Explorar los documents (102 total)

souff050139.jpg
Souflaculs de Nontronh
Institut occitan (Pyrénées-Atlantiques)

La mascarada daus Soflaculs de Nontronh, qu’a generalament luòc en abriau, combina mantun element carnavalesc : de las viòrlas e una taulada carnavalesca segut d’un bal lo dissabde. Apuei, lo dieumenc apres-miegjorn, un defilat segut d’un jutjament mai de la cramacion de Carnavau. La passejada es tot-parier dominada per lo rituau daus Soflaculs.

1/ La practica a l'ora d'ara

Los soflaculs

‘Quela fòrma carnavalesca s’inscriu dins lo rituau de circulacion de las bufadas per faire venir la prima. Los Soflaculs son vestits e mascarats de blanc : bonet blanc, chamisas e caleçons, la chara blanchida per de la farina. De cent a tres-cent segon las annadas, dispausats sur doas cordadas, pòrtan chascun un bufareu. Despues lo començament dau sègle XX, un personatge en frac negre e chapeu naut-de-fòrma guida lo rituau e lo davança amb un sibleu. L’evolucion daus Soflaculs s’executa en uech movements : s’agroar, bufar au cuòu dau que davança, se relevar, se revirar en fasent virar lo bufareu au nivèu de la chara ; s’agroar, bufar au cuòu dau que seg, se relevar e, enfin, repréner la marcha. Tanleu que lo pòden, los Soflaculs s’eschapan de la cordada e van bufar sos los cotilhons de las femnas.

Lo defilat

Mai d’un personatge recurrent participa tanben au defilat : faus curat, faus maridats, de las vielhas dont « La Vielha Barreta » qu’es ‘na « vielha bochada » qu’evòca la Chançon daus Soflaculs ; daus travestits, daus banturlas, lo rei fenhant sur son char apelat Dagobert Ier, daus faus pompiers, un bufareu-char que bufa daus confetís, daus nenets e daus monges. Lo defilat se fa al son de bandas e fanfaras. Dos gendarmes, un avocat e un procuraire encadrant Bufador, lo guidant jusc au luòc de son jutjament. ‘Queu « bufador », que passa son temps a s’eschapar de las mans daus gendarmes per bisiar totas las femnas, personifica ‘quí lo Carnavau. S’es substituit despues las annadas 1990 a « Petaçon » figura coneguda dins tot Peirigòrd.  Sus la plaça de la mairia, los Soflaculs s’installan sur las marchas ent’a luòc l’intronizacion daus elegits coma membres de la Frairia de la Sardina Valorosa (de las sardinas sechadas e pudentas pendilhadas sur un cercle maiat).

Los banturlas

Lo dissabde en fin de jornada, los Banturlas, apareguts dins las annadas 2000, amb de las mascas rojas dau grand nas ponchut, vestits de blanc coma los Soflaculs ; una sur e daus monges se permenan dens la vila e fan de las viòrlas : s’introduisen chas los abitans e se fan servir a beure. Tenen ‘na granda eschala qu’utilizan per montar a las fenestras e utilizan un sistèma de montada e de davalada dau vin amb ‘na percha.

2/ Aprendissatge e transmission

L'aprendissatge e la transmission d'aqueste carnaval se fa per immersion e repeticion. En efièch, los mai joves aprenon sul pilòt per imitacion del ritual e per iniciacion dels mai ancians, de còps per aprendissatge dins las familhas.

3/ Istoric

La fòrma daus Soflaculs, deijà atestada en 1850 a Nontronh, es tanben presenta a Sent-Claudi dins lo Jurà, e sos ‘na fòrma residuala dins ‘na trentena de vilatges d’Eraut.
Deijà coneguda a l’Atge Mejan, aparten a un vaste ensemble de practicas espandudas jusc’a 1945 dins setze despartaments dau miegjorn de França, mai que mai en Lengadòc e en Provença.
Lo carnavau, tombat en chaitivier a Nontronh dins las annadas 1950, fuguet reactivat en 1979, metent l’accent sur los Soflaculs que, au començament dau segle, n’eran qu’un element au mitan d’autres dau carnaval e ne sortissiàn que lo darnier jorn, lo Dimècres de las Cendras.

4/ Salvagarda

Aqueste carnaval benefícia d'accions de valorizacion : publicitat sul plan cantonal e departamental, viatges dels Soflaculs dins d'autras vilas per representar Nontronh o participar a d'autres carnavals etc.
Es tanben mes en valor toristicament per l'inscripcion dels Soflaculs dins lo patrimòni cultural de Nontronh, l'invitacion de grops (musicians, cantaires) e d'estrangièrs al carnaval de Nontronh e per la produccion de filmes toristics e etnografics tant coma de reportatges nombroses de television o de premsa escrita.

5/ Actors de la practica

Al moment de la redaccion de la ficha d'inventari del PCI en 2008-2010 los actors de la practica que testimonièron èran de membres e d'ancians de la companhiá dels bufadors de Nontronh : un refondator dels Soflaculs de Nontronh e ancian president de l'associacion, lo clavaire de l'associacion « la compagnie nontronaise des soufflets », l'ancian animator del carnaval, lo president de l'epòca de l'associacion, un dels co-fondators dels Soflaculs de 1979, un Soflacul e un membre de la confrariá dels banturlas dels Soflaculs.

Sent_pancard.jpg
Carnaval Biarnés
Institut occitan (Pyrénées-Atlantiques)

Aqueth gran carnaval urban qu’orb un beròi espaci a totas las expressions culturaus carnavalescas, solide, mes tanben musicaus bearnesas e mei enlà gasconas.

1/ La practica a l'ora d'ara

Dins aqueth gran carnaval urban las deambulacions son ritmadas per las bandas, los ensembles de bohas, de flabutas tamborins e acordeons o las ripataulèras invitadas. Carnaval que hè tanben vàler la canta polifonica qui retreneish dens lo seguici de dimars gras e mei enlà dens los bars de la vila on s’i arretròban los carnavalèrs o aus estanguets devath deu capitèth.
La pantalonada qu’a de la medisha faiçon tornat hicar a l’aunor los quadrilhs bearnés, cada bal que hè interviéner autan regularament sauts, branlos e mei enlà totas las danças de Gasconha.
Las festivitats deus darrèrs dias de Carnaval que partviran entà quauquas òras l’ordi establit. A Pau, au parat deu Carnaval Biarnés, Sent Pançard – gigant pamparrut e boc emissari deus maus de l’annada escorruda – cara centrau de la tradicion carnavalesca bearnesa, qu’entra triomfaument dens la vila rejau un còp traversadas mantuas ciutats istoricas de Bearn. Los ediles municipaus que’u remeten las claus de la vila mes, au ras deu Tribunau, que’s hè interpellar e jutjar apuish que’s hè cremar lo dia de dimars gras.
Lo dia mei important qu’ei lo dissabte, on s’i hè ua gran cavalcada : har corrèr Carnaval, qui hè arrecotir uei lo dia mei de 20.000 participants e espectators.

2/ Aprendissatge e transmission

L'aprendissatge e la transmission d'aquesta tradicion carnavalesca se fa per immersion.

3/ Istoric

Lo Carnaval Biarnés qu’estó creat a Pau en 1985 en s’emparar sus las tradicions carnavalescas pirenencas, au seguit d’un carnaval organizat a l’entor d’un seguici de bròs estarit per las annadas 1950. Que s’a volut, desempuish, inscríver dens las datas tradicionaus, la cremacion de Sent Pançard que’s hè lo quite ser de dimars gras. 

4/ Salvagarda

Es pas l'objècte de, e necessita pas tanpauc, cap mesura de salvagarda particulara.

5/ Actors de la practica

Lo carnaval Biarnés es organizat per l’associacion Carnaval Pantalonada.
Es sostengut per las institucions localas (Pau Béarn Pyrénées, le Département des Pyrénées-Atlantiques, la région Nouvelle-Aquitaine), de partenaris culturals e comerçants de l'aglomeracion de Pau (la ret de las Calandretas, le Cap'Òc, le Bel Ordinaire, l'Institut Occitan Aquitània, les Menestrèrs gascons, l'Ostau Bearnés, l'Université de Pau et des Pays de l'Adour... ).

V_BI-1_2011-151.JPG
Carnaval de Limós de 2011 : jutjament del Don Quichòta e del Sancho Pança
Beluga de Limós
Cada an, aprèp gaireben tres meses de festivitats cada fin de setmana, lo carnaval de Limós s'acaba amb coma apogèu la nuèch de la Blanqueta. Aquel dimenge a mièjanuèch, carnaval, que demorèt totas aquelas setmanas sus la plaça de la Republica, es jutjat.

Aquestes jutjaments permeton de reglar en plaça publica totes los problèmas de la societat limosenca de l'annada passada. Qualques còps, es complicat de comprene e d'explicar las allusions, los noms de vilatges o de personas, per de que fan referéncia a de luòcs, de personatges o d'eveniments locals. Mas aquestes jutjaments permeton tanben de faire un recapitulatiu dels eveniments internacionals e nacionals màgers de l'annada.

Carnaval es invariablament acusat de totes los mals, quin que ne siá lo nivèl, local, nacional o internacional, jutjat colpable e executat.

Es aquí rampelat tre la debuta qu'aqueste jutjament deu pas durar mai de dètz minutas !
En aquela annada de 2011 vesèm aparéisser de criticas a l'encontra del compòrtament de Nicolas Sarkozy, un rampèl de la politica securitari de la ciutat amb l'installacion de camèras de susvelhança e de l'aparicion qualques setmanas abans dins lo cèl de la region d'una nívol de pollucion vengut d'Euròpa de l'Èst.
D'un autre costat un raprochament es fach entre l'episòdi de la batalha contra los molins de vent de Don Quichòta e la possibilitat qu'ataquèsse las eolianas del Pic de Brau. Aquesta remarca es l'escasença de criticar las eolianas. Aqueste jutjament es tanben l'escasença de rampelar d'eveniments importants que se devon debanar dins la ciutat blanquetièra (preparatius de Toques et Clochers que se deu faire la setmana seguenta a Limós e lo passatge del Tour de France al mes de julhet) e tanben lo nom de personalitats localas conegudas (Morejon, Richard Roques...).
V_BI-1_2010-147.JPG
Carnaval de Limós de 2010 : jutjament del Titolet
Beluga de Limós
Cada an, aprèp gaireben tres meses de festivitats cada fin de setmana, lo carnaval de Limós s'acaba amb coma apogèu la nuèch de la Blanqueta. Aquel dimenge a mièjanuèch, carnaval, que demorèt totas aquelas setmanas sus la plaça de la Republica, es jutjat.

Aquestes jutjaments permeton de reglar en plaça publica totes los problèmas de la societat limosenca de l'annada passada. Qualques còps, es complicat de comprene e d'explicar las allusions, los noms de vilatges o de personas, per de que fan referéncia a de luòcs, de personatges o d'eveniments locals. Mas aquestes jutjaments permeton tanben de faire un recapitulatiu dels eveniments internacionals e nacionals màgers de l'annada.

Carnaval es invariablament acusat de totes los mals, quin que ne siá lo nivèl, local, nacional o internacional, jutjat colpable e executat.

Lo jutjament de 2010 presenta la particularitat de se presentar, per granda part, coma la lectura del testament de l'acusat. Aital aqueste ditz cap a qué vòl dirigir son argent çò que li val, fach extrèmament rare, de demorar en vida. Pasmens son clòne serà cremat.
D'un autre costat en debuta de jutjament es fach un rampèl de l'afaire Botul, invencion d'aqueste personatge per de jornalistas parisencs, e que Bernard-Henri Lévy se'n serviguèt de referéncia d'un biais seriós sens aver verificat sas sorsas doncas.
V_BI-1_2008-139.JPG
Carnaval de Limós de 2008 : jutjament de la nòça
Beluga de Limós
Cada an, aprèp gaireben tres meses de festivitats cada fin de setmana, lo carnaval de Limós s'acaba amb coma apogèu la nuèch de la Blanqueta. Aquel dimenge a mièjanuèch, carnaval, que demorèt totas aquelas setmanas sus la plaça de la Republica, es jutjat.

Aquestes jutjaments permeton de reglar en plaça publica totes los problèmas de la societat limosenca de l'annada passada. Qualques còps, es complicat de comprene e d'explicar las allusions, los noms de vilatges o de personas, per de que fan referéncia a de luòcs, de personatges o d'eveniments locals. Mas aquestes jutjaments permeton tanben de faire un recapitulatiu dels eveniments internacionals e nacionals màgers de l'annada.

Carnaval es invariablament acusat de totes los mals, quin que ne siá lo nivèl, local, nacional o internacional, jutjat colpable e executat.

En 2008 lo jutjament es fòrça politic. En efièch, aquela annada, lo ser del jutjament coïncidís amb un ser de resulta d'eleccions municipalas. Mas a Limós aquela annada sol presentèt una lista lo conse en fin de mandat. Aquesta situacion particulara dona luòc a de comentaris dins lo jutjament del carnaval.
Fòra d'aquò, es tanben question del novèl maridatge de Nicolas Sarkozy. La comparason es filada tot de long del jutjament al cors del qual es tanben question de la gendarmariá novèla e dels desparts e renovèlaments dels comerçants en centre vila.
V_Bl-1_1986-50.JPG
Carnaval de Limós de 1986 : jutjament de las popas
Beluga de Limós
Cada an, aprèp gaireben tres meses de festivitats cada fin de setmana, lo carnaval de Limós s'acaba amb coma apogèu la nuèch de la Blanqueta. Aquel dimenge a mièjanuèch, carnaval, que demorèt totas aquelas setmanas sus la plaça de la Republica, es jutjat.

Aquestes jutjaments permeton de reglar en plaça publica totes los problèmas de la societat limosenca de l'annada passada. Qualques còps, es complicat de comprene e d'explicar las allusions, los noms de vilatges o de personas, per de que fan referéncia a de luòcs, de personatges o d'eveniments locals. Mas aquestes jutjaments permeton tanben de faire un recapitulatiu dels eveniments internacionals e nacionals màgers de l'annada.

Carnaval es invariablament acusat de totes los mals, quin que ne siá lo nivèl, local, nacional o internacional, jutjat colpable e executat.

En 1986 es un parelh de popas qu'es acusat. A Limós, aqueste nom fa referéncia a un pont de la vila que s'apèla lo pont de las popas, jol qual las femnas avián la costuma d'anar lavar las fardas.
Dins aqueste jutjament se retròba doncas aqueste pont amb l'istòria que vòl que quand las femnas anavan faire la ruscada los òmes avián pas qu'a se metre sul pont per observar lors popas pendent que trabalhavan. Aquel argument es doncas virat contra las femnas que farián exprès de se mostrar aital. Los debates derivan per n'arribar al fait que las femnas fan popar de mens en mens e que per consequent las popas son pas aquí que per faire polit e mai èsser utilizadas dins la publicitat per que s'i prèsta mai d'atencion.
Un ensag de demonstracion scientifica tendriá a provar dins los arguments dels avocats que dins lo lait mairal se trobariá tot çò que fa lo caractèr dels futurs adultes. En butar l'argument fins al cap n'arriban a la conclusion qu'aqueles qu'auràn begut de lait de vaca se retrobaràn amb de banas. Allusion se pòt pas mai clara a l'adultèri e omenatge als cocuts.
N'arriban quitament a acusar aquelas popas del colatge del Rainbow Warrior, batèl de Greenpeace colat en Nòva-Zelanda pels servicis secrets franceses.
V_Bl-1_2004-123.JPG
Carnaval de Limós de 2004 : jutjament de « la Poupée »
Beluga de Limós
Cada an, aprèp gaireben tres meses de festivitats cada fin de setmana, lo carnaval de Limós s'acaba amb coma apogèu la nuèch de la Blanqueta. Aquel dimenge a mièjanuèch, carnaval, que demorèt totas aquelas setmanas sus la plaça de la Republica, es jutjat.

Aquestes jutjaments permeton de reglar en plaça publica totes los problèmas de la societat limosenca de l'annada passada. Qualques còps, es complicat de comprene e d'explicar las allusions, los noms de vilatges o de personas, per de que fan referéncia a de luòcs, de personatges o d'eveniments locals. Mas aquestes jutjaments permeton tanben de faire un recapitulatiu dels eveniments internacionals e nacionals màgers de l'annada.

Carnaval es invariablament acusat de totes los mals, quin que ne siá lo nivèl, local, nacional o internacional, jutjat colpable e executat.

Dins las acusacions contra « la Poupée » en 2004 se vei aparéisser la gripa aviariá, la venda d'ostals a d'angleses a de preses exorbitants e lo Rector d'Acadèmia que demanda la supression del carnaval.
Justament sul tèma precís del carnaval de Limós dos punts cauds son soslevats : l'escandal del desfilats de strip-teaseuses per una sortida d'11h e lo fait que de mai en mai las sortidas de las bandas sián aplaudidas.
D'un autre costat las òbras de refonda dels trepadors de la vila per cambiar los tudèls de gas son subjèctes a de sos-entenduts escatologics.
Enfin, un omenatge es rendut al personal medical qu'obrèt pendent la calimàs de l'estiu de 2003.
V_BI-1_1987-55.JPG
Carnaval de Limós de 1987 : jutjament de la Gisèla
Beluga de Limós
Cada an, aprèp gaireben tres meses de festivitats cada fin de setmana, lo carnaval de Limós s'acaba amb coma apogèu la nuèch de la Blanqueta. Aquel dimenge a mièjanuèch, carnaval, que demorèt totas aquelas setmanas sus la plaça de la Republica, es jutjat.

Aquestes jutjaments permeton de reglar en plaça publica totes los problèmas de la societat limosenca de l'annada passada. Qualques còps, es complicat de comprene e d'explicar las allusions, los noms de vilatges o de personas, per de que fan referéncia a de luòcs, de personatges o d'eveniments locals. Mas aquestes jutjaments permeton tanben de faire un recapitulatiu dels eveniments internacionals e nacionals màgers de l'annada.

Carnaval es invariablament acusat de totes los mals, quin que ne siá lo nivèl, local, nacional o internacional, jutjat colpable e executat.

En 1987, la Gisèla serà acusada de totes los mals limosencs, e al-delà, e dins totes los domenis : los ministres que son pas bons, las manifestacions d'estudiants, la barradura de botigas, cinc professors en mens al collègi, la venda de l'usina Soubirous a l'encant, la crompa de Myrys per Bata (entrepresa anglesa), lo meteis problèma a la teulièra, mas tanben lo melhor petancaire limosenc que se fa metre Fanny e totas las malautiás de l'annada passada (a la vinha, a la frucha, als enfants, als òmes...).
L'annada 1987 correspond tanben a la primièra aparicion del SIDA dins lo jutjament de carnaval. Descobèrt qualques meses abans, fa partida del lòt de causas que se voldrián veire cremar amb la Gisèla. Amb lo SIDA ven lo tèma del preservatiu e aquesta question que fa de lagui al Tribunal : si las femnas prenon la pilula e los òmes se devon metre de preservatius, cossí se faràn los enfants a Limós ?
Pasmens, se de tot aquò la Gisèla pòrta la culpabilitat, dos punts essencials pesan dins la balança de la Defensa : sembla pas possible de brutlar una femna e d'autra part qual melhor qu'ela per faire de publicitat al carnaval, a la blanqueta etc.
V_BI-1_1988-59.JPG
Carnaval de Limós de 1988 : jutjament del coble de « C'est à boire »
Beluga de Limós
Cada an, aprèp gaireben tres meses de festivitats cada fin de setmana, lo carnaval de Limós s'acaba amb coma apogèu la nuèch de la Blanqueta. Aquel dimenge a mièjanuèch, carnaval, que demorèt totas aquelas setmanas sus la plaça de la Republica, es jutjat.

Aquestes jutjaments permeton de reglar en plaça publica totes los problèmas de la societat limosenca de l'annada passada. Qualques còps, es complicat de comprene e d'explicar las allusions, los noms de vilatges o de personas, per de que fan referéncia a de luòcs, de personatges o d'eveniments locals. Mas aquestes jutjaments permeton tanben de faire un recapitulatiu dels eveniments internacionals e nacionals màgers de l'annada.

Carnaval es invariablament acusat de totes los mals, quin que ne siá lo nivèl, local, nacional o internacional, jutjat colpable e executat.

Dins lo jutjament d'aqueste coble, « C'est à boire », en 1988, es puslèu l'ibronhariá e la beguda (alcoolizada) que son jutjadas que los dos personatges.
Es admés que l'ibronhariá es pas un pecat capital. Mas d'un autre costat se fa una tièra de las personas que respondon a las caracteristicas dels pecadors que permet de faire una guinhada als pastissièrs e als maselièrs de Limós.
Lo SIDA es encara present dins lo jutjament mas aqueste daissa entreveire d'espers per l'annada a venir.
V_BI-1_1989-62.JPG
Carnaval de Limós de 1989 : jutjament dels Buòus
Beluga de Limós
Cada an, aprèp gaireben tres meses de festivitats cada fin de setmana, lo carnaval de Limós s'acaba amb coma apogèu la nuèch de la Blanqueta. Aquel dimenge a mièjanuèch, carnaval, que demorèt totas aquelas setmanas sus la plaça de la Republica, es jutjat.

Aquestes jutjaments permeton de reglar en plaça publica totes los problèmas de la societat limosenca de l'annada passada. Qualques còps, es complicat de comprene e d'explicar las allusions, los noms de vilatges o de personas, per de que fan referéncia a de luòcs, de personatges o d'eveniments locals. Mas aquestes jutjaments permeton tanben de faire un recapitulatiu dels eveniments internacionals e nacionals màgers de l'annada.

Carnaval es invariablament acusat de totes los mals, quin que ne siá lo nivèl, local, nacional o internacional, jutjat colpable e executat.

Dins aqueste jutjament dels Buòus de 1989 es question de la casèrna novèla dels pompièrs, de la secada de l'annada passada, de la venda de l'usina Chausseria, del nombre tròp important d'eleccions, del cambiament de president del comitat de carnaval mas tanben d'un projècte de botelha de blanqueta giganta sul Taich, de Brigitte Bardot e de la proteccion dels animals, e de la folia dels projèctes propausats pels diferents candidats a las eleccions. D'autra part de compliments son faits als organizators de la Nuèit de la Chòta.
Enfin, coma dins totes los jutjaments las calholadas son aquí quand aqueste buòu es declarat sacrat per de que fa omenatge a totes los cocuts de Limós en referéncia a sas banas.
sus 11