Explorar los documents (553 total)
(Archives départementales du Gers, fonds Maurice Roux)
Aquesta fèsta se debana cada cinc ans a Sampeyre al còr de las Valadas occitanas d'Itàlia. Lo nom de « Baio » vendriá de l'occitan « abadiá » e remandariá als « abats de joinesa », joves qu'avián per foncion d'organizar las fèstas de la comunautat.
1/ La practica a l'ora d'ara
Aquesta fèsta carnavalesca se debana cada cinc ans dins la Val Varaita, dins la província de Cuneo, al còr de la Valadas occitanas d'Itàlia. La mai famosa es la de Sampeyre. Lo nom de la fèsta de la Baio vendriá de l'occitan abadiá e remandariá a las tradicions dels abats de joinesa, joves qu'avián tradicionalament per foncion d'organizar las fèstas de la comunautat.
Un ensemble de rites se debana pendent tres jorns al mes de febrièr : los dos dimenges abans lo carnaval e lo Dijòus gras.
La Baio es un grand cortègi d'òmes costumats, d'unes en « Maures », d'autres travestits en femnas, d'autres coifats de mitras espectacularas.
Los personatges istorics que compausan lo cortègi son los seguents : l'Abà, il Tesoriere, lo Cavalìe (cavalieri), lo Tambourn majour, l'Arlequin, los Sarazine, la Segnourine (signorine), lo Tambourin (tamburini), lo Sapeur, lo Grec (greci), l'Escarlinìe, l'Espous (sposi), los Segnouri (signori), lo Sounadour (suonatori), lo Uzuart, lo Granatìe, lo Morou (i neri) e lo Turc, lo Viéi e la Viéio (il vecchio e la vecchia), e lo Cantinìe (cantiniere).
Los « Sonadors » son l'element central de la fèsta, que fan dançar tota la jornada e tota la nuèch aprèp que de « sapeurs » aguèsson copat a la pigassa una barrièra de fusta simbolica.
Las jornadas començan a l'apèl dels « Tambourins » e contunhan amb de desfilats dins los diferents cantons. La Baio es particularament espectaculara per la qualitat e la diversitat dels costumes que son eiretats de diferentas epòcas de l'istòria de la valada. Se reconeis en particular la garda armada jols traches dels « Ussari », en costume de ussars de l'epòca napoleoniana. Coma tot carnaval en Occitània, lo procès representa lo punt d'òrgue del Dijòus gras.
Aquí, lo còp de teatre de las fèstas de la Baio es immancablament la fugida del tresaurièr amb la caissa plena d'argent. Lo public assistís a sa captura, son procès, sa condemna a mòrt e enfin sa gràcia.
2/ Aprendissatge e transmission
Aqueste carnaval permet a totes los estatjants de la valada d'èsser actors de la fèsta. En efècte, emai lo cortègi siaguèsse reservat als òmes que son los sols a se poder mascar jols traches dels personatges ligats a la tradicion istorica locala, la populacion tota participa a l'organizacion e a la preparacion notadament dels costumes.
3/ Istoric
Aqueste carnaval commemòra la victòria dels estatjants de las valadas contra las invasions sarrasinas en Provença e dins los Alps a la fin del sègle X, mai o mens en 975-980. Aquesta ipotèsi es pasmens remesa en question. D'elements de las diferentas epòcas marcantas de l'istòria de la valada son estadas incorporadas coma per exemple los ussars de l'epòca napoleoniana.
4/ Salvagarda
Aquesta practica que se renovèla pas qu'un còp cada cinc ans es pas l'objècte d'una proteccion particulara d'un punt de vista patrimonial. Sos rituals son fòrça codificats e pauc de plaça es daissada a l'improvisacion tant d'un punt de vista dels costumes coma dels ròtles dels personatges o del debanament de la fèsta. Aqueste carnaval es pasmens mes en valor per la region del Piemont.
5/ Actors de la practica
Totes los estatjants d'aquesta valada son actors de la Baio de Sampeyre.
Résumé
Le Journal de Panazô est un journal populaire publié à Limoges de 1957 à 1961, presque entièrement rédigé en dialecte limousin. A travers l'étude de son contenu et la biographie de son auteur André Dexet (1921-1997) dit Panazô, ce mémoire analyse l'impact de cette publication sur la socialisation de la langue occitane. Témoin et observateur attentif de la ruralité limousine, le journal a aussi favorisé une prise de conscience linguistique et culturelle en faveur de l'occitan.
Table des matières
Introduccion
1- La genesi dau Journal de Panazô
2- Sociologia dau monde rurau
3- La formidabla popularitat d'un contaire lemosin de talent
4- Panazô defendaire de sa linga
Conclusion, annexes
Escriguèt tanben jol pseudonime "André Chassary" contes e sonets que faguèt passar per las obràs d’un fraire besson qu'existissiá pas.
Carteyrade, Marc. Metteur en scène ou réalisateur
Lo tambornet es un espòrt tradicionau dins Eraut, mai tanben dins d'autrei regions d'Euròpa. Leis espòrtius utilizan un tambornet per picar e remandar una bala de l'autre costat de l'estadi. Aquí, aquel espòrt fuguèt valorizat e institucionalizat per Max Roqueta, que creèt la Federacion dau tambornet quora èra jovent. Siam anats en Anhana, a l'escasença d'un rescòntre entre la còla d'Anhana e aquela dei Penas-Mirabèu. Ambé Lionèl Causse e son amic Benjamin Marc, farètz la coneissença d'un espòrt qu'exigís fòrça e agilitat. Lo jòc dau tambornet se pratica ambé doas còlas, tant en exterior coma en interior. Nautrei vos prepausam leis especificitats dau jòc en terrenh exterior, ambé de tròç. Aquí, cada jogaire a una foncion particulara : dos « fons » (e mai bacelaires) que clavan lo terrenh, au mitan un "ters", puèi davans eu dos « cordièrs ».
Un reportatge de Marc Carteyrade e Amada Cròs.
