La tòca de mon projècte èra de prepausar de metre, a posita de totes, de modèls de compostaires d’estampar e d’aver una cassa occitana estampada. Capitèri pas d’aténher completament los objectius fixats per mon projècte que d’unas constrenchas materialas e tecnicas venguèron trebolar lo calendièr previst. Pasmens, la mesa a la disposicion del regentum d’una cassa de caractères occitans e de compostaires es a mand de se concretizar. Puèi, en tot avançar dins mon projècte, poguèri enauçar encara l’escomesa de despart. D’efièch, s’agís ara per ieu de rendre possible la fabricacion d’una premsa, amb l’ajuda de la tecnologia de l’estampariá 3D, causa que me pareissiá impossibla d’encapar. Aquela presentacion marca doncas non pas la fin d’aqueste projècte, mas un punt d’estapa, un bilanç temporari que permet de mièlhs se representar lo trabalh fait, e lo que demòra de far, e que desmultiplica mon desir d’anar al cap d’aqueste projècte ambiciós. Amb l’apondon de la premsa, quicòm me sautèt als uèlhs e balhèt mai d’ample al projècte : plan modestament, mon projècte un còp acabat permetriá de tornar faire viure, amb un autre nom e un biais benlèu un pauc diferent, una estructura fondamentala de l’estampariá Freinet en tant qu’aisina de classa : la C.E.L (Coopérative de l’Enseignement Laïc). Aquela estructura permetiá a cada regent de s’escampar dins l’estampariá fòrça aisidament, en emplenant un bulletin que permetiá de comandar tot lo material necessari per estampar en classa. Amb los compostaires, las premsas e las cassas dins gaire, tot lo material malaisit de trapar e qu’empacha los regents de s’escampar dins l’estampariá en classa serà disponible. Una «Cooperativa Occitana d’Estampariá Escolara» se poirà alara metre en plaça, per tornar metre en dabans aquela aisina màger de l’Escòla Modèrna qu’es l’estampariá. Una de las tecnicas mai avançada de la nòstra epòca emplegada per balhar un vam novèl a una aisina millenari, qué de mai «modèrna»? Del temps de Freinet, la C.E.L. (Coopérative de l’Enseignement Laïc) ajudèt bravament d’institutors a se lançar dins la practica de l’estampariá, e es plan dins aquela amira de cooperacion que mon projècte prenguèt tota sa plaça.
Pasmens l’estampariá tipografica es a l’ora d’ara considerada per d’unes coma vièlha, despassada. L’ordinator seriá mai «modèrna» ? Solide qu’es mai aisit d’emplegar, mai net, mai rapid, mai plan, mens encombrant... D’unes dison a mai que se Freinet fasiá classa uèi, fariá faire lo jornal de sa classa a l’ordinator. Benlèu. O benlèu pas. Cossí saupre ?
Perque se aquesta tecnologia modèrna presenta d’avantages practiques cap a sa mesa en òbra, ne demòra pasmens que mas qualquas annadas de practica de l’estampariá en classa me menèron la pròba bèla qu’aquela aisina es fòrça interessanta a metre en òbra al nivèl pedagogic.
L’estampariá ofrís un rendut plan mai «viu» que l’ordinator. Se pòt veire e sentir lo costat artesanal : d’una paginas son un pauc tacadas, d’autres un pauc de galissa, d’autres perfièchas... Darrièr cada fuèlh estampat a l’estampariá, se podèm representar que de personas an trabalhat dessús. Cada fuèlh carreja en mai una estetica pas comparabla a la «clinicitat» d’un fuèlh estampat a l’ordinator. L’estampariá balha tanben un identitat grafica, una «pata» al jornal de la classa. Cossí trapar una identitat visuala quand tot lo monde pòt emplegar la meteissa poliça de caractèr que tu, sens cap de diferéncia visibla ? L’estampariá participa a l’apropriacion pels mainatges de l’aisina qu’es lo jornal e d’una cultura de classa. Los caractèrs marcan lo papièr, i daissan una traça. Podèm dire que l'estampariá "marca" lo papièr, mas tanben cadun e lo grop tot, e pas sonque las mans (e los vestits de còps !)
Atanben, l’engatjament del còs per la manipulacion dels caractèrs pòt pas èsser remplaçada per un clavièr que permet pas una tala manipulacion. Enfin, la cooperacion necessària a la composicion e a l’estampatge d’un tèxte se pòt pas tornar trapar amb un ordinator. S’i pòdon veire de mainatges escambiar, s’aconselhar, s’entre-formar, se carpinhar, se felicitar collectivament, debatre de la melhora tecnica a adoptar...Se debana un vertadièr moment de vida sociala, d’escambis veradièrs a l’orizontala, a l’encòp entre enfants mas tanben amb lo regent, ont cadun a una responsabilitat cap als autres e cap a el meteis. Es dins aqueste borbolh permanent que nais lo desir. Lo desir d’èsser estampat, lo desir de saupre far. Perque cadun s’identifica als autres dins aquesta proximitat obrièra, e cadun pòt balhar enveja a l’autre de saupre far coma el : composar un linha solet, metre la tencha coma cal, pausar lo fuèlh plan drech...Atal espelís lo desir d’aprene, de grandir.
« Ne cherchez pas la nouveauté; la mécanique la plus perfectionnée lasse elle-même si elle ne sert pas les besoins profonds de l'individu. »
Célestin Freinet, Les Dits de Mathieu, Éditions de l’École Moderne Française, 1952
Quina aisina de classa fa nàisser un desir tant grand, tant bèl, que lo d’un enfant que lo tèxte ven d’èsser causit e que demanda : «L’ anam estampar mon tèxte ?»
Alara òc, pensi qu’emplegar l’estampariá fa de sens, perqué es una aisina modèrna, encara ara. Modèrna al nivèl pedagogic, mas tanben al nivèl tecnic, puèi que de tecnologias fòrças modèrnas foguèron emplegadas dins l’encastre de mon projècte, al servici de l’estampariá. Los apòrts que ne resultan deurián facilitar sa mesa en plaça dins las classas en ajudant los regents que n’an la volontat a se lançar dins aquesta maquina increible qu’es l’estampariá. Amb l’enveja, plan modestament, de balhar enveja. De, par mon projècte, far nàisser lo desir de metre en plaça l’estampariá dins sa classa.
“On peut utiliser tous les moyens de reproduction existants (le traitement de texte et la photocopieuse sont intéressants pour les textes longs des grandes classes). Cependant, l’imprimerie Freinet (associée au limographe) est un outil pédagogique spécifique psychologiquement et socialement incomparable et notamment pour les élèves qui apprennent à lire.”René Laffitte