Explorar los documents (15412 total)

Contributeur : CIRDOC - Institut occitan de cultura

Poètas contemporanèus : extrachs sonòrs

Lo CIRDOC - Médiathèque occitane

A l'occasion de la 15e édition du Printemps des poètes, le CIRDÒC-Mediatèca interregionala occitana vous propose un parcours sonore dans la poésie contemporaine occitane.

Retrouvez une sélection d'extraits ou de textes textes intégraux de poètes contemporains occitans lus par leurs auteurs, accompagnés d'une transcription et d'une traduction.

Coralh / Silvan Chabaud

Chabaud, Sylvan (1980-....)

Lectura per Silvan Chabaud d'un poèma extrach del recuèlh Leis Illas Infinidas (ed. Jorn, 2012).

Enregistrament realizat en 2012 per Camille Martel.

Transcripcion :

CORALH

Passi e repassi la sabla

entre mei dets.

Sus ma pèu

pauc a cha pauc resquilhan

peiretas, codolets, gravetas e cauquilhas

es a dire

montanhas, còlas, combas, bauç e planuras

esbrigats

decompausats en milierats de milierats de gruns.

Una farina de monde.

E, a l'azard de la ressaca,

la mar que destria lei causas

laissa aparéisser

una branca de coralh :

letra roja

d'un alfabet ensebelit

ai nuechs miegterranas.

I avià / Max Rouquette

Rouquette, Max (1908-2005)

Lectura per Max Rouquette d'un extrach del poèma tirat del recuelh Lo maucòr de l'unicòrn (ed. Domens, 2000).

Extrach sonòr publicat dins lo disc de la colleccion Trésors d'Occitanie (ne saber mai) consacrat a Max Rouquette, produch per Aura - Occitània Productions.

Transcripcion :

I AVIÀ...

I avià las ensenhas grandas

I avià d'astres que s'asclavan

coma pan als dets das angels.

Dins la pauma de la man

un degòt d'aiga perduda

Au fons de la mar i avià

ma dolor tota desnuda (fin de l'extrach sonòr)

E i avià la nuòch aquela

una nuòch de fin dau temps

que jogava als escondons

coma per rassegurar

La fadeta Sabaudina

que plorava au fons de l'òrt

de veire passir son còrs

au solelh das auberginas.

Lo temps s'es perdut / Aurélie Lassaque

Lassaque, Aurélie (1983-....)

Lectura per Aurelia Lassaca d'un poèma extrach del recuèlh L'auba dels lops, publicat dins lo libre Solstice and other poems (F. Boutle, 2012). Aqueste poèma foguèt tanben publicat, en occitan e dins sa traduccion anglesa, dins lo suplement cultural del jornal anglés The Guardian (edicion del 11/02/2013).

Extrach tirat de l'enregistrament realisat per Radio Lengadòc pendent la conférencia de l'autor del 7 d'abril 2011 al CIRDÒC.

Transcripcion :

Lo temps s'es perdut

Dins los camins de l'èr

Ont, ausèls sens còs,

Una cara de dròlla

Pren sa volada.

Una perla negra dins sos uèlhs

S'escapa cap al cèl d'Icara.

Es filha del neient

Que li daissèt en eritatge

Un tròç de nuèch sens luna

Sus las labras.

Jamai tocarà tèrra

Jamai tutejarà la pèira

Nimai los arbres

E l'aiga que los enjaura,

Qu'a esposada una quimèra

Que se perdèt dins lo vent.

« T'ai amada » lu par Serge Bec

Bec, Serge (1933-....)

Lectura per Serge Bec d'un extrach del poèma tirat del recuelh La nuèch fendasclada (éd. À chemise ouverte, 1994).

Extrach sonòr publicat dins lo disc de la colleccion Trésors d'Occitanie (ne saber mai) consacrat a Serge Bec, produch per Aura - Occitània Productions.

Transcripcion del texte :

T'ai amada dins l'acabament di sens

quora la luna s'esposca dins tis uèlhs

'mbe son regard de Joconda liparèla

e fai lingueta au ceusin que pòrta pèira

e pèr engana descabuça ta sòm

onte m'assote desempuèi l'espelida

dau mond coma dins lo nonrén de l'amor (fin de l'extrach sonòr)

T'ai amada de l'autra man di temporas

seguissent la chorma dis enterraments

onte l'òm charra en patès ambe li vièlhs

dau païs que fan boqueta d'a galís

enterin que l'òm regarda la mòrt siuna

dins lo fons dis uèlhs e que non l'òm saup plus

se pas jamai existís sèmpre l'amor

« Lo sol poder es que de dire » : Robèrt Lafont ditz lo poèma « La lenga d'òc »

Lafont, Robert (1923-2009)

Robèrt Lafont (1923-2009) es sens contèsta, per son òbra e son accion, un actor màger de la modernitat occitana. L’es coma cercaire e coma ensenhaire, coma òme d’accion e coma menaire de moviments, coma intellectual aitant que coma escrivan.

Sul plan literari, son òbra en pròsa e son teatre an representat d’etapas de reconquista d’espacis literaris e de capacitats lingüisticas estructurantas per la lenga occitana contemporanèa. Pasmens Robèrt Lafont foguèt primièr un poèta e es per la poesia qu’entra en escritura. L’ample e la riquesa de son òbra poetica, mantun còps mesa en musica dempuèi los ans 1960 fins als 2000, es estada mesa en lum recentament per l’edicion complèta de son òbra poetica : Robert LAFONT, Poèmas 1943-1984, Montpeyroux, Jorn, 2011.

Mercés a la colleccion de CD « Trésors d’Occitanie » (Aura - Occitània produccions), nos es ofèrt de poder ausir una caudisa de poèmas diches pel poèta el-meteis.

L’extrach aicí-dejós es la primièra part del poèma « Lenga d’òc », tanben intitulat dins d’unes recuèlhs « A meis amics occitanistas » e que s’obrís amb un vèrs vengut manifeste per tota una generacion : « Lo sol poder es que de dire ».

Dire, lo sol poder es que de dire

Lo recuèlh Dire (Tolosa e Rodés, Institut d'Estudis Occitans e Subervie, 1957) es lo second recuèlh poetic de Robèrt Lafont. Amassa de poèmas escriches entre 1945 e 1953 e se despartís en tres moments : « Dire l’amor lei causas », « Flaüta sorna enamorada » e « Dire l’òme lo segle ». Aqueste recuèlh pareis coma una manifeste poetic pel present e lo futur : « Dire » es per Robèrt Lafont s’apropriar aqueste monde nòu que s’obrís, fretar sa lenga, « nusa coma una dròlla » coma o ditz dins lo poèma a las aventuras esteticas e istoricas de son temps.

Lo vèrs qu’obrís lo poèma : « lo sol poder es que de dire » es vengut famós tan fa figura a posteriori de programa per una òbra indissociabla d’una pensada, d’una accion, de tota una vida, e dins lo qual la generacion occitanista de l’Après-guèrra se retrobarà.

« La lenga d’òc » dich per Robèrt Lafont dins aqueste extrach sonòr, es paregut amb aqueste títol dins lo recuèlh Dire (1957). Es estat représ dins Aire liure (P.J. Oswald, 1974), florilègi de tèxtes poetics de l’autor, amb lo títol « A meis amics occitanistas ».

Lo poèma es estat mes en musica per Jan-Mari Carlotti dins l’album Dire Robert Lafont (Arles, Mont-Jòia, 2005).

L’enregistrament aicí-dejós es un extrach del poèma dich per Robèrt Lafont el-meteis dins la colleccion CD « Trésors d’Occitanie » (Vendargues, Aura - Occitània produccions, 2000).

Tèxte de l'extrach

Lo sol poder es que de dire.
Dire doç : una aranha
penchena lo soleu
sus lo pònt de l'aubeta.
Dire fèr : la montanha
es una frucha amara
qu'enteriga lei sòrgas.
Dire larg : la marina
a pausat si doas mans
sus l'esquinau dau mond.
Dire amic : l'amarina.
(fin de l'extrach sonòr)

Ma lenga es davant ieu
nusa coma una dròlla.
(fin de la premièra part del poèma)

L'apocalipsi de las serps / Serge Pey

Pey, Serge

Lectura per Serge Pey de L'apocalipsi de las serps, extrach de son òbra L'évangile du serpent.

Extrach publicat dins lo disc eponim, editat per las edicions TRIBU en 1995.

Sonets : IV-3 / Bernard Manciet

Manciet, Bernard

Lectura per Bernard Manciet d'un extrach de sos Sonets.

Extrach sonòr publicat dins lo disc de la colleccion Trésors d'Occitanie (ne saber mai) consacrat a Bernard Manciet, produch per Aura - Occitània Productions.

Transcripcion :

Lo só quan a la mar de Cordoan

hèi pojar las lèrmas

esmolut de verd lo só dalha e dalha

qu'ès lo naviu cargat

i caid hroment suu bocau e viraire

pebe a las nòstras recòrtas de clapats

las velas tau e tau que s'abracan las èrsas

nòstre só s'es aparelhat

batusa de só-cocs e d'embrejatges

ardents que màrcham que tàngam que chàncam

haut dab las isclas los lacs bruscs (fin de l'extrach sonòr)

hèis livar ò Cedòf nòstas nueits de glòria

que livas lo mar-vir

que te pòrtas la mar

Max Roqueta

Max Roqueta (1908-2005) es un escrivan lengadocian sortit del rèire país de Montpelhièr. I faguèt un temps de medecin abans que d’exercir en vila per la Securitat Sociala. Causiguèt la lenga occitana de son enfança coma lenga d’escritura per nos daissar una òbra de las bèlas, uèi reconeguda internacionalament, amb de poèmas recampats en recuèlhs (Los sòmis dau matin, 1937 ; Sòmis de la nuòch, en 1942 ;…) de pròsas (La tièira dels Verd Paradís), de romans (La cèrca de Pendariès ; Tota la sabla de la mar de la mar ; …), de pèças de teatre, (Lo Metge de Cucunhan, 1942 o Medelha, 1989), d’ensages, de traduccions de Dante o de Federico Garcia Lorca, d’articles e de contribucions de totas menas.

[imatge id=22179]Animator de l’occitanisme dempuèi son temps d’estudiant, sòci del Nouveau Languedoc (1928), membre de la Societat d'Estudis Occitans (SEO), cap redactor de la revista Occitania (1936), es tanben en 1945 un dels fondators de l’Institut d’Estudis Occitans (IEO). En 1962, cotria Jean Camp et Jòrgi Reboul, forma lo Pen-Club de lenga d’Òc.

Jogaire –bateire- e afogat de tambornet participa a sa renaissença per la creacion d’una federacion en 1939 e la refonda de sas règlas en 1954, a partir del tamburello italian.

Biografìa detalhada :

Max Roqueta nasquèt lo 8 de decembre de 1908 d’Adèla Altairac e de Constantin Roqueta, que fasián de vinhairons a Argelièrs dins Erau. La familha de son paire davalava de La Covertoirada, sul Larzac, « la tèrra abandonada » que l’enfachinèt sa vida tota. Son enfança es imergida dins la lenga occitana e marcada carnalament per lo contacte amb una natura salvatja que vendrà lo teatre bèl « mièg garriga, mièg serrana » de son òbra d’escrivan. Serà còrferida tanben per la despartida de sa maire enlevada per la marrana de la gripa espanhòla en 1917. A dètz ans, Max Roqueta quita l’escòla del vilatge per continuar sos estudis segondaris al pichon puèi al grand Licèu de Montpelhièr. Pensionari, i descubrís estrambordat la cultura classica e lo mond de l’escritura abans que, bachelieirat en pòcha, d’estudiar la medecina dins l’anciana facultat d’aquela vila. Es dins aquela temporada, virant l’esquina a un Felibritge jutjat tròp passadista e mejancièr, que rejonh Le Nouveau Languedoc, associacion estudianta occitana afrairada amb los catalans e fondada per Joan Lesaffre. Ne van far un esplech ambiciós de difusion e de valorizacion de la cultura d’Òc e contribuïr a pausar las fondamentas de l’occitanisme modèrne.

Manda a Francés Dezeuze, en 1927, jot l’escais de Max Cantagrilh –un masatge de la comuna d’Argelièrs- son primièr tèxte : Lo paure òme e la crotz qu’es publicat dins la Campana de Magalouna, jornal clapassièr de lenga d’òc. La jove còla estudianta se va ligar amb los vièlhs Dissabtièrs1 de Dezeuze e participar a d’unes de sos acamps. Aquí Max Roqueta costeja mond bèlses, mai que mai lo poèta catalan Josèp Sebastià Pons qu’aurà sus el e sus son biais d’enfàciar la causa escricha una influéncia decisiva.

Publica dins la revista Òc de la Societat d’Estudis Occitans de poèmas que son remarcats e passa, en 1931, lo concors de l’internat de medecina a Tolon. I encontra sa futura esposa, Leona, de las originas còrsas. Fa son servici militar dins la Marina, anima amb Carles Camprós un jornal militant Occitania qu’esperlonga l’accion del Nouveau Languedoc en l’espandissent a l’ensems dels païses d’Òc. Es lo moment que comença d’escriure de pròsas d’una noveltat totala, tresmudant lo mond de las garrigas nautas en metafòra cosmica de l’anma umana derrabada del jardin d’Eden e escampada dins lo non-res esglasiant de l’existéncia del sègle XX.

Max Roqueta sosten sa tèsi e s’installa coma metge dins lo campèstre, a Aniana, en 1936 dins lo revolum del Front Populaire per qual a de simpatias. N’aprofiècha per afortir sa coneissença de la lenga d’òc, Dins la boca dau pòble d’Òc, e pren lo temps d’escriure d’unas de sas paginas mai polidas. Mobilizat en 1939, en Tunisia, se’n torna lèu al país per repréner sas activitas de medecin dins las condicions malaisidas del temps. Escriu, a partir d’un conte de Josèp Roumanille, sa primièira pèça de teatre, en 1942 : lo Metge de Cucunhan tot s’investissent dins lo fonctionament de la Societat d’Estudis Occitans. Aquel trabalh caparrut mena en 1945, còsta Ismaël Girard e Renat Nelli, a la fondacion oficiala de l’Institut d’Estudis Occitans. Max ne farà un temps lo secretari puèi lo president. La Securitat Sociala es a se metre en òbra, capita lo concors e muda a Montpelhièr per faire lo medecin-conselh.

Max Roqueta disiá que dins sos sòmis aüroses somiava de tambornet. Es a aquel moment que se ronça dins la respelida d’aquel jòc que l’ancora un pauc mai dins l’arc mediteranèu. Participèt en 1939 a i donar una federacion novèla. Sortís un primièr libre en 1948 (n’i aurà dos autres mai tard), Le jeu de la balle au tambourin, amb un lexic occitan, la lenga d’origina del tambornet. Se pensava Max Roqueta que l’avenidor de l’occitan e del jòc de pauma lengadocian non podián èsser desseparats. Farà puèi en 1954 evolucionar aquel espòrt en manlevant d’unas règlas als italians per rendre lo jòc mai viu tot servant lo batedor lengadocian del margue long de falabreguièr.

Baileja de 1954 a 1978 Vida Nòva una revista occitano-catalana que permet als escriveires catalans espanhòls de se poder exprimir dins sa lenga enebida en aquel temps. En 1962, amb Jean Camp et Jòrgi Reboul, forma lo Pen-Club de lenga d’Òc, ne farà lo president.

A partir de 1974, es la retirada, l’urgéncia d’escriure l’arrapa un còp encara, emai aquela d’acabar d’en bèl primièr los sèt tòmes de Verd Paradís.

De 1978 a 1983 dirigís la revista Òc, una revista novatritz a la poncha de la creacion en occitan e en catalan. Dins aquelas revistas, sa pluma viva e aguda e sas qualitats de polemista fan miranda, al servici de la lenga d’òc, de la literatura e de la cultura. Se’n torna en poesia amb D’aicí mil ans de lutz en 1995 e se consacra puèi cap-e-tot a son escritura que se diversifica amb de romans, de teatre, de bestiaris o dins de collaboracions amb de fotografs.

Revirada al francés e dins de nombrosas lengas, son òbra sortís de la confidencialitat del pichon cercle dels occitanistas per tocar a la notorietat internacionala a partir de 1980. Sa pèça de teatre lo Glossari/le Glossaire dintra en 1998 al repertòri de la Comédie Français e sa tragedia Medelha/Médée, considerada coma un cap d’òbra es creada en francés en 2003 e represa en 2008.

Max Roqueta se defunta a Montpelhièr lo 24 de junh de 2005, per la Sant Joan d’estiu que li èra talament cara, annadit de 96 ans. La publicacion d’inediches e l’espandiment de l’òbra de Max Roqueta se perseguís uèi a travèrs d’una associacion : Amistats Max Rouquette, mercé lo trabalh, entre autres, de Joan Guilhem Roqueta -l’enfant de Max, de Joan Frederic Brun e Joan Claudi Forêt. Dempuèi 2007 editan cada annada una revista de las bèlas, les Cahiers Max Rouquette qu’abòrda successivament totes los aspèctes de l’òbra grand de l’enfant d’Argelièrs.

Chansons en français et en occitan

Ce manuscrit est composé de 71 feuilles de papier pliées en deux pour former un épais cahier, cousu dans une couverture de récupération en basane noire.

Le volume s’ouvre par un “Recueil d’Enigmes”, soit 12 énigmes en français, avec la solution inscrite sans doute d’une autre main (pages 1 à 9). Il contient ensuite des chansons en français, numérotées de 1 à 120 (pages 13 à 162) puis 7 chansons mêlant parfois l’occitan au français (pages 163 à 177).

A l’envers du volume (à partir de la vue 179 du document numérisé), sont notées une trentaine de chansons, dont trois en occitan (page 1, page 24 et page 39), et quelques une mêlant l’occitan au français.