Auteur | Lo CIRDÒC - Mediatèca occitana | |
---|---|---|
Date d'édition | 2011 | |
Sujet | Animaux -- Folklore -- Languedoc (France) Géants processionnels -- Languedoc (France) Légendes -- Languedoc (France) | |
Type de document | Interactive resource ressource numérique native | |
Langue | fre | |
Droits | © Lo CIRDÒC - Mediatèca occitana | |
Accéder à la notice au format |
Lo Camèl, es l'animal totemic de la vila de Besièrs. Desfila per las carrièras de la vila a doas escasenças : per las fèstas de Sant-Afrodisi lo 28 d'abril e per las fèstas de las Caritats que se fan lo jorn de l'Ascension.
Per perpetuar lo sovenir del camèl, e los actes de caritat qu'enròdan aquesta legenda, un camèl de fusta foguèt bastit e desfila per las carrièras de Besièrs cada a la meteissa data per las celebracions de la Sant-Afrodisi. Lo camèl, enòrma maquina de fusta bolega gràcias a quatre personas abrigadas dins sos flancs. Es cobèrt de grandas cortinas e de telas pintradas sus las que figuran mantunas inscripcions : « Ex antiquitate renascor » e « Sen Fosso ». La primièra expression en latin significa « respelissi de l'Antiquitat » e fa referéncia al caractèr secular d'aquesta manifestacion. L'inscripcion « Sen Fosso » es, ela, una expression en occitan lengadocian que significa « sèm nombroses, sèm fòrça », integrant una nocion de coesion per la fòrça del nombre. Aquesta maquina a tanben de maissas grandas de fèrre, las « Gnico-Gnaco » que clacan tot de long del passa-carrièra. Lo Camèl es guidat per la vila pel Papari, son gardian, seguit de totas las corporacions de mestièrs de la vila. Una pausa es obligatòria davant l'ostal del potièr, ont una ofrenda, la civada, es remesa al Camèl. La parada fa tanben una pausa davant l'estatua de Pepesuc, un autre personatge legendari de Besièrs, carrièra Francesa. Lo desfilat compausat del camèl menat pel Papari, son gardian, seguits de personas emmascadas de « salvatges » de las tèstas cobèrtas de brancas verdas de sambuc e subremontadas d'un pan. En mai de las diferentas confrariás e corporacions de mestièrs participan tanben al passa carrièra de dançaires que s'arrèstan mantun còps pendent lo desfilat per interpretar de danças tradicionalas. Es de costuma de dançar la dança de las trelhas e la dança dels pastres pendent lo passa carrièra. Lo Camèl de Besièrs es tanben de sortida per las fèstas de las Caritats, lo jorn de l'Ascension, que de pichòts pans, las còcas, èran distribuits per la vila als mai paures. Aquesta fèsta era tanben un moment de jòia que tota la populacion locala desfilava per carrièras en distribuir bonbons e doçors. A l'ora d'ara, un concors ven recompensar l'artesan qu'a fait la melhora còca. A la fin del concors, de parts son distribuidas a la populacion.
La legenda conta que Sant-Afrodisi, primièr avesque de Besièrs seriá arribat d'Egipte amb son camèl per evangelizar la Gaula. Seriá estat condemnat a mòrt pel governador roman en rason de sa tròp granda activitat. Decapitat carrièra Sant Jacme, amassèt sa tèsta e tornèt dins la cauma que i viviá, uèi glèisa Sant Afrodisi. Sus son camin, d'estatjants getèron de cagaròls sus son passatge mas lo sant s'acontentava de los rasejar, sens los escrachar. Se conta tanben que de talhaires de pèiras diguèron de fòl a Afrodisi e foguèron transformats en pèira sulpic. Se podiá veire lors morres petrificats sus la flaçada de l'anciana abadiá del Sant Esperit, carrièra de las Tèstas. Aprèp la mòrt d'Afrodisi, una familha de potièrs de Besièrs reculhiguèt son camèl e li provesiguèt manjar e dormir. Quand Afrodisi foguèt reconegut coma sant, la comuna de Besièrs decidiguèt de prene a sa carga l'entreten del camèl. Un fèu destinat a l'entreten del camèl foguèt creat. A la mòrt del camèl, lo fèu foguèt destinat a la caritat publica e servissiá a finançar la fabricacion de pichòts pans donats als paures aprèp èsser estats benesits per l'avesque de Besièrs.
Si lo Camèl de Besièrs es plan inscrit dins las costumas localas e sembla aver d'originas ancestralas, foguèt destrusit e enebit mantun còps. L'efigia del camèl foguèt brutlada pendent las guèrras de religion puèi lèu reconstituida. En 1793, amb la Revolucion Francesa, foguèt tanben destrusida en plaça publica amb totes los títols feodals e son fèu foguèt suprimit. En 1848, lo camèl novèlament construit foguèt tornamai demolit e tanlèu reconstituit per la populacion locala, fòrça estacada a son animal totemic. La tèsta del Camèl que desfila a l'ora d'ara per las carrièras de Besièrs sembla datar del sègle XVII e l'estructura de son còs es, ela, fòrça mai recenta mas inspirada de las ancianas representacions de l'efigia del Camèl. Tradicionalament dotat d'una sola bòça, l'armadura del Camèl se'n vegèt apondre una segonda al moment de sa refeccion dins las annadas 1970. Fàcia al malcontentament dels besierencs, la segonda bòça foguèt levada per tal de tornar a l'animal son aparéncia legendària.
Consulter tous les documents en rapport avec le Camel de Béziers sur Occitanica
Documents sur la légende de Saint-Aphrodise :
Pertuzé, L'apôtre zéro : vies de Saint-Aphrodise de Béziers et de son chameau, Portet-sur Garonne : Loubatières ; Béziers, Ville de Béziers, 1993. Cote CIRDOC : BD PER a
Ives Roqueta, Oda a sant Afrodisi, Saint-Affrique : Cap l'Oc, 2009. Cote CIRDOC : P LAN ROU o
Documents sur le Camel de Béziers :
Jean Baumel, Le "masque-cheval" et quelques autres animaux fantastiques : étude de folklore, d'ethnographie et d'histoire, Toulouse : Institut d'Etudes Occitanes ; Paris : La grande revue, 1954. Cote CIRDOC : CAB 2250.
Documents sur le déroulement des fêtes de Caritats et de la Saint-Aphrodise :
Louis-J. Thomas, Emile Segui, Il était une fois...de la tour Magne à Saint-Nazaire : récits d'histoire languedocienne, Montpellier : Causse Graille Castelnau, 1942. Cote CIRDOC : CAB 442
La Farandole Biterroise, Cosconilha, Papéta Piéron e les piches, Serge Boyer, Claude Achard, Rémy Castan, Lo Camel, Boutenac : La Phonothèque Méditerranéenne, Portiragnes, TintamarrE, 2003. Cote CIRDOC 9.48 CAME
Liens externes :
Reportage sur le Camel de Béziers dans l'émission Patrimoine Culturel Immatériel ( France 3) : http://www.patrimoinevivantdelafrance.fr/index.phpmact=News,cntnt01,detail,0&cntnt01articleid=24&cntnt01returnid=27
Captation vidéo de la fête des Caritats 2010 : http://www.patrimoinevivantdelafrance.fr/index.php?mact=News,cntnt01,detail,0&cntnt01articleid=24&cntnt01returnid=27
Captation vidéo de la fête de la Saint-Aphrodise 2010 : http://www.dailymotion.com/video/xik9b7_2011-beziers-saint-aphrodise_lifestyle
Court documentaire sur la légende de Saint-Aphrodise : http://vimeo.com/29255778