Pen-Club de lenga d’Òc.

Jogaire –bateire- e afogat de tambornet participa a sa renaissença per la creacion d’una federacion en 1939 e la refonda de sas règlas en 1954, a partir del tamburello italian.

Biografìa detalhada :

Max Roqueta nasquèt lo 8 de decembre de 1908 d’Adèla Altairac e de Constantin Roqueta, que fasián de vinhairons a Argelièrs dins Erau. La familha de son paire davalava de La Covertoirada, sul Larzac, « la tèrra abandonada » que l’enfachinèt sa vida tota. Son enfança es imergida dins la lenga occitana e marcada carnalament per lo contacte amb una natura salvatja que vendrà lo teatre bèl « mièg garriga, mièg serrana » de son òbra d’escrivan. Serà còrferida tanben per la despartida de sa maire enlevada per la marrana de la gripa espanhòla en 1917. A dètz ans, Max Roqueta quita l’escòla del vilatge per continuar sos estudis segondaris al pichon puèi al grand Licèu de Montpelhièr. Pensionari, i descubrís estrambordat la cultura classica e lo mond de l’escritura abans que, bachelieirat en pòcha, d’estudiar la medecina dins l’anciana facultat d’aquela vila. Es dins aquela temporada, virant l’esquina a un Felibritge jutjat tròp passadista e mejancièr, que rejonh Le Nouveau Languedoc, associacion estudianta occitana afrairada amb los catalans e fondada per Joan Lesaffre. Ne van far un esplech ambiciós de difusion e de valorizacion de la cultura d’Òc e contribuïr a pausar las fondamentas de l’occitanisme modèrne.

Manda a Francés Dezeuze, en 1927, jot l’escais de Max Cantagrilh –un masatge de la comuna d’Argelièrs- son primièr tèxte : Lo paure òme e la crotz qu’es publicat dins la Campana de Magalouna, jornal clapassièr de lenga d’òc. La jove còla estudianta se va ligar amb los vièlhs Dissabtièrs1 de Dezeuze e participar a d’unes de sos acamps. Aquí Max Roqueta costeja mond bèlses, mai que mai lo poèta catalan Josèp Sebastià Pons qu’aurà sus el e sus son biais d’enfàciar la causa escricha una influéncia decisiva.

Publica dins la revista Òc de la Societat d’Estudis Occitans de poèmas que son remarcats e passa, en 1931, lo concors de l’internat de medecina a Tolon. I encontra sa futura esposa, Leona, de las originas còrsas. Fa son servici militar dins la Marina, anima amb Carles Camprós un jornal militant Occitania qu’esperlonga l’accion del Nouveau Languedoc en l’espandissent a l’ensems dels païses d’Òc. Es lo moment que comença d’escriure de pròsas d’una noveltat totala, tresmudant lo mond de las garrigas nautas en metafòra cosmica de l’anma umana derrabada del jardin d’Eden e escampada dins lo non-res esglasiant de l’existéncia del sègle XX.

Max Roqueta sosten sa tèsi e s’installa coma metge dins lo campèstre, a Aniana, en 1936 dins lo revolum del Front Populaire per qual a de simpatias. N’aprofiècha per afortir sa coneissença de la lenga d’òc, Dins la boca dau pòble d’Òc, e pren lo temps d’escriure d’unas de sas paginas mai polidas. Mobilizat en 1939, en Tunisia, se’n torna lèu al país per repréner sas activitas de medecin dins las condicions malaisidas del temps. Escriu, a partir d’un conte de Josèp Roumanille, sa primièira pèça de teatre, en 1942 : lo Metge de Cucunhan tot s’investissent dins lo fonctionament de la Societat d’Estudis Occitans. Aquel trabalh caparrut mena en 1945, còsta Ismaël Girard e Renat Nelli, a la fondacion oficiala de l’Institut d’Estudis Occitans. Max ne farà un temps lo secretari puèi lo president. La Securitat Sociala es a se metre en òbra, capita lo concors e muda a Montpelhièr per faire lo medecin-conselh.

Max Roqueta disiá que dins sos sòmis aüroses somiava de tambornet. Es a aquel moment que se ronça dins la respelida d’aquel jòc que l’ancora un pauc mai dins l’arc mediteranèu. Participèt en 1939 a i donar una federacion novèla. Sortís un primièr libre en 1948 (n’i aurà dos autres mai tard), Le jeu de la balle au tambourin, amb un lexic occitan, la lenga d’origina del tambornet. Se pensava Max Roqueta que l’avenidor de l’occitan e del jòc de pauma lengadocian non podián èsser desseparats. Farà puèi en 1954 evolucionar aquel espòrt en manlevant d’unas règlas als italians per rendre lo jòc mai viu tot servant lo batedor lengadocian del margue long de falabreguièr.

Baileja de 1954 a 1978 Vida Nòva una revista occitano-catalana que permet als escriveires catalans espanhòls de se poder exprimir dins sa lenga enebida en aquel temps. En 1962, amb Jean Camp et Jòrgi Reboul, forma lo Pen-Club de lenga d’Òc, ne farà lo president.

A partir de 1974, es la retirada, l’urgéncia d’escriure l’arrapa un còp encara, emai aquela d’acabar d’en bèl primièr los sèt tòmes de Verd Paradís.

De 1978 a 1983 dirigís la revista Òc, una revista novatritz a la poncha de la creacion en occitan e en catalan. Dins aquelas revistas, sa pluma viva e aguda e sas qualitats de polemista fan miranda, al servici de la lenga d’òc, de la literatura e de la cultura. Se’n torna en poesia amb D’aicí mil ans de lutz en 1995 e se consacra puèi cap-e-tot a son escritura que se diversifica amb de romans, de teatre, de bestiaris o dins de collaboracions amb de fotografs.

Revirada al francés e dins de nombrosas lengas, son òbra sortís de la confidencialitat del pichon cercle dels occitanistas per tocar a la notorietat internacionala a partir de 1980. Sa pèça de teatre lo Glossari/le Glossaire dintra en 1998 al repertòri de la Comédie Français e sa tragedia Medelha/Médée, considerada coma un cap d’òbra es creada en francés en 2003 e represa en 2008.

Max Roqueta se defunta a Montpelhièr lo 24 de junh de 2005, per la Sant Joan d’estiu que li èra talament cara, annadit de 96 ans. La publicacion d’inediches e l’espandiment de l’òbra de Max Roqueta se perseguís uèi a travèrs d’una associacion : Amistats Max Rouquette, mercé lo trabalh, entre autres, de Joan Guilhem Roqueta -l’enfant de Max, de Joan Frederic Brun e Joan Claudi Forêt. Dempuèi 2007 editan cada annada una revista de las bèlas, les Cahiers Max Rouquette qu’abòrda successivament totes los aspèctes de l’òbra grand de l’enfant d’Argelièrs.

Chansons en français et en occitan

Ce manuscrit est composé de 71 feuilles de papier pliées en deux pour former un épais cahier, cousu dans une couverture de récupération en basane noire.

Le volume s’ouvre par un “Recueil d’Enigmes”, soit 12 énigmes en français, avec la solution inscrite sans doute d’une autre main (pages 1 à 9). Il contient ensuite des chansons en français, numérotées de 1 à 120 (pages 13 à 162) puis 7 chansons mêlant parfois l’occitan au français (pages 163 à 177).

A l’envers du volume (à partir de la vue 179 du document numérisé), sont notées une trentaine de chansons, dont trois en occitan (page 1, page 24 et page 39), et quelques une mêlant l’occitan au français.

Yves Rouquette dit « L'Escrivèire public »

Rouquette, Yves

Lectura per Ives Roqueta d'un extrach de son poèma L'escrivèire public. Extrach sonòr publicat dins lo disc de la colleccion Trésors d'Occitanie (ne saber mai) consacrat a Ives Roqueta, produch per Aura - Occitània Productions.

Transcripcion del texte :

Quand aurai tot perdut

ma memòria ma lenga e lo gost de luchar

me virarai encara un còp cap a vosautres

òmes mieus

carretièrs jornadièrs pastres varlets de bòria

visatges doblidats esperduts renegats

dins un temps que vòl pas

que pòt pas espelir

e traparai dins vòstre agach

dins lo quichar de vòstras mans

dins vòstres crits mandats de lònga

de fons a cima de la terra

e que degús pòt far calar

una rason de creire encara

Tornarai èsser per vosautres

abitants pesucs e maladrechs

d'un païs de la votz d'enfança e de tèrra

lo mainatge qu'ai pas quitat d'èsser

un enfant de la vila en cerca de l'amor

del pibol plegadís coma un cant de lauraire

trevant los nauts pelencs

de la vòstra memòria

d'òmes que sabon tot sens aver ren legit

que lo libre del temps que fai (fin de l'extrach sonòr)

Quilharai una taula

contra lo vam dels serres

e me farai per vautres

escrivèire public

Lou Gal. - Annada 02, n°19 (2 d'abril 1916)

Causse, Pierre (1883-1951)
Bardin, Jean (1893-1966)

Soutien des soldats du sud de la France, Lou Gal est l'un des seuls journaux en occitan qui parut régulièrement pendant la Première Guerre mondiale.

S'y mêlaient contes, chroniques, tableaux de guerre, poèmes et chansons, etc.

Lou Gal - N°19 du 2 Avril 1916 (2ème année)

Lou Gal. - Annada 02, n°18 (19 de març 1916)

Causse, Pierre (1883-1951)
Bardin, Jean (1893-1966)

Soutien des soldats du sud de la France, Lou Gal est l'un des seuls journaux en occitan qui parut régulièrement pendant la Première Guerre mondiale.

S'y mêlaient contes, chroniques, tableaux de guerre, poèmes et chansons, etc.

Lou Gal - N°18 du 19 Mars 1916 (2ème année)

Lo Gal. - Annada 02, n°17 (5 de març 1916)

Causse, Pierre (1883-1951)
Bardin, Jean (1893-1966)

Soutien des soldats du sud de la France, Lou Gal est l'un des seuls journaux en occitan qui parut régulièrement pendant la Première Guerre mondiale.

S'y mêlaient contes, chroniques, tableaux de guerre, poèmes et chansons, etc.

Lou Gal - N°17 du 5 Mars 1916 (2ème année)