Explorar los documents (12 total)
Dos libres :
L’ordinari del monde, Letras d’òc, 2009.
Format 16 X 24 cm. 112 paginas.
ISBN 978-2-916718-19-4
A cada jorn son mièg lum. L’ordinari del monde II. Letras d’òc, 2015.
Format 16 X 24 cm. 120 paginas.
ISBN 978-2-916718-63-7
L’ordinari del monde son dos libres d’Ives Roqueta pareguts a cò de letras d’òc en 2009 per lo primièr e 2015, per la seguida, jostitolada: A cada jorn son mièg lum. L’autor ne fasiá la presentacion aital dins Auteurs en scène de junh de 2004 que ne donava las premícias : « Tròces de vida pertocant de subjèctes grèus, de còps dramatics, posats per çò essencial sus l’amolonament de las causas que sabi sus las gents. De mond per quals poguèri ressentir de compassion coma aquel curat pedofil, aquel notari malonèste excluït de son òrdre e qu’acabèt sa vida solet coma un paure bogre… o aquela joventa barbuda que cantava un còp èra dins un còr de femnas. Tèxtes cortets, que se sarran dels poèmas, istorietas. Un trabalh dels bèlses entamenat fa d’annada e que se vòl coma un remèdi a la poesia caganta. »
Sus las quatrenas de cobèrtas legissèm : « L’ordinari del monde, un seissantenat de novèlas que disen tan plan la negror e l’amarum del monde coma sa frescor o la fòrça tarribla de l’amor. Mas tanben sovenirs d’enfança, òdis e crimis, beutat de las femnas, quista de Dieu, ressons de poèmas vièlhs, patiments e jòias ? Un grand libre de vida. » E per la seguida, A cadun son mièg lum : « Dins aquèsta seconda garba de novèlas (47), s'i encontram tornamai "lo mond ordinàri". Escritura simpla e mestrejada, parçans de vida d'òmnes e femnas d'aièr e d'auèi, pròsa que se fa poesia tan los mots cantan lo temps que passa, amor e òdi, violença e doçor: lo treslús de çò verai. »
Es dins lo sovenir d’una escapada amb Max Roqueta a La Sèrra, dins las annadas seissanta, ont aviá contat a son mèstre la vida « d’aquelas gents qu’aviá ninòiament remiradas e caridas » qu’Ives Roqueta enrasiga los poèmas-novèlas de Ponteses o de l’Ordinari del monde. Max i diguèt : « As de qué escriure un fum de novèlas e saique en crosant los personatges qualques romans. »1
En 1976, Ponteses desflora d’unas d’aquelas astradas de misèrias d’aqueles del Pont mas cal esperar d’annadas e lo retorn a la Sèrra per se veire concretizar a de bon a travèrs l’Ordinari del monde aquel projècte d’escritura.
Per Ives es un pauc lo temps de la traversada del desèrt. Es Joan Eygun que se va trachar d’aquela incongruïtat : « un escrivan occitan d’una qualitat de las grandas daissat volontarament de caire per lo mond cultural occitan »2 e que s’entacha d’o tornar publicar a cò de Letras d’Òc, a partir de 2005. Dins d’antologias coma Poésie d’Òc au XXème siècle o Camins dubèrts mas tanben dins de libres de poesias Lemosin’s blue ; El, Jòb o antologia personala Pas que la fam consacrada a l’autor « per tornar donar qualqu’unes dels tèxtes mai fòrts d’Ives a un public novèl ».
Per far seguida a aquel prètzfach, Letras d’Òc publica doncas en 2009 L’ordinari del monde que los poèmas cortets de Ponteses i venon pròsas dins de novèlas un pauc mai longas, grelhs levats en espigas de la maduretat, que pòrtan frucha cent còps mai e que s’alargan cap a d’orizonts novèls. L’autor es al cimèl de son art, « òme vièlh de la montanha », ne ven mai pietadós e es amb mai d’empatia que dins Ponteses qu’ofrís als seus sa pluma per los aparar de l’oblit e los dire dins l’enfachinament que sempre aguèron sus el, en cèrca de la beltat amagada de la vida. Nusa la desnisa dins « lo caòs del monde e las tenèbras de l’endedins. » 3
E Sèrgi Pey de completar, dins lo meteis numèro d’Auteurs en scène, dins una letra a son amic Ives : « Qual uèi en França a pogut gausar escriure un poèma tan subversiu coma l’amor entre dos obrièrs de la SNCF o l’avortament d’una filha de bòria ? La poesia plena de sang de Roqueta se fa lecar per los cans. Los gals acaban sas tripas. Roqueta se sap emparar de l’accident del cada jorn per l’enauçar al reng de tragedia. Es lo grec que recitarem dins nòstres latins sens messas. »4
Es en 2015, aprèp d’espròvas personalas que toquèron Maria Roanet e Ives, que Letras d’Òc publica, lo segond libre de L’ordinari del monde : A cada jorn son mièg lum que pareis qualques meses aprèp la mòrt de son autor.
Es la darrièira pèira al quilhòt de l’òbra bèl d’un escriveire excepcional, un darrièr rai de lutz per far dançar la polsa de l’ordinari del cada jorn.
L’ordinari del monde foguèt al programa del CAPES d’occitan de 2018.
1 Ives Roqueta, « A l’intrada del temps clar », Les Cahiers Max Rouquette, N°7, 2013.
2 Joan Eygun, « Har tornar a la lutz : dix ans d’édition d’œuvres occitanes d’Yves Rouquette », Revue des langues romanes, Tome CXXI N°2 | 2017, 501-508.
3 Ives Roqueta, « L’estetica », A cada jorn son mièg lum. Letras d’òc, 2015.
4 Sege Pey, « À Yves Rouquette mon ami », Lebeau, Jean (dir.), Auteurs en scène, juin 2004.
Edicion originala IEO edicions, « A tots », N°87, Tolosa, 1984.
Cobèrta illustracions Pèire François.
Format 11 X 18. 443 paginas.
ISBN 85910-008-3
Es gaireben al moment que se retira dels afars de l’IEO qu’Ives Roqueta, en 1981, s’acara en pròsa a una fresca istorica de las bèlas, Lengadòc Roge, que Los enfants de la Bona ne devián èsser la primièra partida. « Armand Miquèl, dins l’estiu de 1905, entrepren d’escriure, a la demanda de sa jove mestressa Marià Metchnikòv, çò que foguèt sa vida.
Armand aviá 12 ans en 1831 quand, al lendeman d’un Carnaval ont los Montanhards de Capestanh avián fach fèsta a la Republica sociala, la Roja, la Bona, son paire Simon foguèt arrestat per cants sedicioses.
Los "Enfants de la Bona" son Armand, sos companhs d’escòla e Gabanòt l’estropiat que lo prendrà amb el lo 4 de decembre a Besièrs per resistir al còp d’Estat, ont los Republicans comptaràn 70 mòrts o nafrats... »
Lengadòc roge : Los enfants de la Bona es doncas un roman istoric que se propausa de contar los eveniments màgers de la fin del sègle XIX e de la debuta del sègle XX a travèrs las aventuras d'Armand Miquèl, lo narrator. Ives Roqueta nos ditz a la debuta de son libre son projècte literari de fargar una epopèa ambiciosa, dins una relectura sociala, per anar cap a un èime narratiu. « L'idèa d'escriure Lengadòc Roge me venguèt en 1974, quand pensèri qu'un òme dins sa vida aviá poscut conéisser la resisténcia al Còp d'Estat de Napoleon III, la Comuna de Narbona, los eveniments de 1907, la guèrra de 1914-1918, lo congrès de Tours per parlar pas que de quauques eveniments considerables. »
Dins la Revue des Langues Romanes Gautièr Couffin vei : « a l’origina de tota motivacion per l’escritura de Lengadòc Roge, la volontat de contar dins una òbra literària que seriá d’inspiracion a l’encòp occitanista e socialista, d’eveniments que son per Ives Roqueta importants per l’Istòria e la memòria d’un pòble d’Òc e evidentament d’un pòble Roge. »1
Los eveniments aquí pintrats son pas especificament occitans. L'insureccion populara al còp d'estat de 1851, es d'aquò que parla lo roman, toquèt amb mai o mens d’amplor França tota. Pasmens capitèt en Provença e un pauc en Lengadòc, del costat de Besièrs.
Movement de resisténcia, movement social, movement popular s’i pòt veire tanben l’acte de naissença d’un Miègjorn Roge qu’aviá tot per reténer l’atencion d’un autor qu’engatgèt sa vida tota dins aquelas dralhas. L’avèm tornanarmai aquí militant infatigable que fa òbra de reparacion davant l’oblit que la resisténcia al còp d’estat de 1851, en Lengadòc, emai siá viva encara del costat de Capestanh, es dintrada dins lo delembrièr de l’Istòria. Esperlongament cap al pòble occitan d’un dever de memòria necessari començat en cançons còsta Marti -a qual Ives manlevèt lo títol Lengadòc Roge- que se retroba tanben dins lo trabalh menat sus Los carbonièrs de la Sala o dins la revista Viure. Ives Roqueta se fa l’apòstol « d’una teologia subversiva », nos ditz son fraire Joan Larzac : « aquela de la memòria dels vencits, lo memoria passionis, sens qué res non pòt ressuscitar ».2
Jos la trama istorica traitada amb rigor e realisme, -los protagonistas principals, los eveniments màgers son servats e contats a partir d’un estudi sus Joan Pech que faguèt R. Ferras- Ives Roqueta abòrda los tèmas que li son cars : las inegalitats socialas, las injustícias, mas tanben la plaça de las femnas, la religion, l’infirmitat, lo sèxe, la mòrt. A l’aise dins lo raconte, son escritura es destricada, sens retenguda, tocant los registres populars dins los dialògs -per saique pegar mièlhs a la realitat- e sap dire amb emocion, dins una pròsa de longa ondrada de poesia, d’umor e de trufariás, l’incompreneson, la tristessa, la dolor o espetar dins un gaug sauvatge dins un capítol que pintra un Carnaval antologic. Ives se sap servir de faches istorics : « se passegèt en vila una granda pepetassa de femna, vestida de roge e qu’apelavan la Bona, la Sociala, la Roja » ; Pèire François passa pas a costat tanpauc que ne fa la cobèrta del libre.
Dins l’òbra de Roqueta, virada tre la començança cap als umils, enrasigada puèi dins son terrador amb Lo poèta es una vaca e Ponteses, Lengadòc Roge ven faire lo ligam dins una ficcion tota relativa entre un projècte d’escritura ligat al pòble –que retrobam puèi dins lo diptic de L’ordinari del monde- e l’òme d’accion qu’èra : òme dins son país e òme dins son Istòria. Es mai l’amor per un pòble capon e mut a qual prèsta sa votz de contaire dins un prètzfach de desalienacion, d’Escriveire public.
A sa sortida, lo libre foguèt aculhit per Maria Clara Viguièr, dins Occitans, coma « lo libre tant esperat », l’acompliment de l’òbra d’I. Roqueta e una responsa a l’espèra d’un Joan Frederic Brun que regretava, en 1980 dins Aicí e Ara, la promessa degalhada d’un autor –prosator en grelh- que donava en pastura a sos legeires fins a aquel roman sonque de novèlas cortetas. Aqueste còp lo libre es bèl, 443 paginas, mas o sabèm ara la seguida dels Enfants de la Bona que se deviá titolar Decembre Negre veirà pas lo jorn ni mai los autres volums.
L’autor, o diguèt en 1985 dins una presentacion que faguèt a Carcassona, n’aviá pasmens la centena dins son cap. Lo primièr libre fasiá mai de milas paginas, e èra escrich tot en un tròç. O calguèt copar per l’edicion, çò que daissava la segonda part un pauc panarda e de tornar escriure. « Armant, l’eròi, ven una mena de gauchista del temps, de la vida ritmada per los engatjaments revolucionaris e lo daquòs amorós. Se deviá embarcar a Seta sus un merlucièr, faire lo torn del monde e davalar amb las tropas de Gambetta al moment de la comuna de Narbona. » Se seriá puèi pausat coma un testimòni ideal a La Crosada, lòc estrategic entre Besièrs (1851), Narbona (1871) e Argelièrs (1907), ont lo trapam, vièlh, a la debuta dels Enfants de la Bona.
1 Gauthier Couffin, « Lengadòc Roge d’Ives Roqueta, escriure per bastir una memòria : 1851 cossí bastir un remembre escafat ? », Revue des langues romanes, Tome CXXI N°2 | 2017, 463-476.
2 Lebeau, Jean (dir.), « Yves Rouquette, entre parole et spectacle », article de Joan Larzac « Et nous rirons d’être si fous. », p. 45 a 50, Auteurs en scène, juin 2004.
Coma totjorn a cò d’Ives Roqueta lo poèta es aquí per emparaular los silencis e metre de mots que dison los umils, « los de la plèba », e los pus pichons venon per el bèlses o per lo mens dignes d’interés emai dins sa decas o flaquesas prigondas sens que jamai se permeta de los jutjar.
Es dins la caninor del Rogièr del sud Avairon, coma lo títol o pòrta, que se debanan aquelas istorietas d’una poesia de bon legir, pas brica formala que s’encamina cap a la pròsa que las vestirà dins la seguida del trabalh d’escritura de l’autor amb lo diptic de l’Ordinari del monde coma abotiment. Apevasons d’una part màger de l’òbra d’Ives Roqueta, d’unes d’aqueles tèxtes seràn enregistrats per lor autor, represes dins Cadun los seus o dins L’escritura, publica o pas o tornar meses sus l’escritòri dins un esperlongament d’aquel libròt.
Pauretats, mestieròts, alcoolisme, desirança, sexualitat, foliá, avortament, fe, mòrt, son aquí tèmas de son inspiracion dins l’exploracion d’un cada jorn, d‘un temps que passa e qu’acaba de desboselar un monde rural que s’avalís.
Es dins aqueste lòc de La Sèrra que Maria Roanet e Ives causiràn d’acabar lor vida e « es en linhas d’aqueles païsatges, qu’escriguèt sos darrièrs poèmas. »
Sorsas principalas
Es lo temps 1957-1958 de la guèrra d’Argèria e per Ives Roqueta de las interrogacions, de la començança d’una experiéncia religiosa dins un fogal de caritat de Marta Robin a Sant Bonet de Galaura. Aviá interromput sos estudis de letras classicas dins son refús de renegar los seus en cambiant de classa sociala : « Me caliá escampar tot aquò (sas originas) per devenir un grand òme, valent a dire un grand ase. »
E Lafont de contunhar : « Biograficament, es "lo mal de viure". Lo mal de la tèrra recampa los tèmas de la misèria umana a l’entorn de la confidéncia d’una crisi vitala e del tèma de la Passion del Crist. Lo poèta "tòca aquí lo fons". »
Lo mal de la tèrra que conten dètz-e-sèt poèmas se dobrís sus lo tèxt eponim, cortet, dins l’afirmacion d’aquel mal que ne patís l’autor per seguir sus una Òda a la Santa Cara del Crist que Roqueta vei coma la cara del monde modèrne. Lo ton del libre es donat. Mea culpa fach al nom d’una umanitat que lo poèta es al còr, camins de vida autobiografics de las paurs d’enfança al gost de mòrt a la pèrda dels sòmis del jovent, o a una quista de l’amor que dona d’èr al Libre dels grands jorns de Bodon. Maucòr e mal d’amor. Desesper que s’enlusís un brieu dins una Òda a Nòstra Dòna la vièlha e a son umble escalpraire sempre ligat per l’autor a un anar-venir entre absurditat de la vida e interrogacion de sa fe.
Roqueta rejonh alara a travèrs los poèmas seguents, entre realitat e simbòls, una natura que fa resson a sa vulnerabiliat e a son angoissa dins un immens e dolorós tendrum : « Lo mal de la tèrra » qu’es tanben per Joan Larzac son fraire prèire : « lo mal del Cèl. »
Un libre fòrt e ponhent, aquel que dins l’òbra d’Ives Roqueta ditz benlèu lo mai impudicament la fragilitat e la sensibilitat de son autor.
Edicion originala Institut Estudis Occitans, « Messatges», Tolosa, 1958.
Es per aquel recuèlh d’un dotzenat de poèmas qu’Ives Roqueta dintra en poesia en 1958 e s’impausa coma un autor que compta dins una declaracion d’apartenéncia e d’intencion de se far la paraula del monde que parlan pas e d’i tornar sa dignitat.
Poèmas d’amor, lirics e enfuocats, d’amistats –amb una guinhada barroquisanta cap a l’univèrs de Pèire Francés, l’amic Pèiròt- o evocacion del país per « dire lo campèstre dels òmes, en images de lenga » dins « una fam de mots jamai assadolada ».1
Roqueta a 22 ans amb al còr aquela panta d’èsser la votz de son pòble, de se’n noirir per ne faire la matèria primièira de son òbra. « La joinessa del poèta exigís qu’abranda aquela panta, que denóncia, qu’acusa, qu’anóncia un país abitable .» Es çò que fa dins una lenga escrincelada, dirècta que se sap faire violenta, posant volontàriament dins l’expression sociala, lo natural de la paraula viva. Amb Ives Roqueta, lo poèta occitan es una votz collectiva, votz populara, votz contemporanèa e immemoriala : tre son primièr recuèlh, se definís e definís lo poèta coma trabalhador d’utilitat publica.
Vaquí çò que ne dirà mai tard : « L’escritura pòt pas èsser ni presa, ni exercici de poder. Es un trabalh coma un autre. Lo bonur seriá que foguèsse "trabalh d’utilitat collectiva", servicis qu’òm se rend entre egals… »
Tres partidas plaçadas caduna jos los auspicis de tres poètas franceses famoses qu’inspirèron l’autor : Paul Éluard, Guillaume Apollinaire e René Guy Cadou a qual, segon R. Lafont : « los poèmas d’amor e d’evocacion del país devon fòrça sens denegar lo segond Eluard. »
Ives Roqueta, a travèrs aquelas influéncias, capita d’alargar son caminament poetic personal tot fasent ausir una votz singulara. Se fa lo poèta de la paraula, sens s’alunhar completament de sos mèstres Josèp Sebastian Pons o Max Roqueta – a qual es dedicat lo libre- quora pintra « lo caratge de la tèrra » dins sos mormolhs mai secrets, dins lo bruch dels arbres o de l’aiga, « dins lo pantais del cade ».
Dins un estudi sus l’òbra, Maria Joana Verny vei dins lo poèma eponim L’escriveire public un rebat del poèma de Max La lenga s’es perduda : « Diferisson pasmens per sa fin, los dos poèmas : Max ne demòra a l’impossibilitat de parlar " ieu demòre mut e nus per lo camin ", alara qu’Ives, dins l’ardor de sa jovença, se quilha en quilhar " una taula / contra lo vam dels sèrres " e es aquí que se proclama " escriveire public " ».2
Lo poèta s’inscriu d’ara enlà al mitan de son pòble, dins aquel « revirament messianic »3, que comença ja segon Lafont, « de definir " lo mal de la tèrra " ». Es lo títol del recuèlh seguent qu’esperlongarà « los damnes de la tèrra » qu’acaba aqueste.
Lafont tot respièchant l’estetica d’Ives Roqueta se permetiá dins Òc, a la sortida del libre, qualques criticas sus la fòrma mas mancava pas de saludar « un libre fòrça important que pòrta lo ton de la vida vidanta », una poesia que se fa « l’ensag de la vertat. »
Del poèma al poèta, se pòt pas que partejar la conclusion de Maria Joana Verny : « Roqueta escriveire public… òc-ben, lo títol d’aquela òbra de joinessa es ben aquel que se poiriá donar a l’ensemble de l’òbra per rendre compte d’aquela volontat capuda de donar una votz a aqueles que n’an pas. »
Aquela votz de contaire, rocalhosa e universala, d’un que marquèt son temps nos demòra per sempre mai => https://occitanica.eu/exhibits/show/las-voses-de-la-modernitat---/ives-roqueta--l-escriv--ire-pu
1 Joan Eygun, Prefaci, dins Pas que la fam / La faim, seule - 1958-2004, Letras d'òc, 2005. « ua hami de mots jamei arregolada »
2 Maria-Joana Verny, « Ives Roqueta, escriveire public », Revue des langues romanes, Tome CXXI N°2 | 2017, 407-434.
3 Ibid
1900, lo Miègjorn tot, que son economia es la vinha, pas que la vinha, crida seba. « Midi se meurt »1 escrirà Marcelin Albèrt a Clémenceau. Lo vin se vend pas, es mens car que l’aiga. A Narbona, dins los cafès, se crompa a l’ora : 10 centimes per beure tot çò que podretz engolir dins una ora !
En causa, cinquanta ans de per abans, la filloxèra que rosigant lo vinhal capvirèt lo mercat. Al moment de la marrana qu’anequeliguèt la produccion locala, d’autras abitudas se prenguèron : importacion en franquesa de vins d’Argèria, plantacion en litoral de vinhas asaigablas (que l’aiga tuava l’insècte), sucratge o chaptalizacion mercé lo sucre de bleda-raba, molhatge e vins farlabicats quimicament de còps sens rasim. Puèi, las vinhas dau Lengadòc novelament plantadas sus de susfàcias mai bèlas e amb un encepatjament mai productiu -carinhana e aramon- venguèron dins son plen per pissar lo vin dins una societat vodada tota, d’ara enlà, a la monocultura. Amb per consequéncia a tot aquò, l’afondrament dels corses e la misèria pels mai paures.
A la prima de 1907, Marcelin Albèrt, cafetièr vinhairon d’Argelièrs, que bramava dins lo desèrt dempuèi d’annadas, es enfin entendut. Per aqueles de son vilatge primièr e d’autres qu’arriban 87 a Narbona per faire pression sus una comission d’enquista parlamentària que s’i teniá per rasonar sus la crisi del vin. Qualques jorns aprèp es lo primièr meeting a Salèlas d’Aude, d’aquel que de Cigal -òme un pauc eslhauçat- es ara escaisnomat lo Bolegaire, abans que de venir un pauc mai tard l’Apòstol dels guses e enfin lo Redemptor. Lo moviment pren lèu d’ample : de vilatges en vilatges se montan de comitats de defensa de la viticultura, de vilas en vilas, cada dimenge, de recampaments de mai en mai bèls se van téner amassant a cada còp mai de 100000 personas. 700000 o 800000 personas a Montpelhièr, lo 9 de junh ! Lo cònsol socialista de Narbona, dintrat dins lo moviment lo 5 de mai, Ferroul-lo Pelut2, Ferroul-lo-Faidit3, orator de tria abranda las folas : « Aurem pas jamai que çò que serem capables de préner ! » e politiza la contèsta reprenent una idèa d’Albèrt en cridant a una grèva de l’impòst e a una demission dels elegits.
La seguida es dramatica que la demission dels elegits dels « departaments federats del Sud », presentada per París coma una menaça de separatisme, permet a Clémenceau lo tot potent president del conselh e ministre de l’interior de reagir. A l’estupor e incompreneson dels vinhairons, lo govèrn manda la tropa que, al moment de l’arrestacion de Ferroul, tira sus la fola a Narbona, tua 6 personas e daissa de nafrats nombroses sul pavat. Lo XVIIn regiment d’Infantariá, compausat sonque de soldats lengadocians, mes a l’escart a Agde en causa los eveniments e assabentat del masèl de Narbona, se motina e camina sus Besièrs ont es aculhís braces dobèrts per los manifestants. Çaquela, los responsables del moviment son empresonats, Marcelin que s’èra enfugit es aleiçonat per Clémenceau e vist coma un traïdor per los sieus. Lo Redemptor torna a Argelièrs incomprés e mespresat per totes.
La sortida de crisi se fa per de mesuretas que van assegurar la perenitat del vinhal de massa, mercé la transformacion dels comitats de defensa en Confederacion Generala dels Vinhairons del Miègjorn (CGV) que van ajudar a organizar la produccion, participar a la creacion de las primièiras cooperativas e a la lucha contra la frauda que met fin al vin industrial. La guèrra granda finirà d’o arrengar tot en sacralizant lo « Vin de la Victoire » que ven asaigar en abonde las trencadas.
Se Albèrt e Ferroul evòcan torn a torn los barons dau Nòrd davalant sus lo Miègjorn, se se daissan de còps anar a presentar lo moviment vinhairon coma una nòva resisténcia catara, se la lenga d’òc parlada e compresa per tota la populacion florís sus nombre de pancartas e servís de còps a dessobtar los agents de Clémenceau, seriá fals, emai Ferroul i agèsse somiat, de veire dins lo moviment de 1907 una temptativa autonomista coma o foguèt presentat per sos opausants per justificar l’emplec de la fòrça. Es de bon veire puslèu coma o sotalinha Remy Pech « una revòlta legala emai legalista »4 que voliá faire pression sus lo Parlament per faire votar leis novèlas e protegir lo mercat del vin, çò que serà fach fin finala per sortir de la crisi. Ne demòra pasmens dins l’afectiu popular un estacament prigond a aquela temporada de son istòria, una apropriacion d’aqueste passat coma fondamenta de las luchas que seguiràn.
En 1974, Robèrt Lafont se fa portar coma lo candidat de las minoritas nacionalas –en union amb los Còrses, Basques, e una part dels Bretons- a l’eleccion presidenciala amb un eslogan : « Volèm Viure al País ». A partir de Lucha occitana de comitats de sosten son montats a la lèsta per collectar las cents signaturas necitas dins aquel temps per avalorar una candidatura. Lafont e sos aligats inquiètan lo poder. Son 114 signaturas que son reculhidas mas lo Conselh Constitucional, jol pretèxte que d’unes elegits que s’engatjavan a sosténer Lafont avián ja donada a un autre sa signatura, ne refusa 18 e invalida la candidatura. D’aquel fracàs relatiu, Robèrt Lafont, sentissent lo resson positiu fach a sas tèsis neo-regionalistas, ne conclutz que cal bastir una fòrça politica novèla que siá a l’encòp socialista e autonomista. Convida Lucha Occitana a se transformar a travèrs son recrutament, sas estructuras e biasses de debatre e a daissar de caire son extremisme revolucionari. Propausa tanben una evolucion de sos comitats de sosten en comitats Viure al País que -malgrat d’unas oposicions vengudas de militants de Lucha Occitana- dins un recampament bèl, a Fenièrs en Lemosin, lo 23 de junh, se fedèron per devenir lo Movement Socialista Autonomista Occitan « Volèm Viure al País ». (MSAO-VVAP).
Sèrgi Viaule descriu aital lo movement que ven de nàisser : « Aquel movement novèl romp radicalament amb lo romantisme revolucionari de Lucha Occitana dins d’opcions mai pragmaticas e subretot mai sociala-democratas »1. Lèu-lèu lo movement pren d’ample - son recrutament anava de la social-democracia a la democracia-crestiana- per comptar un milierat de militants fòrça ben organizat. Un comitat de coordinacion o burèu nacional supervisa las accions de comitats locals nombroses e escampilhats sus lo territòri qu’an una autonomia granda e que demòran en ligam a travèrs un bulletin interior. Lo movement se dòta tanben, a partir de febrièr de 1978, d’un mesadièr d’opinion de difusion mai larga, la revista Volèm Viure al país.
Tre sa començança VVAP es part prenenta dau recampament de l’Union de l’esquèrra francesa pensant que d’unas de sas opcions autonomistas seràn presas en consideracion e mesas en òbra un còp lo poder conquistat. Robèrt Lafont pensava aital promòure la frucha de son trabalh mercé los partits d’esquèrra e lor donar la volontat d’anar cap a una politica de decentralizacion. Mas, segon Gerad Tautil, dins una analisi de l’òbra politica de Robèrt Lafont : « una ostilitat cap a l’idèa d’autonomia s’afortís dins las declaracions de responsables del partit comunista (PCF) del Lengadòc Rosselhon. Maurici Verdier, responsable d’aquela federacion del PCF se refusa de distinguir l’idèa d’autonomia regionala o interregionala d’aquela d’independéncia. Confusion totala o refús de préner en compte las consequéncias politicas del concèpte ? Saique los dos. Mas aquela amalgama s’explica tanben per la volontat de Lafont de faire participar lo movement occitan sus una basa comuna : una transformacion de la Republica, a l’encòp decentralisatritz e federala. » VVAP es menat tanben a préner sas distàncias amb las representacions nacionalas quand l’Union de l’esquèrra s’estrifa en 1977.
Lo trabalh de reflexion continua pasmens, la contribucion de VVAP es entre autras causas una proposicion detalhada d’estatut d’autonomia per Occitania tocant maites domenis de competéncias politicas e administrativas que deurián èsser transferidas a las regions occitanas. Pren còrs dins una brocadura que sortís en setembre de 1980 en suplement al numèro 28 de la revista Viure al País e qu’es titolada : Statut d’autonomie pour l’Occitanie.
Sus lo terren VVAP es present dins la mobilizacion dels Comitats d’accions viticòlas en Lengadòc, sus lo Larzac, dins las campanhas contra lo nucleari e un pauc d’en pertot tre que i a de luchas localas de menar, mercé lo malhum bèl de sos comitats d’accion. Es tanben als costats dels minaires de Ladrecht amb aqueste còp un raprochament amb lo PCF e la CGT que veson dins l’idèa regionala una opcion estrategica que cal préner en compte. Es la signatura e la difusion del manifèst Mon país escorjat (co-escrich per Lafont e Mafre-Baugé, JP Chabrol per lo PCF) que s’opausa a la dintrada d’Espanha e Portugal dins lo mercat comun per protegir las produccions occitanas. Tanplan es lo temps de las grandas manifestacions del PCF amb l’eslogan « Viure e trabalhar al país » sus d’afichas de sang e d’aur, nombre de cantaires occitans e mai un discors en lenga d’òc de Lafont a Montpelhièr per lo recampament bèl del 10 de mai de 1980. Aquò es pas dins lo gost de totes, la revista VVAP N°26 evòca una OPA dau PCF sus lo movement occitan e i vei una justificacion a una novèla candidatura « regionalista » a la presidenciala. Al nivèl nacional, las centralas parisencas del PCF e del PS, en competicion per lo poder acòrdan pas gaire d’atencion al manifèst i vesent pas mai qu’una aligança locala e simbolica mai que mai que los occitanistas politicament tròp desparièrs, sovent temptats per l’adesion als partits de l’esquèrra nacionala, an pas capitat de s’endevenir e son aflaquits per un ensag mancat l’an d’abans d’un projècte d’union entre Lucha Occitana e VVAP.
Volèm Viure al País se devesís sus la necessitat de la candidatura a l’eleccion presidenciala de 1981 que se fa pasmens amb Gustau Alirol, president de VVAP dempuèi lo renovelament dels quadres del partit de junh 1980. La candidatura abotirà pas en causa las 500 signaturas ara per ara requeridas per que siá retenguda.
Aprèp 1981-83, l’esquèrra al poder e la decepcion grandarassa que se n’enseguís, sols los militants nacionalistas demòran a VVAP, los uns dintrant al partit socialista, los autres descorats quitant lo combat politic. Lo movement perd alara la mitat de sos aderents. Es lo temps d’una dolentosa traversada del desèrt fins a las eleccions regionalas de 1986 que amb l’emergéncia de listas occitanistas un pauc d’en pertot pausan un còp de mai la question d’una representacion unenca. VVAP se va dissòlvre per aquò far e es la creacion del partit Occitan en mai de 1987.
Bruno Cecillon es un comedian, membre fondator de La Rampa, companhiá de teatre, que co-fondèt en 1974 cotria Joan Loís Blenet a Montpelhièr. La Rampa, d’en primièr d’expression francesa, s’engatja dins lo movement del teatre regional (Action Jeune Théâtre Languedoc-Provence) e ven tre los ans 1980 una companhiá importanta pel desvolopament del teatre en occitan e ven La Rampe - TIO (Teatre interregional occitan).
Bruno Cecillon es tanben lo director de Ràdio Lengadòc Montpelhièr.
Nascut fa 68 ans al Brasil e vengut a Montpelhièr a l’atge de 7 ans i va seguir tota son escolaritat esperlongada per d’estudis de medecina. A l’atge de 30 ans descobrís l’occitan, mercé lo teatre, e passa de tèxtes diches de còr sus l’empont a l’apréner a de bon per anar un pauc mai a l’encontre del public. Es dins una enfantesa passada entre doas lengas, francés e portugués que Bruno Cécillon enrasiga son afeccion per l’occitan de las sonoritats latinas tan parièiras, es aquela lenga que decidís puèi de passar a son filh coma lenga pairala « aquela que dona d’agachar la vida d’un autre biais, amb saique un pauc mai de relèu » [Entrevista Bruno Cécillon per Passadoc]
Bruno Cécillon es tot primièr una votz, la votz d’Occitània dins sos recampaments bèlses mas tanben a travèrs las ondas de ràdio Lengadòc, un mèdia que n’es un dels fondators e qu’afecciona tot particularament. Li devèm milliassadas de reportatges o d’entrevistas e l’òme a lo gaubi per se faire desvelar los mai paucparlas de sos convidats. Fondator e cepon del teatre de la Rampa, actor de la preséncia scenica fòra nòrma, dins quin registre que siá, es a el que sovent son fisats los ròtles mai trucalunas e extravagants.
Cal apondre a aqueste retrach un comedian manifacièr amb de collaboracions regularas dins de realizacions de Michel Gayraud, de segonds ròtles dins de filmes o telefilmes, e mai recentament de doblatges en occitan.
D’unas de sas participacions
Teatre :
Vida vidanta, escritura J.C. Forêt, La Rampa TIO, 2016.
Molière d’Òc, escritura M. Esquieu e mesa en scèna J.L. Roqueplan, La Rampa TIO, 2013.
Espanhòl d’aquí, escritura e mesa en scèna M. Cordes, La Rampa TIO, 2006 e 2015.
Sèm fòrça, escritura e mesa en scèna C. Alranq, La Rampa TIO, 2012.
Catharsis sound maquina, Mesa en scèna C. Alranq, La Rampa TIO, 2009.
Folies vigneronnes, escritura e coordinacion B. Cécillon, La Rampa TIO, 2007.
Aristofanada, las femnas au poder, tèxt M. Esquieu, mesa en scèna C. Alranq, La Rampa TIO, 2008.
Teatre pels enfants :
Pichon nanet, Quesaquò e Mascomprés (2005), Mèfi al Belut.
Filmes :
Le Hussard sur le toit, J.P. Rappeneau, 2016.
L’Orsalhèr, J. Fléchet, 1984.
Poesia, M. Gayraud, 2004.
Protestantes, M. Gayraud, 2000.
Cathares, M. Gatraud, 1999.
Crosada, M. Gayraud, 1997.
Flamenca, M. Gayraud, 1994.
Le pays de Tejedor, M. Gayraud, 1990.
Doblatges :
Heidi, Alain Gasponer, 2017.
Padmington, Paul King Paul, 2016.
Lo Hussard sus lo teit, J.P. Rappeneau, 2016. (doblatge d’el meteis)
Assié, Benjamin