Explorar los documents (375 total)
Coma totjorn a cò d’Ives Roqueta lo poèta es aquí per emparaular los silencis e metre de mots que dison los umils, « los de la plèba », e los pus pichons venon per el bèlses o per lo mens dignes d’interés emai dins sa decas o flaquesas prigondas sens que jamai se permeta de los jutjar.
Es dins la caninor del Rogièr del sud Avairon, coma lo títol o pòrta, que se debanan aquelas istorietas d’una poesia de bon legir, pas brica formala que s’encamina cap a la pròsa que las vestirà dins la seguida del trabalh d’escritura de l’autor amb lo diptic de l’Ordinari del monde coma abotiment. Apevasons d’una part màger de l’òbra d’Ives Roqueta, d’unes d’aqueles tèxtes seràn enregistrats per lor autor, represes dins Cadun los seus o dins L’escritura, publica o pas o tornar meses sus l’escritòri dins un esperlongament d’aquel libròt.
Pauretats, mestieròts, alcoolisme, desirança, sexualitat, foliá, avortament, fe, mòrt, son aquí tèmas de son inspiracion dins l’exploracion d’un cada jorn, d‘un temps que passa e qu’acaba de desboselar un monde rural que s’avalís.
Es dins aqueste lòc de La Sèrra que Maria Roanet e Ives causiràn d’acabar lor vida e « es en linhas d’aqueles païsatges, qu’escriguèt sos darrièrs poèmas. »
Sorsas principalas
Es lo temps 1957-1958 de la guèrra d’Argèria e per Ives Roqueta de las interrogacions, de la començança d’una experiéncia religiosa dins un fogal de caritat de Marta Robin a Sant Bonet de Galaura. Aviá interromput sos estudis de letras classicas dins son refús de renegar los seus en cambiant de classa sociala : « Me caliá escampar tot aquò (sas originas) per devenir un grand òme, valent a dire un grand ase. »
E Lafont de contunhar : « Biograficament, es "lo mal de viure". Lo mal de la tèrra recampa los tèmas de la misèria umana a l’entorn de la confidéncia d’una crisi vitala e del tèma de la Passion del Crist. Lo poèta "tòca aquí lo fons". »
Lo mal de la tèrra que conten dètz-e-sèt poèmas se dobrís sus lo tèxt eponim, cortet, dins l’afirmacion d’aquel mal que ne patís l’autor per seguir sus una Òda a la Santa Cara del Crist que Roqueta vei coma la cara del monde modèrne. Lo ton del libre es donat. Mea culpa fach al nom d’una umanitat que lo poèta es al còr, camins de vida autobiografics de las paurs d’enfança al gost de mòrt a la pèrda dels sòmis del jovent, o a una quista de l’amor que dona d’èr al Libre dels grands jorns de Bodon. Maucòr e mal d’amor. Desesper que s’enlusís un brieu dins una Òda a Nòstra Dòna la vièlha e a son umble escalpraire sempre ligat per l’autor a un anar-venir entre absurditat de la vida e interrogacion de sa fe.
Roqueta rejonh alara a travèrs los poèmas seguents, entre realitat e simbòls, una natura que fa resson a sa vulnerabiliat e a son angoissa dins un immens e dolorós tendrum : « Lo mal de la tèrra » qu’es tanben per Joan Larzac son fraire prèire : « lo mal del Cèl. »
Un libre fòrt e ponhent, aquel que dins l’òbra d’Ives Roqueta ditz benlèu lo mai impudicament la fragilitat e la sensibilitat de son autor.
On désigne par l’appellation “parlar negue” (parler noir) ou “parlar gròs” (parler gros) un ensemble de variantes dialectales de l’ouest du domaine gascon, principalement dans les Landes, la Gironde et la région de Bayonne. Il se caractérise par un certains nombre de traits phonologiques propres, mais non exclusifs à ces parlers, comme la réalisation [ɘ] de -a- et de -e- atones. [imatge id=21647]
Edicion originala Institut Estudis Occitans, « Messatges», Tolosa, 1958.
Es per aquel recuèlh d’un dotzenat de poèmas qu’Ives Roqueta dintra en poesia en 1958 e s’impausa coma un autor que compta dins una declaracion d’apartenéncia e d’intencion de se far la paraula del monde que parlan pas e d’i tornar sa dignitat.
Poèmas d’amor, lirics e enfuocats, d’amistats –amb una guinhada barroquisanta cap a l’univèrs de Pèire Francés, l’amic Pèiròt- o evocacion del país per « dire lo campèstre dels òmes, en images de lenga » dins « una fam de mots jamai assadolada ».1
Roqueta a 22 ans amb al còr aquela panta d’èsser la votz de son pòble, de se’n noirir per ne faire la matèria primièira de son òbra. « La joinessa del poèta exigís qu’abranda aquela panta, que denóncia, qu’acusa, qu’anóncia un país abitable .» Es çò que fa dins una lenga escrincelada, dirècta que se sap faire violenta, posant volontàriament dins l’expression sociala, lo natural de la paraula viva. Amb Ives Roqueta, lo poèta occitan es una votz collectiva, votz populara, votz contemporanèa e immemoriala : tre son primièr recuèlh, se definís e definís lo poèta coma trabalhador d’utilitat publica.
Vaquí çò que ne dirà mai tard : « L’escritura pòt pas èsser ni presa, ni exercici de poder. Es un trabalh coma un autre. Lo bonur seriá que foguèsse "trabalh d’utilitat collectiva", servicis qu’òm se rend entre egals… »
Tres partidas plaçadas caduna jos los auspicis de tres poètas franceses famoses qu’inspirèron l’autor : Paul Éluard, Guillaume Apollinaire e René Guy Cadou a qual, segon R. Lafont : « los poèmas d’amor e d’evocacion del país devon fòrça sens denegar lo segond Eluard. »
Ives Roqueta, a travèrs aquelas influéncias, capita d’alargar son caminament poetic personal tot fasent ausir una votz singulara. Se fa lo poèta de la paraula, sens s’alunhar completament de sos mèstres Josèp Sebastian Pons o Max Roqueta – a qual es dedicat lo libre- quora pintra « lo caratge de la tèrra » dins sos mormolhs mai secrets, dins lo bruch dels arbres o de l’aiga, « dins lo pantais del cade ».
Dins un estudi sus l’òbra, Maria Joana Verny vei dins lo poèma eponim L’escriveire public un rebat del poèma de Max La lenga s’es perduda : « Diferisson pasmens per sa fin, los dos poèmas : Max ne demòra a l’impossibilitat de parlar " ieu demòre mut e nus per lo camin ", alara qu’Ives, dins l’ardor de sa jovença, se quilha en quilhar " una taula / contra lo vam dels sèrres " e es aquí que se proclama " escriveire public " ».2
Lo poèta s’inscriu d’ara enlà al mitan de son pòble, dins aquel « revirament messianic »3, que comença ja segon Lafont, « de definir " lo mal de la tèrra " ». Es lo títol del recuèlh seguent qu’esperlongarà « los damnes de la tèrra » qu’acaba aqueste.
Lafont tot respièchant l’estetica d’Ives Roqueta se permetiá dins Òc, a la sortida del libre, qualques criticas sus la fòrma mas mancava pas de saludar « un libre fòrça important que pòrta lo ton de la vida vidanta », una poesia que se fa « l’ensag de la vertat. »
Del poèma al poèta, se pòt pas que partejar la conclusion de Maria Joana Verny : « Roqueta escriveire public… òc-ben, lo títol d’aquela òbra de joinessa es ben aquel que se poiriá donar a l’ensemble de l’òbra per rendre compte d’aquela volontat capuda de donar una votz a aqueles que n’an pas. »
Aquela votz de contaire, rocalhosa e universala, d’un que marquèt son temps nos demòra per sempre mai => https://occitanica.eu/exhibits/show/las-voses-de-la-modernitat---/ives-roqueta--l-escriv--ire-pu
1 Joan Eygun, Prefaci, dins Pas que la fam / La faim, seule - 1958-2004, Letras d'òc, 2005. « ua hami de mots jamei arregolada »
2 Maria-Joana Verny, « Ives Roqueta, escriveire public », Revue des langues romanes, Tome CXXI N°2 | 2017, 407-434.
3 Ibid
La publication est née de la rencontre des écrivains Jean-Paul Creissac, Jean-Marie Auzias et Bernard Lesfargues, les principaux collaborateurs seront Philyppe Gardy, Roland Pécout, Jean-Yves Casanova, Françoise Joana, Marie-Jeanne Verny.
Revue de création, chaque numéro présente un choix de textes : poèmes, extraits de romans, nouvelles, chroniques. C'est aussi un lieu d'échanges, d'analyse et de critique.
Parallèlement à la revue, Jorn publie, en co-édition avec les éditions Fédérop, plusieurs ouvrages parmi lesquels Lo paisatge endemic de Philippe Gardy, Elena de Bernard Manciet, ou encore Médée de Max Rouquette.
En 1995, alors que la revue a cessé de paraître, les trois écrivains, Jean-Paul Creissac, Jean-Claude Forêt et Philippe Gardy, prennent la suite de Roselyne Roche à la direction des éditions Jorn. Dans la continuité du projet initial, ils vont publier les plus grands noms de la poésie occitane contemporaine : Max Rouquette, Bernard Manciet, Robert Lafont, Bernard Lesfargues... tout en défrichant de nouveaux territoires en diffusant de nouvelles voix et des talents méconnus.
