Lo moviment viticòla de 1907 sonat per d’unes « la revòlta dels guses », son tres meses de manifestacions grandarassas - en causa la crisi del vin- que toquèron 4 departaments del sud de França, lo « Miègjorn », e que se debanèron de mars a junh de 1907. Moviment de massa e de totas condicions socialas, moviment pacifista que se vei reprimit dins lo sang, moviment ecologista abans l’ora que se levava contra los vins farlabicats quimicament per promòure lo vin natural, es tanben l’oposicion entre un sud viticòla e un nòrd bledarabièr, es la motinariá d’un regiment cap a son comandament mas es tot primièr la crida de desesperança d’un país qu’èra a las espèrras ligat per sa subrevida cap-e-tot a un vin que se vendiá pas pus.
1900, lo Miègjorn tot, que son economia es la vinha, pas que la vinha, crida seba. « Midi se meurt »1 escrirà Marcelin Albèrt a Clémenceau. Lo vin se vend pas, es mens car que l’aiga. A Narbona, dins los cafès, se crompa a l’ora : 10 centimes per beure tot çò que podretz engolir dins una ora !
En causa, cinquanta ans de per abans, la filloxèra que rosigant lo vinhal capvirèt lo mercat. Al moment de la marrana qu’anequeliguèt la produccion locala, d’autras abitudas se prenguèron : importacion en franquesa de vins d’Argèria, plantacion en litoral de vinhas asaigablas (que l’aiga tuava l’insècte), sucratge o chaptalizacion mercé lo sucre de bleda-raba, molhatge e vins farlabicats quimicament de còps sens rasim. Puèi, las vinhas dau Lengadòc novelament plantadas sus de susfàcias mai bèlas e amb un encepatjament mai productiu -carinhana e aramon- venguèron dins son plen per pissar lo vin dins una societat vodada tota, d’ara enlà, a la monocultura. Amb per consequéncia a tot aquò, l’afondrament dels corses e la misèria pels mai paures.
A la prima de 1907, Marcelin Albèrt, cafetièr vinhairon d’Argelièrs, que bramava dins lo desèrt dempuèi d’annadas, es enfin entendut. Per aqueles de son vilatge primièr e d’autres qu’arriban 87 a Narbona per faire pression sus una comission d’enquista parlamentària que s’i teniá per rasonar sus la crisi del vin. Qualques jorns aprèp es lo primièr meeting a Salèlas d’Aude, d’aquel que de Cigal -òme un pauc eslhauçat- es ara escaisnomat lo Bolegaire, abans que de venir un pauc mai tard l’Apòstol dels guses e enfin lo Redemptor. Lo moviment pren lèu d’ample : de vilatges en vilatges se montan de comitats de defensa de la viticultura, de vilas en vilas, cada dimenge, de recampaments de mai en mai bèls se van téner amassant a cada còp mai de 100000 personas. 700000 o 800000 personas a Montpelhièr, lo 9 de junh ! Lo cònsol socialista de Narbona, dintrat dins lo moviment lo 5 de mai, Ferroul-lo Pelut2, Ferroul-lo-Faidit3, orator de tria abranda las folas : « Aurem pas jamai que çò que serem capables de préner ! » e politiza la contèsta reprenent una idèa d’Albèrt en cridant a una grèva de l’impòst e a una demission dels elegits.
La seguida es dramatica que la demission dels elegits dels « departaments federats del Sud », presentada per París coma una menaça de separatisme, permet a Clémenceau lo tot potent president del conselh e ministre de l’interior de reagir. A l’estupor e incompreneson dels vinhairons, lo govèrn manda la tropa que, al moment de l’arrestacion de Ferroul, tira sus la fola a Narbona, tua 6 personas e daissa de nafrats nombroses sul pavat. Lo XVIIn regiment d’Infantariá, compausat sonque de soldats lengadocians, mes a l’escart a Agde en causa los eveniments e assabentat del masèl de Narbona, se motina e camina sus Besièrs ont es aculhís braces dobèrts per los manifestants. Çaquela, los responsables del moviment son empresonats, Marcelin que s’èra enfugit es aleiçonat per Clémenceau e vist coma un traïdor per los sieus. Lo Redemptor torna a Argelièrs incomprés e mespresat per totes.
La sortida de crisi se fa per de mesuretas que van assegurar la perenitat del vinhal de massa, mercé la transformacion dels comitats de defensa en Confederacion Generala dels Vinhairons del Miègjorn (CGV) que van ajudar a organizar la produccion, participar a la creacion de las primièiras cooperativas e a la lucha contra la frauda que met fin al vin industrial. La guèrra granda finirà d’o arrengar tot en sacralizant lo « Vin de la Victoire » que ven asaigar en abonde las trencadas.
Se Albèrt e Ferroul evòcan torn a torn los barons dau Nòrd davalant sus lo Miègjorn, se se daissan de còps anar a presentar lo moviment vinhairon coma una nòva resisténcia catara, se la lenga d’òc parlada e compresa per tota la populacion florís sus nombre de pancartas e servís de còps a dessobtar los agents de Clémenceau, seriá fals, emai Ferroul i agèsse somiat, de veire dins lo moviment de 1907 una temptativa autonomista coma o foguèt presentat per sos opausants per justificar l’emplec de la fòrça. Es de bon veire puslèu coma o sotalinha Remy Pech « una revòlta legala emai legalista »4 que voliá faire pression sus lo Parlament per faire votar leis novèlas e protegir lo mercat del vin, çò que serà fach fin finala per sortir de la crisi. Ne demòra pasmens dins l’afectiu popular un estacament prigond a aquela temporada de son istòria, una apropriacion d’aqueste passat coma fondamenta de las luchas que seguiràn.