Explorar los documents (143 total)
Traduccion d'un extrach de la presentacion de Carnavàs ! sul site internet de la realizatritz, Péroline BARBET :
« De febrièr a març de 2017, registrèri los carnavals de Pesenàs (Erau), Marselha (Bocas-de-Ròse) e Murs (Vauclusa). Cada carnaval es singular, la fèsta s'impregna dels luòcs, n'ofrís una representacion. Mas si la fèsta met en scèna e parla de la localitat, incarna tanben una umanitat mai larga. Es d'aquestas diferéncias e d'aquestas permanéncias qu'es question dins aqueste documentari. »
- Claude Alranq, Sylvie Cavalié-Alranq e Marie Gaspa a Pesenàs (musica del carnaval : Los Amis du Poulain)
- Brigitte Briot, Jean-François Perrimond, Hélène Attya-Amar, Jean-Marc Lamour e Alessi Dell’Umbria a Marselha (musica del carnaval : Gamelan Bintang Tiga (Marselha), La grouvandole, Henri Maquet/ Delta sonic)
- Fabienne e Pascal Bigot a Murs (musica del carnaval : Saboï)
Pesenàs (Erau)
Lo carnaval de Pesenàs, amb sos animals totemics sasís la vila tota pendent mantun jorn e seguís un debanament ritual fòrça orquestrat. A l'ora d'ara, la vila entièra vibra al ritme del carnaval, a tal punt que totas las botigas de la vila tampan mantun jorn a aquesta escasença. Lo diluns gras, los Fadàs sortisson un animal imaginari, lo Tamaron. Dimars gras, es l'apogèu de la fèsta, amb la sortida del Polin, l'animal emblematic de la vila. Es portat per un desenat d'òmes acampats dins l'associacion « Les amis du Poulain » e es acompanhat de sa banda de musicians (pifres e tambors). Lo Polin torna puèi a son local.
Marselha (Bocas-de-Ròse)
Lo carnaval de la Plana es un carnaval urban, independent, autogerit, nascut fa un quinzenat d'annadas a l'iniciativa de qualques militants culturals e de la ret d'estatjants del barri de la Plana a Marselha. Pren possession de la vila en plena tantossada, lo dimenge e serpenteja, sens cap demanda d'autorizacion prefectorala, dins los dedals dels barris de Noailles e de la Plana. Lo carementrant, carnaval, generalament ligat a l'actualitat politica de la vila, es brutlat de nuèch sus la plaça de la Plana.
Murs (Vauclusa)
Dins lo pichòt vilatge de Murs, lo carnaval se debana a la fin del mes de març. Es organizat pel Foyer Rural, amb l'ajuda de totes los estatjants del vilatge. Es acompanhat dempuèi d'annadas per la tropa Saboï, qu'anima la fèsta amb sos pifres, tambors e trompas. Aqueste carnaval fa tornar de personatges rituals coma los maridats, lo diable, o tanben la banda dels Bofets. Bonòme carnaval es jutjat sus la plaça de la glèisa. Lo procès es dich en occitan e en francés. Puèi es brutlat de nuèch, sus la plaça de la glèisa, aprèp un bon sopar pres totes amassa, e un percors al flambèl. »
Fotografia : Erik Delamotte
Residéncia a l’Atelier-Studio d’Euphonia, dins lo quadre dels Prèmis Phonurgia Nova 2016
Ne saber + sus l'autora e sul documentari
Benichou, Julien. Compositeur
Huang, Edda. Interprète
Benichou, Daphné. Interprète
Zinner, Lucas. Interprète
Alranq, Perrine. Interprète
François, Isabelle. Interprète
Vidal, Alain. Interprète
- Allo ! L’associacion Païsans d’aicí d’ailà d'Erau ? Bonjorn, me presenti Joana Belcaire, retirada prèp de Besièrs. Es que seriá possible d’aver un rendètz-vos amb qualqu'un de l’associacion ?
- De segur mas per de qué ? Avèm pas pron de temps ni mai pron de gens per rencontrar lo mond.
- Vaquí. Ai agut en eretatge una bòria de 30 ectaras de vinhas. Aimariái trobar un païsan interessat per un fermatge, la renda seriá pichòta.
- Aquò’s una bona idèia de nos sonar. Benlèu que seriá melhor que lo rendètz-vos siá en çò de vos per veire las tèrras. M’en vau parlar amb los autres e vos sonarai la setmana que ven. Al reveire e encara mercés Madama Belcaire !
Per lo moment farem coma aquò !
Matilda a un ostal e un òme qu’a un trabalh. E se vòl trabalhar pòt faire un Bed and Breakfast dins l’ostal de Vincent : lo conse a dich qu’èra possible de trapar d’argent per o faire. Es temps per ela d’èstre adulta, vòli pas pus bailar d’argent. Temps d’èstre « egoïsta » e d’èstre aimada per ieu e non per mon argent. E se tot se passa plan parlarem d’adopcion.
E ara lo melhor arriba : mon òme lo Rémy diluns a Frejòrgues. Lo darrièr còp qu’es vengut dins lo vilatge e benlèu en França, sabi pas, èra en çò de sa cosina que veniá cada mes d’agost se pausar dins lo Lengadòc. Rémy aimava aquel pais e cada estiu nos retrobàvem per caminar, dançar, nadar. Un jorn me demandèt :
- T’agradariá de venir me visitar a Baltimore ?
- Ai pas de sòus per pagar lo viatge. Comenci a trabalhar a la pòsta l’an que ven. De tot biais me fariá paur de venir dins aquel pais. Dins los filmes m’agrada pas. Salvatge !
- Son pas que de filmes ! Es lo darrièr còp que veni. Mos parents son retirats, an pas pus d’argent e coma fai d’estudis devi gardar tot l’argent per pagar l’universitat.
- Serai trista de pas pus te veire !
- E ieu tanben.
Aqueste ser sèm anats dançar, m’a sarrat dins sos braces, fach un poton leugièr sus las pòtas e l’istòria s’es acabada.
Es qu’un professor d’universitat pòt aimar una femna de la campanha que trabalha a la Pòsta ? Cada annada ai recebut una carta per Nadal e li ai mandat una carta per l’an novèl. Quaranta ans !
Aprèp i a agut lo Renat e puèi pas pus res dins ma vida de femna. Mas ai aimat la vida amb las gens dins lo vilatge.
Per tot dire ai paur, avèm pas lo meteis biais de viure amb Rémy ni mai de pensar. Me siá acostumada a la vida americana, mas cossí farà el aicí ? E ieu de que vòli faire de ma vida ara ? Lo pantais d’aver una filha es mòrt.
La pluèja tomba tranquilla, coma un ser d’automne - la sason ont òm n’a pas pus lo coratge de se batre per un ideal, alara qu’òm auriá tot lo temps d’o faire. Mas benlèu que amb Rémy d’autras pòrtas se poirián dubrir. La vergonha de pas èstre una ajuda per los qu’an pas res per viure, per los migrants, las femnas batudas, los enfants abandonats dins la carrièra…
Madama Joana es un pauc tard vos cal anar dormir, vòstre prince arriba deman...
Encara un còp siái davant la sortida « Arrivée » de l’aeropòrt, una ora avant l’ora. Ai enveja de rire, de plorar, de fugir, de demorar.
« L’avion Air France en provenance de Paris - Charles de Gaulle… »
Es arribat ! Devi anar al w.c, pòdi pas pus esperar. Mas es pas a costat, corre, mèfi de pas tombar ! Quand torne lo vesi ambe sos bagatges palficat al mitan de l’aerogara. Cerca d’en pertot mas pas de mon costat.
Veni plan planeta, arribi darrièr son esquina :
- Rémy !
- Joana !
Encara un còp e benlèu per longtemps siái prisonièra dins sos braces. Sabi pas quant de temps sèm demorats pegats l’un contra l’autre.
- Siás segura aqueste còp ? Pòdi creire qu’anam èstre urós ensems ? Si que non i a un avion per Paris dins doas oras.
- Se vòles podèm partir ensems. Mas davant ai crompat un lièch tot nòu, lo caldriá ensajar.
La pòrta de l’ostal qu’aviái barrada a clau es dubèrta. Dintram.
- Rémy quin plaser de te tornar veire subretot aicí. Vos siatz plan retrobat ?
- Bonjorn Matilda. Cresiái qu’aviás ton ostal ?
- Que si !
- Alara de que fas aquí ?
- M’agradavi de te veire. Aprèp la maire, lo paire.
- E Jaume es pas ambe tu ? *
- I a un problèma !
- Dejà ! Aprèp una setmana !
- Li ai dich la color de l’enfant qu’ai dins lo ventre. Alara es pas pus segur d’èstre amorós de ieu ! E ieu vòli pas viure soleta e encara mai quand i aurà lo pichòt !
- Mas Rémy e ieu volèm èstre un pauc solets. Donc vas tornar a ton ostal e vendràs sopar aqueste ser.
Matilda plora e s’en va en bombant la pòrta.
Rémy me regarda, ieu regarde Rémy e començam de rire sens nos poder arrestar. Aviam la filha e segur que ara seriá melhor d’èstre dos per s’en ocupar.
Benichou, Julien. Compositeur
Huang, Edda. Interprète
Benichou, Daphné. Interprète
Zinner, Lucas. Interprète
Alranq, Perrine. Interprète
Hébrard, Jean. Interprète
François, Isabelle. Interprète
Vidal, Alain. Interprète
Los enfants an corregut d’en pertot, los joves an cantat, los vièlhs an contat d’istòrias, los jogaires de grailes an fach dançar puèi lo mond a sautat lo fuòc. Cal faire mèfi ambe los enfants que de còps s’encontran al mitan del fuòc, tomban e se rabinan los pès se pas mai !
A un moment m’an demandat de cantar una cançon qu’aviam apresa ambe Clara a la corala occitana : A la San Joan d’estiu.
A la san Joan d’estiu la nuèit es tan pichòta
A la san Joan d’estiu la nuèit es tan pichòta
Tant pichòta es la nuèit que la mentida ombra
Ombra jos la luna ombra jos lo fuòc
E viran viran las sorcièras entorn d’un pibol
E cric cric fa lo grilh e chocho la nichola...
Angèla assetada a costat de ieu comencèt de contar la « sorcièra de Narbona ». Matilda se regalava.
- Aviái pas jamai festejat la San Joan, es tant bèl ! L’an que ven i menarai lo pichòt !
E tot lo vilatge èra estrambordat de la veire e subretot, son ventre :
- E bè Joana ta filhòla es tornada mas pas soleta, coma disiá ma grand « a un polichinèla dins lo tirador » !
- Mas totjorn polideta e braveta ! Es qu’a après un mestièr de l’autre costat ?
- Cal li demandar : ieu sabi pas tot !
Matilda se lèva e va discutir amb un joine òme que coneissi pas. Me lo presenti :
- Joana, es Jaume l’amic que m’a menat dins lo vilatge l’an passat. T’aviái contat l’istòria ! Avèm estudiat ensems la dietetica.
- A ! si ara me soveni. Bonjorn Mossur ! Bon per vos de vos retrobar ! Siatz totjorn a l’universitat ?
- E òc, ai pas encara acabat, mas tot va plan. Dins un an ai un trabalh que m’espèra en çò de mon paire qu’a un restaurant a Montpelhièr. Farai un menú especial per los diabetics e los vegetarians.
Es mièja nuèch quand arribi a l’ostal. Matilda es demorada amb son amic. Un còp de mai me senti fòra de la vida. M’aima aquela pichòta mas pensa que i a pas qu’una causa importanta per ieu : son bonur. Pensa qu’es una chança per ieu de l’aver trobada per emplenar lo void d’un avenidor sens autra tòca que la mòrt. Es coma aquò que los joves veson los vièlhs. Siái trista, decebuda : aviái tant esperat aqueste moment aprèp la fèsta per parlar de la seguida. Assetada sus la terrassa me disi qu’encara un còp me siái enganada, l’adopcion es pas una bona idèia. Es a ela de trapar son camin soleta. E a ieu de trapar lo mieu : ai cregut de me faire aimar per ma generositat. Per ganhar l’amor de Matilda, la filha qu’aviái pas aguda, li auriái tot donat. E aquel jorn de Sant Joan tot s'arrèsta. Aimar l’autre es pas se faire manjar per el.
Of ! Temps de faire un poton a Rémy e d’anar dormir un pauc.
- Alara Madama cossí va vòstra filha amb son ventre redon ?
- Siái en trin de me desrevelhar. Lo pantais es tombat al fons del potz. Matilda serà pas jamai ma filha e siái pas sa maire.
- Joana enfin rasonabla ! Me fa un grand plaser e tot aquel amor lo gardarem per nòstre avenidor. Doblides pas de me venir quèrre a Frejorgues dins una setmana.
- Donc seràs aquí lo 1er de julhet ! Òsca ! Me cal crompar un lièch per dos : lo meu fa pas que 90 centimètres, es pas per dos.
- Te daissi la causida. L’important es d’èstre l’un prèp de l’autre. Potons !
- Potons !
Ausissi Matilda dintrar a 2 oras del matin.
Nos retrobam per lo cafè a 10 oras.
- Pensi que te cal anar veire lo doctor del vilatge. Quand es prevista la jacina ?
- Lo 15 de julhet se tot se passa plan. Voldriái pichonar a l’ostal, vòli pas anar a l'espital.
- Sabi pas s’es possible. Se i a un problèma pòt èstre dangierós, òm sap pas jamai. En mai siái pas ta maire ni mai quauqu'un de ta familha. Donc m’agradariá que siaguèsse pas dins mon ostal.
- Coma voldràs ! Siái urosa d’aver retrobat Jaume. Avèm decidit de sortir ensems aqueste ser.
- Bon per tu, sembla plan brave lo tipe.
- Es totjorn amorós de ieu, m’a pas oblidada. Es una bona causa d’aver dins lo vilatge una maire e un òme !
- La setmana que ven Rémy arriba e volèm èstre un pauc tranquilles totes dos. Anem anar visitar l’ostalet de l’oncle Vincent e serà un bon ostal per viure ambe ton pichòt e ton amic se vòls. Caduna farà sa vida de son costat e pensi qu’es melhor. Puèi anirem a la vila crompar tot çò que cal per lo nanet. Aquò t’agrada ?
- Mercé plan Joana. Traparai pas jamai los mots per te grand mercejar. Anam veire l’ostal !
Evidentament l’ostal de l’oncle Vincent a besonh de netejar e la cosina sembla aquela de ma grand. Mas i a tot çò que cal per viure. Cal crompar de lençòls, d'espongas. Caldrà lavar los ridèus, e lo linge de cosina e de tot biais tot l’ostal.
La veitura al retorn de Besièrs es mai que plena. Per lo lièch lo portaràn dins la setmana.
Lo Jaume es vengut ajudar e los dos aucèls semblan plan urós. Ara es lor ostal. Compreni pas tot mas pensi a la cançon de Carmen « L’amour est un oiseau rebelle que nul ne peut apprivoiser… ». Mas pecaire n’i a un o una dins lo ventre de Matilda qu’a pas res demandat...
La maire de Jaume es venguda tanben per visitar e tot lo mond es convidat divendres per l’aperitiu. Aprèp Matilda vòl demorar dins l’ostal.
- E Jaume ? O sabi, es pas mon afaire.
- Jaume va viure ambe ieu coma aquò seràs tranquilla. Me menarà a l'espital.
Encara un còp me senti mesa sus lo costat mas serai liure de viure coma vòli amb Rémy. E lo divendres sèm totes jos lo trelhat de l'ostal de Matilda e Jaume servís lo pastís e lo vin blanc. La maire e lo paire de Jaume, los Martino semblan contents e per finir ieu tanben.
Ara m’en vau netejar mon ostal per mon Rémy. M’en tòrni soleta a l’ostal e sabi pas pus onte ne siái. De tot biais per li donar l’ostal caldrà l’adoptar i aura pas d’autra possibilitat. Mas coma benlèu se va maridar ambe lo Jaume se sonarà pas jamai Matilda Belcaire. Mas i a encara las vinhas de Vincent, e l’ostal e las tèrras de Renat.
Tot aquò a veire amb Rémy, siái cansada.
Benichou, Julien. Compositeur
Huang, Edda. Interprète
Benichou, Daphné. Interprète
Zinner, Lucas. Interprète
Alranq, Perrine. Interprète
Hébrard, Jean. Interprète
Duplan, Josette. Interprète
Un còp de mai tot semblava d’anar pel melhor dins lo melhor dels monds possibles coma disiá lo grand Voltaire que pecaire ai pas jamai legit son òbra.
Benlèu un jorn quand serai retirada : es çò que dison totes: lo jorn ont…
Qualqu'un tòca a la pòrta, Mèstre Bardot :
- Bonjorn Joana. Lo Renat aviá ges de familha e coma es vos l’eretièra de son ben tot lo mond pensa qu’es a vos de prendre en carga l’entèrrament. Sabi qu’es pas simple : èra catolic e aquela religion aima pas tròp los suicidats !
- Pensi pas que lo Renat èra tant religiós qu’aquò ! M’en vau anar veire lo curat de la parròquia. I a segurament dins la tomba de sa femna la Rosetta una plaça per el.
- E non ! es a la comuna que devètz anar e puèi veire la familha de Roseta.
- Farai tot çò que cal per qu’aja un bon viatge de l’autre costat. Anarem pas al funerarium coma per l’Oncle Vincent. E lo gòt de l’amistat se farà dins son jardin.
- Vòstre jardin ara !
- Pas per longtemps podètz me creire !
Ai pas qu’una enveja : anar al lièch e me desrevelhar aprèp l’entèrrament ! Segur qu’ai pas poscut o faire per ieu mas o vau faire per vos. E ara que tot es acabat coma dins la cançon o pòdi afortir : tot s’es plan passat e lo Renat e sa femna « resquiescant en pace » dins lo cementèri comunal.
Uèi sèm lo dissabte e la Matilda arriba lo diluns 24 de Junh a Frejòrgues. Per lo moment demorarà ambe ieu a l'ostal fins a la jacina. Ai pas res dich a degun dins lo vilatge. Serà la suspresa per tot lo mond, subretot lo ventre. Urosament que son òme es pas vengut amb ela. Mas un jorn caldrà ben e alara serà l’escandal dins lo vilatge.
Bon e deman cossí anam nos tornar trobar ? Per ieu la rancura se n’i a aguda existís pas pus. Tant de causas an cambiadas dins ma vida dempuèi lo mes d’octòbre. Benlèu que siái una autra femna : mai jove o benlèu mai vièlha...
Siái anada a Besièrs aqueste matin e ai crompat de ridèus per la cambra de Matilda : amb de flors jaunas e rojas e d’aucèls verds e blaus, la prima e l’estiu son dintrats ensem plen de jòia dins l’ostal per la San Joan ! Amb la machina es estat lèu fach : ostalariá 4 estelas ! E ara ensage de me sovenir çò que li agradava mai per manjar : la parelhada de peis a la catalana, las costèlas d’anhèl, los faviòls, l'ensalada verda, lo fromatge de cabra... N’i a pron per començar : i aura tot aquò dins lo frigò. Còire serà lèu fach.
Ara sèm dimenge, Angèla la vesina amorosa del Renat es venguda me veire per se desencusar de çò que m’aviá dich.
- O Madama Joana sabi ben que l'avètz pas tuat e de tot biais me soveni de çò que vos a fach dins vòstra joinessa quand a fach un enfant a la Rosetta. Es de sa fauta se siatz demorada tanturla ! Mas comprenètz ara qu’es pas pus aicí siái tota sola ! Aquò me fa plorar. Li ai portat lo dinnar cada jorn dempuèi la mòrt de la Roseta. Cada còp li demandava çò que li agradariá. Ieu coneissi los òmes, sieu demorada quaranta ans ambe mon Edmond. Evidentament o podetz pas saupre per de qu'avètz estada soleta tota vòstra vida. Es pas simple per un òme d'èstre veuse e es per aquò que las femnas vivon mai longtemps que los òmes. Ara ma vida es un ermàs : pas pus de Renat per discutir del vilatge e de las gens !
L’ai presa dins mos braces aquela pichòta femnòta braveta amb son coconhon cendrat e l’ai potonejada.
- Podètz me venir veire quand volètz me farà plaser Angèla !
- E bè sai que ! sètz plan brava ! Auriái pas jamai cregut qu’un jorn seriá possible de charrar ambe vos coma amb una amiga ! Doblidarai pas de venir Joana, ambe plaser !
Deman devi èstre a 10 oras del matin a Frejòrgues. Lo bonur dintra d’en pertot dins mas venas. L’istòria recomença tre la debuta : deman serem totas doas sus la terrassa coma l’an passat a la meteissa data. Lo retorn de l’enfant prodiga. Au lièch madama que deman tot va cambiar !
Ara siái assetada davant la sortida « Arrivée » de l’aeropòrt. Evidentament coma totes los que vivon dins la campanha, los païsans, siái arribada una ’ora avant l’ora. Cal bolegar un pauc Joana, anar beure un cafè e legir un jornal. M’agrada de gaitar los viatjaires que s’en van òm sap pas ont, benlèu de l’autre costat del mond. Ai començat de legir un article sus las vinhas en Lengadòc e dison que lo vin es de mai en mai bon e que i a fòrça americans que crompan de vinhals dins lo pais.
- Joana ! siái aquí ! Vèni m’ajudar que los bagatges son pesucs !
- Matilda ! Ma filha ! Tant polida !
La preni dins mos braces mas amb lo ventre es pas simple. Nos potonejam sens relambi tot en cridant coma dos enfants.
- Es que te pòdi sonar « maman » !
- Perqué pas, me fariá pus lèu plaser a mon atge. Oh ! as cambiat ta color de pels e as pas engraissat. Sens lo ventre deves èstre magreta !
- E tu as cambiat de look tanben : siás mai coma una dama de la vila. Pus ges de pels grises, de jeans de joina filha, una camisa plena de colors. Mas t’ai reconeguda madama Joana !
- E ieu tanben Madomaisèla Matilda ! Siás totjorn bèla !
Dintram a l’ostal !
Sèm dins la veitura. Matilda es tan urosa de veire lo païsatge. Es estat la meteissa causa per ieu quand tornèri fa doas setmanas. Tot sembla pichòt aquí mas amb una granda causida de colors e òm pòt veire la campanha e subretot las vinhas de cada costat de la rota. Dins l’autre pais i pas que de d'autostradas amb d’arbres gigantàs e grisàs de cada costat qu’amagan lo païsatge.
Matilda es urosa de las colors de sa cambra e arrèsta pas de dire : cool ! so cool ! Ai preparat lo sopar sus la terrassa : la parelhada de peis ambe l’aiòli.
Quand Matilda torna s’es cambiada : una camisa longa, leugièra e clara qu’aviái pas jamai vista.
- Ont as trapada aquela rauba ?
- Es Fred que me l’a crompada quand es anat visitar sa maire per nadal a Montego Bay.
- Ont es aquò ?
- Una ciutat de son pais la Jamaica.
- As una fòto de Fred ?
- Non. Mas pensi que lo vòle pas pus veire. A cadun sa tòca !
- Cresiái qu’èra lo paire de ton enfant.
- L’un empacha pas l’autre! Mas se siái tornada aicí es que l’istòria èra acabada. Aquela vida m’agradava pas. Segur qu’es un bèl òme, intelligent e tot e tot. Mas lo monde de la musica quand òm es pas musicaire es pas per ieu. Dins la vida vòli pas èstre darrièr e vòli decidir quin camin seguir.
- E ton enfant aura ges de paire !
- Aurà la color de sa pèl e quand serà grandet se vòl serà possible per el de visitar son paire a New York o a Montego Bay. E benlèu que traparai un autre paire per el, qual sap ?
E Rémy?
- Serà aicí la setmana que ven. Es retirat e se tot se passa plan anam viure ensems, aicí, ailà !
- Es qu’aurai l’escasença de demorar aicí quand seretz ailà ?
- Per lo moment es la Fèsta de la San Joan e una Fèsta qu’ai pas jamai vista: lo Total Festum. Vas anar te pausar e anirem dançar
Benichou, Julien. Compositeur
Huang, Edda. Interprète
Benichou, Daphné. Interprète
Zinner, Lucas. Interprète
Capron, Michel. Interprète
Hébrard, Jean. Interprète
Vidal, Alain. Interprète
François, Isabelle. Interprète
- Cara Joana es un plaser de vos veire. Mas vos cal faire mèfi los vints ans son passats e cal pas tròp emplenar la copa autrament lo còs pòt pas seguir.
- De que s’es passat ?
- E bè : èretz en çò del notari e una letra del regretat Renat vos a estrambordada e vòstre còr a cridat : seba ! e sètz anada dormir un pauc de l’autre costat. Mas tot va plan sètz tornada dins la vida vidanta.
- Ah me soveni ! Lo Renat me vòl pas daissar viure en patz, la gelosiá a ges de frontièra.
- Anatz préner un pauc d'èrba de la San Joan - lo trescalan qu’es la sason. E doblidetz pas de manjar de proteïnas e de beure un gòt de vin a cada repais.
- Vos en fasètz pas aquò o sabi faire.
- E se i a un problèma sonatz me, serà un plaser de vos ajudar a tornar préner tranquilla vòstra plaça dins lo vilatge. Ajatz pas paur : degun a pas cridat per las carrièras qu’aviatz tuat lo paure Renat. Fa de temps qu’aviá pas pus enveja de contunhar a rebalar son malur sus aquela tèrra. A lèu.
Tres oras aprèp dinnar : temps de me sortir del lièch, de prendre una docha, de cambiar de rauba. Dins l’intrada de l’ostal un pichòt papièr jos la pòrta: « S’avètz besonh d'ajuda siái aquí ! Joseta Soulages, vòstra vesina. » Vòli pas èstre una escrancada de la bona, mas de tot biais es plan brava aquela femna. Era pas aquí l’an passat e l'ostal èra a vendre : es arribada per la retirada benlèu. Sabi pas s’es maridada...
De que vau faire ambe l’ostal e las tèrras del Renat? Benlèu que seriá bon per de lòtjaments socials per de que se me soveni plan l’ostal del Renat es grandaràs. Seriá possible de faire quatre F2. E per las vinhas ai una idèia : perque pas faire d’òrts obrièrs per los qu’an pas de tèrra. Seriá fòrça interessant per lo vilatge. M’en vau a la comuna benlèu que trobarai lo conse.
Justament es aquí :
- Bonjorn Monsur Bonelli cossí anatz ?
- Bonjorn Madomaisèla Belcaire, quant plaser de vos veire ! Contenta d’èstre dintrada al país ? Cal es lo problèma ?
- Vaquí : lo Renat Delrieu m’a laissat son ostal e sas vinhas.
- Fòrça interessant !
- Mas n’ai pas de besonh. Voldriái faire quicòm per lo vilatge. Pòdi vendre l’ostal per un euro simbolic a la comuna. Pensi qu’amb l’ostal seriá possible de far de lòtjaments socials per los que n’an besonh. De que n’en pensatz ?
- Es plan generós mas lo problèma es qu’al conselh municipal los elegits an paur que dins los lòtjaments socials coma son per los paures i aguèsse pas que de « racalha ». Sèm una pichòta comuna e la lei nos daissa liure per çò qu’es de lòtjaments socials. Avèm pas d’obligacion.
- E ieu que cresiái que los elegits èran generós subretot amb las gens qu’an pas pron per viure.
- Mas an paur que i aguèsse d’estrangièrs venguts ont sap pas d’onte per venir viure aquí. Avètz vist las darrièras eleccions. Podriatz faire un « Bed and Breakfast » per los toristas aquò seriá bon per lo vilatge e podriatz trapar d’argent per o fa.
- Veirem ben. Per las tèrras - i a 10 ectaras - benlèu que seriá bon de faire un espaci per los jardins. Cadun podriá aver un jardin a gratis e la comuna donariá l’aiga.
- Es una bona idèia. N’en parlarai al conselh municipal que ven. Mas benlèu que los que vendon los legums sus lo mercat seràn pas contents. Evidentament tot aquò es fòrça generós per la comuna mas los interès de cadun e los interès collectius son doas causas diferentas.
- Mercé Monsur lo conse. Sonatz me quand auretz decidit si que non vendrai tot e segur que i aurà d’estrangièrs per crompar las tèrras e l'ostal. A ben lèu !
- Adieu-siatz !
E crac un pantais de mai escorgat ! Tot d’un còp me soveni de çò que me disiá un amic : i a de joves païsans qu’an fach d’estudis e que trapon pas de tèrras per trabalhar. Los retirats qu’an pas que de pichòtas pensions aiman melhor vendre : es mai interessant per la moneda ! Segur que faire una pichòta renda per un jove seriá lo bon biais. I a una associacion: « païsans d’aicí e d’ailà ». Me cal rescontrar l’associacion e tot anirà solet. Of !
Temps de sonar lo Remy per saupre coma s’es passat ambe la Matilda.
- Allo Remy !
- Cossí vas ma bèla ? Ai mandat lo bilhet a Matilda. Serà dins ton pais la setmana que ven lo diluns.
- Tot va plan, lo jorn de la San Joan : anirem dançar a l’entorn del fuòc.
- Mèfi de pas faire tombar lo pichòt o la pichòta sabèm pas encara !
- E tu Rémy quant arribas ? Ai tant besonh de te veire, d’èstre dins tos braces !
- Aquò me fa plaser, es la meteissa causa per ieu ! Maissanta filha ! Quand siás partida d’aicí pensavi que benlèu èra per totjorn e qu’aviái perdut lo solelh de ma vida !
- Arrèsta te de galejar ! Bon ! Aquí ai agut de problèmas dins lo vilatge mas pensi que tot anirà plan lèu lèu. T’o pòdi pas res dire ara es tròp complicat. Te fagas pas de lagui tornarai amb tu a Baltimore per t'ajudar amb ton ostal.
- Tot va plan. S’es possible anirem aprèp las vendémias, e tornarem per lo vin novèl !
- Es qu’as rescontrat Matilda e son òme ?
- Pas encara ! Sembla pas verai de pas demorar amb ela per la venguda de l’enfant ! Compreni pas çò que se passa, veirem ben !
- Al còp que ven, e doblides pas de me sonar deman !
Benichou, Julien. Compositeur
Huang, Edda. Interprète
Benichou, Daphné. Interprète
Zinner, Lucas. Interprète
Capron, Michel. Interprète
Hébrard, Jean
Podriái benlèu crompar de flors per plantar dins lo jardin. Fariá plaser a Remy e a Matilda.
I vau ! Me soveni de ma gran qu’aimava tant las flors e tot çò que creissiá dins lo jardin : los legums, los arbres fruchièrs. Fasiá un molon de consèrvas per l’ivèrn : de pomas d’amor, de mongetas, de ratatolha e tanben de confituras d’albricòts, de majofas, de cerièras... E quand veniam lo dimenge l’ivèrn nos regalàvem. Me disiá : mon marit es mòrt mas quand siái ambe mas flors me sembla que siái encara amb el : aimava tant lo jardin !
Lo mercat a pas cambiat : lo Bernat es totjorn aquí, lo peissonièr de Seta tanben, e la quincalhariá de Besièrs e tant d’autres. Mas i a pas ges de mond per crompar. Me sembla que las gens me veson pas o que me vòlon pas veire. Urosament n’i a dos que son contents de me potonejar lo Paul mon nebot e la Denisa. An de polidas flors per lo jardin. Mas quand es temps de pagar vòlon pas un sòu :
- Amb tot çò qu’as fach per nos ! Deves saupre qu’amb la renda tant pichona sus la vinha e las tèrras de l'oncle Vincent podèm viure e pas pus crebar de fam… Alara encara mercés, Tanta Joana !
Aquò me fa de ben d’ausir aquelas paraulas !
Los ustrièrs de Bosigas son aquí tanben. Aimi tant las ustras e n’ai pas manjat dempuèi detz mes. Las aiman pas tròp de l’autre costat ! Una dotzena per Madama !
Mas a l’entorn pas que lo silenci. Tot d’un còp me soveni : lo Renat s’es penjat ièr donc uèi es un jorn de dòl. E segur que n’i a que dison qu’es de la fauta de la masca Joana ! Fau mas crompas lèu lèu e tòrni a l’ostal.
Onze oras del matin temps d’anar en çò de mèstre Bardòt. Me passejarai un autre còp dins lo vilatge, preni la veitura, ai pas enveja de rescontrar lo mond. Se n’i a qu’an enveja de me veire sabon onte siái !
La veitura es brava: s'aviá sul còp. Mas me cal retrobar la bóstia de cambi ! Pas simple lo primièr jorn !
Mossur Bardòt m’espèra sus son davantal. A pas cambiat.
- Quin plaser de vos tornar veire ! Cossí s’es passat de l’autre costat ? E vòstra filhòla es pas tornada ambe vos ?
- Serà aquí la setmana que ven ! Mercés encara per tota l’ajuda per l’ostal, los papièrs etc... Sens vos sabi pas çò qu’auriái fach, segur qu’auriái pas poscut demorar tant de temps luènh del vilatge.
- E mercés a vos per vòstra fisança ! Assetem nos ! Volètz beure quicòm ?
- Un pauc d’aiga, mercés !
Bevèm un còp d’aiga fresca, l’aperitiu que m’agrada mai.
- Per començar quand d’argent vos devi donar per lo teulat ?
- Aquí la nòta ! Mas avètz lo temps !
- Tenètz un chèc. E encara mercés. Me rassegura per l’avenidor que benlèu partirai encara !
- Ara nos cal parlar d’avenidor totes dos tant plan: de qu’anatz faire de l’ostal e de las vinhas de l’oncle Vincent ? Avètz una idèia ?
- Mas devètz saupre que vòli pas vendre !
- E per de qué ? Un pauc tardièr per aver d’enfants a seissanta ans.
- Mas per adoptar i a pas d’atge !
- De qu’es aquela istòria ? Volètz parlar de vòstra filhòla, qu’o sabi ara es pas vòstra filhòla ?
- Perque pas ? O pòdi faire, ai lo drech. Evidentament serà pas per deman. Primièr la pichòta es embarrassada e aprèp quand serà aquí lo pichòt, veirem.
- Li donar l’ostal perque pas ! mas las vinhas ! Es que son òme es un païsan ?
- Matilda a ges de mestièr, benlèu que li agradariá d’èsser vinhairona. N’i a que dison que lo temps de las vinhas es tornat subretot dins nòstre país.
- Bon perque pas : es vòstra istòria, i pòdi pas res. Serà pas simple per ela de trabalhar ambe los païsans d’aquí : es una femna e es pas nascuda dins lo vilatge ! E en mai i aurà d’autras causas que pòdi pas dire uèi.
Mas podriatz logar la tèrra per qualques annadas. Coneissi un tipe que seriá interessat. Vos o pòdi presentar quand volretz. Fa de bon vin es per aquò qu’a besonh de mai de tèrras.
- Perque pas ? Siái d'acòrdi.
- E ara ai quicòm de terrible a vos dire. Quicòm coma una calamitat. Desencusatz me mas o devi far !
- Es pas possible de n’en parlar un autre jorn ? Soi cansada ambe lo viatge e tot çò qu’es arribat aquí..
- Justament es la seguida…
- Coma ? Me fasètz paur !
- Avant de se penjar Renat Delrieu a fach un testament novèl.
- Oh non !
- Lo 20 de junh a sièis oras :
Ieu Renat Delrieu sens enfant, laissa mon ostal, las vinhas que teni sus la comuna (10 ectaras) e l’argent de la banca a Joana Belcaire per me faire perdonar tot lo mal que li ai fach dins nòstra joinessa...
Sabi pas çò que s’es passat mas me desrevelhi dins ma cambra amb la Doctora Chevin a costat del lièch…
Benichou, Julien. Compositeur
Vidal, Alain. Interprète
Huang, Edda. Interprète
Benichou, Daphné. Interprète
Zinner, Lucas. Interprète
François, Isabelle. Interprète
Alranq, Perrine. Interprète
Capron, Michel. Interprète
Duplan, Josette. Interprète
Qualqu'un tusta a la pòrta cridant :
- Joana, Joana !
Sus l’escalièr de l’intrada de l’ostal magra, vièlha e tot en plors la vesina de Renat, l’Angèla :
- Joana secors ! Lo Renat s’es penjat dins son garatge e se te veni veire es qu’a laissat una letra.
- E alara ? Es terrible mas i pòdi pas res, es vengut ièr e l’ai fotut defòra. Voliái pas mai ausir d’istòrias sus nòstra joinessa que m’an fach tant de mal.
- Legís aquela letra !
- Se vòls mas ara es un pauc tard per faire quicòm.
A mon vilatge tant aimat tota ma vida,
Dempuèi l’escòla primariá siái estat amorós de la Joana. Segur que l’ai abandonada per la Roseta a 20 ans. Mas uèi la Roseta es partida e pensavi que ara lo sòmi podiá devenir realitat. Veni d'apréner qu’es amorosa e que se va maridar ambe un american. Donc vòli pas mai contunhar a viure. Quand los sòmis son mòrts i a pas pus de rason de viure.
Adieu-siatz totes vòstre amic Renat lo malurós
- Encara un còp i pòdi pas res faire, es pas ma fauta. Es vengut me veire ièr e èra furiós.
- Tot lo mond van dire qu’es de ta fauta.
E l’Angèla furiosa s’en va. Uèch oras del ser. Temps de sonar lo Rémy.
- Allo ! Rémy !
- Cossí vas amor de ma vida ?
- Ai pas tròp de temps per parlar. Matilda m’a sonada. Es premsa e vòl venir faire son pichòt en çò de ieu. Lo problèma es qu’a pas un sòu per pagar lo bilhet d’avion. Es que pòs li mandar l’argent o melhor prendre lo bilhet e lo mandar a Philadelphia o per internet ? L’adreiça: Matilda Delbas encò de Fred Tiafran 2345 Hillview Avenue Philadelphia. E lo telefòn: 410 587 90 87.
- O vau faire. Te fagas pas de marit sang. Mas es que siás segura de çò que fas ? As pas jamai agut d’enfant e d’un còp vas devenir maire e grand, es pas simple.
- Mas tu serà ambe ieu e serai pas pus soleta. M’ajudaràs. E en mai lo paire del pichòt es negre, cantaire o musicaire, ai pas comprés. Te sonas lèu lèu. E de l’autre costat i a de problèmas al vilatge. Te contarai tot aquò lo còp que ven. Adieu e potons mon Rémy !
- Adieu ma bèla !
Tot va plan. Es bon de pas pus èstre soleta. E zo mai lo telefòn ! Qual pòt sonar ara ?
- Madomaisèla Belcaire ?
- Òc es ela ! De que voletz ?
- Aquí la gendarmariá del vilatge. Sabi qu’es tard mas volriam vos veire. Mossur Renat Delrieu s’es penjat e a laissat una letra que parla de vos. E en mai una vesina Madama Soulages a ausit una disputa entre vos, ièr a dos oras.
- E de que pòdi faire ? Es pas ieu que l’ai penjat.
- Madama se voletz podem vos venir veire a l’ostal.
- Deman matin ?
- Non ara. Avans de donar lo permés d'enterrar seriá bon de discutir ambe la darrièra persona que l’a vist.
- E ben vos espèri !
Mas avant me cal manjar un bocinet e subretot beure un copet de vin. Un pauc de cambajon, de fromatge amb una lesca de pan e una poma reineta del Vigan. E son dejà aquí ! Amb la veitura de la polícia. Comenci de me demandar s’ai plan fach de tornar al vilatge. Evidentament la mòrt del Renat es pas un plaser per ieu. Durbissi la pòrta. Dos òmes dintran. N’en coneissi un : Madama Blanquet. Mas l’autre l’ai pas jamai vist.
- Es que nos podem assetar ?
- Vos ne'n prèga. Venètz per aquí sus la terrassa.
Se meton cadun dins un fautuèlh de jardin. M’en vau cercar d’aiga e de gòts a la cosina.
- Avètz un polit ostal Madomaisèla Belcaire ! Vos fasètz pas de lagui aurem lèu fach. Pas que de rotina.
Lor conte nòstra istòria ambe lo Renat tre la debuta fins a ièr la disputa sus lo davantal de l’ostal. Escrivon tot çò que disi. E s’en van.
Siái anada me jaire e ai dormit tota la nuèch sens me desrevelhar. Uèi es un autre jorn. Ièr es lo passat.
Bonjorn tot lo mond. Adieu los sovenirs ! Ma vida comença ara! Lo solelh brilha sus mon teulat tot nòu !
Benichou, Julien. Compositeur
Vidal, Alain. Interprète
Huang, Edda. Interprète
Benichou, Daphné. Interprète
Zinner, Lucas. Interprète
François, Isabelle. Interprète
Alranq, Perrine. Interprète
Donc me cal sonar la Matilda. Devi esperar sièis oras. Miègjorn de l’autre costat. Benlèu que lo matin a besonh de dormir un pauc s’es embarrassada. Vòli pas decidir avant çò que vau far amb ela. De tot biais ai de trabalh dins l’ostal : devi voidar los bagatges. Subretot sonar lo notari per saupre çò que s’es passat ambe lo teulat.
- Mèstre Bardòt ? Bonjorn.
- Madama ?
- Joana Belcaire. Me reconeissètz pas ? Pasmens pensi pas qu’ai pres l’accent american !
- Desencusatz me ! segur que sabiái qu’èretz tornada : tot lo vilatge o sap: « l’americana es tornada sens sa filhòla ! ».
- Mercé per tot vòstre trabalh : lo teulat, los papièrs, los impòstes. Voldriái saupre çò que s’es passat per lo teulat.
- I a agut un gròs auratge e lo dessús del teulat de vòstre ostal s’es retrobat dins lo jardin. Mon maçon a plan trabalhat. A cambiat los teules e a tot adobat. A netejat vòstre jardin e ai tot pagat.
- Vos devi donc d’argent. Quand volètz pòdi venir al burèu. E i a tanben d’autras causas que devèm discutir ensems : de qu’anatz faire de l’ostal de vòstre oncle e de las vinhas ? 20 ectaras es un molon de tèrra dins aquel pais de bon vin. Lo Sud de França es de mai en mai conegut. Benlèu qu’ai trapat quicòm que seriá interessant per vos e per lo vilatge. N’en parlarem totes dos. Quand poiriatz venir ?
- Voldriái esperar un pauc. Tant de causas son a venir dins los jorns qu’arriban ! Vos sonarai en fin de setmana.
- Esperatz pas tròp : òm sap pas jamai…a ben lèu Joana !
- Al reveire Mèstre Bardòt !
E ara un pichòt tè a l’irange aquel qu’aima mon òme american tant lonhdan ! Que plaser d’èstre sus la terrassa sus una cadièra de jardin de tela roja jos lo solelh pas encara tròp caud ! Amb un pichòt ventolet que cor dins los arbres del jardin : l’euse totjorn verd estiu coma ivèrn e lo pin tanben.
Es pas l’ora de sonar Remy que deu totjorn èstre a l’universitat. Tot d’un còp me desrevelhi : lo jet lag, lo desfasament orari ! Ai dormit doas oras ! Vau cercar lo telefòn, lo numerò, ai paur. Devi saupre que ma vida uèi es ambe Remy. De tot biais cal causir : Matilda serà pas jamai ma filha mas deman Remy serà mon marit !
- Allo Matilda ?
- Joana ! Que meravilha d’ausir ta votz. Cossí vas ? Fa de temps que siás tornada al vilatge ?
- E tu Matilda de que fas ? Me deves tot dire que me fau de lagui. De qu’as fach dempuèi tot aquel temps ? Se vòls tot saupre : siái urosa mas siái totjorn perduda. Encara un còp sabi pas pus onte ne siái.
- Mas aquel pichòt qu’espères cal es lo paire ?
- Es complicat benlèu qu’es melhor d’esperar per te contar l’istòria de se tornar veire. Es que pòdi venir en cò de tu ?
- Qual es lo paire de l’enfant ?
- Un musician.
- De musica classica ?
- Non pas : african jazz se vòls tot saupre ! Negre ! Fred Tiafran.
- E vòls venir amb el dins lo vilatge ? Sabi pas se o sabes mas dins lo vilatge per las darrièras eleccions la drecha drecha e la gaucha èran 49/51 per cent.
- E donc ? Pensi que seriá melhor de venir soleta.
- Aquò tomba plan : a de trabalh e pòt pas venir. Mas ieu vòli venir.
- E quand l’enfant arribarà segur que serà pas blanc !
- Joana, me decebes. Te cresiái mai dubèrta al mond modèrne. O sabes ben ara que la tèrra es de mai en mai pichòta.
- Ieu o sabi mas dins lo vilatge o sabon pas encara. Donc se veniás soleta tot seriá plan. Quand arribas ?
- I a un problèma : ai pas un sòu per crompar lo bilhet d’avion.
- E ton òme a pas de sòus per tu, la maire de son pichòt ?
- Un jorn benlèu quand serà conegut coma musicaire. Mas i siam pas encara. E dins aquel pais los artistas an pas d’ajuda per viure. Pas « d’intermittent du spectacle » !
- Donc onte devi mandar l’argent per lo bilhet ?
- Sus la banca de Fred, un virament.
- Pensi que lo melhor seriá de demandar a Rémy que prenguèsse ton bilhet per te lo mandar. Baila me ton adreiça. Vendrai te quèrre a Montpelhièr.
- Alara : Matilda Delbas en cò de Fred Tiafran 2345 Hillview Avenue Philadelphia US.
- Tròp complicat. Demandarai a Rémy de te sonar deman matin. A ben lèu.
- Potons !
- Diga me es un garçon o una filha ?
- Ai pas volgut saupre: descubrirem ensem ! Ciao !
Benlèu que siái tròp vièlha mas ai pas poscut dire de non ! Temps de sonar Rémy….